Na cmentarzu parafialnym w Uchaniach znajduje się usypana z ziemi sporych rozmiarów stara mogiła, o którą od dziesiątek lat dbają mieszkańcy gminy.
Mogiła znajduje się w części cmentarza poświęconej żołnierzom poległym na terenie gminy Uchanie. Różne są teorie na temat jej pochodzenia, zwłaszcza że nie zachowały się żadne źródła pisane, tylko przekaz ustny. Przekaz ten nie jest spójny – według niektórych w mogile mają spoczywać powstańcy styczniowi, według innych kopiec został usypany na pamiątkę przejazdu przez Uchanie Tadeusza Kościuszki.
Mogiła była na bieżąco utrzymywana staraniem mieszkańców Uchań. Z biegiem lat straciła swój pierwotny charakter. W ostatnim czasie jej wygląd znacząco odbiegał od tego, który nadano jej w momencie powstania. Mieszkańcy gminy, zaangażowani w działalność Towarzystwa Przyjaciół Uchań i Okolic, postanowili to zmienić.
W 2020 roku Towarzystwo Przyjaciół Uchań i Okolic pozyskało wsparcie finansowe Fundacji Orlen i przeprowadziło modernizację mogiły. Projekt konsultowano z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, dzięki czemu przywrócono jej wygląd, jaki prawdopodobnie miała w momencie powstania, z zachowaniem dawnych zwyczajów. Mogiła znowu jest więc kopcem ziemnym, o regularnym kształcie, obsadzona została roślinnością i wzmocniona tak, by w niezmienionej formie przetrwała wiele kolejnych lat.
A co najważniejsze, TPUiO skontaktowało się także z Instytutem Pamięci Narodowej, który przeprowadził specjalną kwerendę i wydał opinię, dzięki której wiadomo już, że mogiła jest miejscem pochówku nieznanych żołnierzy różnych narodowości, poległych na terenie gminy Uchanie w czasie I Wojny Światowej.
Z okazji Święta Niepodległości, 11 listopada przedstawiciele Towarzystwa złożyli więc pod mogiłą symboliczny wieniec, by oddać hołd wszystkim tym, którzy choć wywalczyli dla Polski niepodległość, sami jej nie doczekali.
Projekt został dofinansowany przez Fundację ORLEN, w ramach programu „Czuwamy! Pamiętamy!”.
info i fot. Towarzystwo Przyjaciół Uchań i Okolic
