Obecnie bardzo często zdarza się, iż ZUS albo KRUS kwestionują prawa ubezpieczonych. Mogą to być decyzje: o odmowie renty albo emerytury, o stwierdzeniu niepodlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (umowy o pracę, umowy zlecenia), w przedmiocie zmiany wysokości składki na ubezpieczenia społeczne i chorobowe, odmawiające prawa do zasiłku (chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego), albo nakazujące zwrot pobranych świadczeń.
Od każdej takiej decyzji przysługuje prawo odwołania się do sądu ubezpieczeń społecznych – Sądu Okręgowego albo Sądu Rejonowego. Pouczenie o sposobie i terminie wniesienia środka odwołania zwykle znajduje się na samym końcu decyzji.
Odwołanie wnosi się za pośrednictwem organu rentowego (ZUS albo KRUS), który wydał decyzję, z którą nie zgadzamy się. Czyli fizycznie albo składamy decyzję osobiście w biurze podawczym organu albo wysyłamy pocztą (listem poleconym). W przypadku osobistego złożenia musimy zadbać, o dodatkowy egzemplarz pisma tak, aby na naszej kopii (którą zostawiamy dla siebie) pracownik ZUS ( KRUS) przybił pieczęć potwierdzającą datą wpływu dokumentu. Tak robimy z każdym pismem oficjalnym, gdy składamy jakąś prośbę, wniosek oświadczenie. Zawsze, na wypadek zagubienia dokumentu w instytucji, organie, urzędzie (albo u osób prywatnych) warto mieć potwierdzenie, że dokument został przez nas złożony.
Odwołanie wnosi się w terminie miesiąca od dnia doręczenia nam decyzji przez organ (data wydania pisma przez listonosza, odbioru z poczty). Warto wspomnieć, że zawsze należy datę doręczenia zapisać na piśmie, bo później, po kilku dniach umyka informacja, kiedy pismo zostało odebrane.
Odwołanie powinno zawierać informację:
- jaka decyzja jest skarżona ( data, numer decyzji, oznaczenie organu, który ją wydał),
- oznaczenie danych ubezpieczonego ( adresata decyzji),
- podpis osoby odwołującej się.
W zasadzie odwołanie nie wymaga uzasadnienia, nierzadko wystarczy wskazać tylko, że nie zgadzamy się z decyzją. Są jednak sprawy, które mogą wymagać porady prawnej u adwokata albo radcy prawnego, którzy zajmują się sprawami ubezpieczeniowymi.
Po tym jak odwołanie wpłynie do organu, który wydał decyzję, organ załącza akta rentowe (akta powstałe w wyniku postępowania administracyjnego) i wraz z odwołaniem przesyła do właściwego Sądu. Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych są wolne od opłat, co oznacza, iż osoba skarżąca decyzję, nie ponosi opłaty od odwołania, wydatków na biegłych. Może jednak zdarzyć się tak, że sąd nakaże zwrot kosztów wynagrodzenia pełnomocnika ZUS ( KRUS).
Sąd zwykle wyznacza rozprawę, na którą wzywa stronę (ubezpieczonego w niektórych sytuacjach jego pracodawcę, świadków) do osobistego stawiennictwa. W związku z sytuacją pandemiczną, zdąża się, że sąd korzysta z możliwości przesłuchania świadków, stron na piśmie, albo za pośrednictwem komunikacji elektronicznej, ewentualnie rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym, bez udziału stron.
Przed rozprawą sąd może zobowiązać ubezpieczonego do wypowiedzenia się, co do określonych spraw, do złożenia dokumentów oraz przedstawienia dowodów na poparcie swoich racji. Może zdążyć się, że sąd wyznacza termin, w którym strona musi wykazać wszystkie dowody i zarzuty pod rygorem ich utraty w dalszym toku postępowania. Oznacza, to że jeżeli strona nie wskaże świadków jakich chce przesłuchać, nie złoży dokumentów istotnych dla sprawy, może stracić prawo do ich powołania na późniejszym etapie postępowania. Zawsze warto jest przeczytać dokładnie wszystkie pouczenia, jakie sąd nam przesyła. Tam bowiem znajdziemy istotne informacje np. o sposobie usprawiedliwiania nieobecności na rozprawie.
Strona może przed sądem występować samodzielnie, nie ma obowiązku ustanawiania pełnomocnika w osobie adwokata albo radcy prawnego. Na wniosek strony sąd może ustanowić dla niej pełnomocnika z urzędu. Nadto pełnomocnikiem może być osoba najbliższa: małżonek, rodzeństwo, zstępni (dzieci, wnuki) lub wstępni (rodzice, dziadkowie) oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia.
Strona postępowania oraz jej pełnomocnik ma min. prawo: udziału w rozprawie, wglądu do akt sprawy i robienia z nich fotokopii, kserokopii, do zaskarżenia wyroku, do zaskarżenia postanowień niekorzystnych dla strony. W niektórych sądach zdarzają się przypadki odmowy zgody na wykonanie fotokopii z akt rentowych bez zgody drugiej strony (ZUS albo KRUS), jednak nie ma na to podstawy prawnej w przepisach, w związku z tym, zawsze można zażądać na piśmie informacji z jakiego powodu sąd, czy pracownik sądu odmówili dostępu do sprawy, albo wykonania fotokopii oraz ewentualnie złożyć skargę na nieprawidłowe postępowanie.
Sprawa przed sądem kończy się wyrokiem, w którym sąd zmienia decyzję organu albo oddala odwołanie. W przypadku pozytywnego rozstrzygnięcia, sprawa wraca do organu, który musi postąpić zgodnie z wyrokiem sądu. Jednakże zarówno odwołującemu się, jak i organowi, w razie niekorzystnego dla nich wyroku przysługuje apelacja do sądu wyższej instancji.
Do złożenia apelacji niezbędne jest:
- złożenie na piśmie wniosku o uzasadnienie w terminie 7 dni od dnia ogłaszania wyroku ( odczytania wyroku przez sąd, bez względu na to czy strona była obecna na terminie ogłoszenia),
- po doręczeniu wyroku z uzasadnieniem mamy 14 dni na złożenie apelacji.Skuteczne złożenie apelacji powoduje przeniesienie sprawy do sądu drugiej instancji, który weryfikuje prawidłowość wyroku i może: zmienić decyzję, uchylić wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, albo oddalić apelację.
adwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie oraz
Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
Zobacz też:
Porady prawne: Sprostowanie protokołu powypadkowego
LubieHrubie na Instagramie