Miejska Biblioteka Publiczna w Hrubieszowie oraz Instytut Pamięci Narodowej w Lublinie zapraszają na promocję książki „Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944” oraz spotkanie z jej autorem dr. Mariuszem Zajączkowskim.
Spotkanie poprowadzi dr Mariusz Sawa 11 marca 2016 r. godz. 17.00 – sala GotArt Hrubieszowskiego Domu Kultury.
Wstęp wolny!
Podczas spotkania będzie możliwe nabycie publikacji.
***
Dr Mariusz Zajączkowski (ur. 1974) – historyk, politolog, pracuje w Instytucie Studiów Politycznych PAN oraz w Oddziałowym Biurze Edukacji Publicznej IPN. Członek powstałego w 2015 r. Polsko-Ukraińskiego Forum Historyków. Specjalizuje się w dziejach stosunków polsko-ukraińskich i działalności ukraińskiego podziemia na byłych i obecnych ziemiach Polski w okresie II wojny światowej i we wczesnych latach powojennych. Autor monografii Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939–1944 (2015) nominowanej do nagrody im. Oskara Haleckiego w kategorii najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku w ramach VIII edycji konkursu Książka Historyczna Roku. Współredaktor tomu studiów Giedroyc a Ukraina. Ukraińska perspektywa Jerzego Giedroycia i środowiska paryskiej „Kultury”. Studia (red. M. Semczyszyn, M. Zajączkowski, 2014). Współautor teki edukacyjnej IPN Stosunki polsko-ukraińskie w latach 1939–1947 (oprac. A. Jaczyńska, G. Motyka, M. Zajączkowski, 2002). Autor wystawy Polacy-Ukraińcy 1943–1945: „Antypolska akcja” OUN i UPA Bandery/rzeź wołyńsko-galicyjska w dokumentach ukraińskich (2013). Z ważniejszych artykułów opublikował m.in.: Propagandowe uzasadnienie akcji „Wisła” w ówczesnej prasie polskiej (Akcja „Wisła”, red. J. Pisuliński, 2003), Sprawa agenturalno-śledcza kryptonim Zabiała. Kulisy procesu Jana Szpontaka „Zalizniaka” (Służby bezpieczeństwa Polski i Czechosłowacji wobec Ukraińców (1945–1989). Z warsztatów badawczych, red. G. Motyka 2005); Spór o Wierzchowiny. Działalność oddziałów Akcji Specjalnej (Pogotowia Akcji Specjalnej) NSZ w powiatach Chełm, Hrubieszów, Krasnystaw i Lubartów na tle konfliktu polsko-ukraińskiego (sierpień 1944 r.–czerwiec 1945 r.), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2006, nr 1(9); Drogi do porozumienia między polskim i ukraińskim podziemiem niepodległościowym w latach 1945–1947 (Od zniewolenia do wolności. Studia historyczne, red. A.F. Baran, 2009).
***
Mariusz Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939–1944, wyd. IPN i ISP PAN, Lublin–Warszawa 2015, ss. 504.
Książka Mariusza Zajączkowskiego to spójny obraz działalności OUN-B i UPA na wschodniej Lubelszczyźnie w latach II wojny światowej. Główną oś narracji stanowią wydarzenia z lat 1943–1944: antypolskie wystąpienia banderowskiej partyzantki, ukraińskich samoobron czy złożonych z Ukraińców formacji wartowniczych, policyjnych i wojskowych w służbie niemieckiej z jednej strony, z drugiej zaś szczególnie silne na tym terenie działania odwetowe AK i BCh wobec ludności ukraińskiej. Związane z nimi tragiczne losy polskich i ukraińskich chłopów, głównie z okolic Hrubieszowa (m.in. mieszkańców Prehoryłego, Sahrynia, Tarnoszyna, Bereścia, Smoligowa czy Łubcza), urosły do rangi symbolu polsko-ukraińskiego konfliktu pamięci. Wydarzenia te zostały ukazane w szerokim kontekście: polityki narodowościowej władz II RP, okupanta niemieckiego, „antypolskiej akcji” OUN-B i UPA na Wołyniu i w Galicji Wschodniej, w końcu działalności podziemia komunistycznego i partyzantki sowieckiej. W książce jest też mowa o walce ukraińskiego podziemia z partyzantką sowiecką i Niemcami. Autor książki dostarczając istotnych argumentów szeroko polemizuje z ustaleniami niektórych przedstawicieli ukraińskiej historiografii. Udowadnia m.in. brak związku między pojedynczymi od wiosny 1942 r. do zimy 1942/1943 r. antyukraińskimi wystąpieniami polskiego podziemia na Lubelszczyźnie, a rozpoczętą na początku 1943 r. przez podziemie ukraińskie akcją depolonizacyjną na Wołyniu czy, że Chełmszczyzna była trzecim i jednocześnie ostatnim po Wołyniu i Galicji obszarem, na którym OUN-B i UPA przeprowadziły zaplanowaną akcję depolonizacyjną.