O Polskiej Ramie Kwalifikacji, która będzie istotnym narzędziem zmian w podejściu do uczenia się i inwestowania w kapitał ludzki w Polsce rozmawiali dzisiaj w Lublinie przedstawiciele lubelskich urzędów pracy, Ochotniczych Hufców Pracy, Cechu Rzemiosł Różnych, uczelni wyższych, instytucji edukacyjnych, specjaliści ds. szkoleń i rynku pracy oraz nauczyciele.
Konferencję pt. „Krajowe ramy kwalifikacji – zmiana dla edukacji i rynku pracy”, pod patronatem Marszałka Województwa Lubelskiego, zorganizował Instytut Badań Edukacyjnych.
O tym, jak nowy system kwalifikacji i Polska Rama Kwalifikacji zmieni polski system edukacji i rynek szkoleń, na czym polega nowe podejście do uczenia się oraz o tym, dlaczego obecny system zdobywania i potwierdzania kompetencji nie zachęca do uczenia się i osobistego rozwoju mówiła Beata Michalska, ekspert Instytutu Badań Edukacyjnych. Dobre praktyki dbania o jakość kwalifikacji branżowych przedstawili: Elżbieta Araminowicz z Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej, Mieszko Wdowiak z bydgoskiego Zakładu Doskonalenia Zawodowego, Jacek Hordejuk ze Związku Rzemiosła Polskiego oraz Jacek Pulwarski z Polskiego Towarzystwa Informatycznego.
– Najważniejsze dzisiaj jest to, co człowiek wie, potrafi i do czego czuje się zobowiązany, a nie to, czego i jak długo uczono go w szkole lub na studiach – rozpoczęła prezentację Beata Michalska
z IBE. – Tempo zmian na rynku pracy wymusza nowe podejście do uczenia się. Istotne jest to, jakie efekty osiągamy przez całe życie, jaką dysponujemy wiedzą, umiejętnościami i kompetencjami społecznymi. Dziś niestety nie zawsze wiadomo, jakie kompetencje kryją się za dyplomem, dlatego pracodawcy trudno ocenić, czy kandydat do pracy będzie dobrym nabytkiem. Z drugiej strony na rynku pracy jest wielu pracowników, którzy wprawdzie mają umiejętności zawodowe, ale nie potrafią ich dobrze udokumentować. Dlaczego? Bo zdobyli je na różnego rodzaju kursach, szkoleniach, czy po prostu w pracy, a w Polsce brakuje instytucji i procedur, które sprawdzałyby i potwierdzały wiedzę i umiejętności zdobywane tą drogą – tłumaczyła ekspertka IBE.
Rozwiązaniu między innymi tego problemu służyć ma Polska Rama Kwalifikacji, która w spójny
i harmonijny sposób uporządkuje efekty kształcenia uzyskiwane w rozmaitych obszarach edukacji. Na każdym z poziomów wymagane będą konkretne efekty uczenia się, czyli określona wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne. Kto potwierdzi wymagania danego poziomu egzaminem, zdobędzie kwalifikację, czyli dyplom lub certyfikat. Nie będzie natomiast miało znaczenia, w jaki sposób się uczył i jaką drogą zdobył wymagane kompetencje: formalną, pozaformalną czy nieformalną.
Ekspertom IBE, zależy by PRK była instrumentem żywym, odpowiadającym na rzeczywiste potrzeby pracowników i pracodawców. Dlatego od lutego 2011 r. prowadzona jest debata społeczna z udziałem przedstawicieli ponad 100 instytucji, m.in. organizacji pracodawców, stowarzyszeń branżowych, przedstawicieli systemu edukacji oraz firm szkoleniowych. Dodatkowo Instytut przygotował i uruchomił internetowy system konsultacji społecznych, dający partnerom społecznym m.in. możliwość konsultowania dokumentów powstających w ramach projektu.
Na konferencji w Lublinie z prezentacją dobrych praktyk dbania o jakość kwalifikacji, wystąpili także przedstawiciele instytucji i organizacji, które aktywnie uczestniczącą w debacie wokół Polskiej Ramy Kwalifikacji.
O potwierdzaniu kwalifikacji zawodowych w systemie egzaminów zewnętrznych opowiedziała Elżbieta Araminowicz z Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej. – Zmiany w prawie oświatowym wprowadziły do szkół zawodowych nową ustawę, której głównym celem była zmiana klasyfikacji zawodów. Niektóre zawody skreślono z listy zawodów, niektóre zmieniły tylko nazwę, niektóre podzielono na dwa, wprowadzono również nowe. Jednak przede wszystkim w każdym z nich wyodrębniono kwalifikacje, które zostały opisane językiem efektów uczenia się. Kwalifikacje w danym zawodzie zdefiniowane zostały jako zestaw oczekiwanych efektów kształcenia, których osiągnięcie potwierdza świadectwo wydane przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną. Generalnie w zawodach najczęściej wyodrębniono po dwie kwalifikacje, ale są również takie, w których wyodrębniona jest jedna albo trzy kwalifikacje – tłumaczyła przedstawicielka OKE. Egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie składa się z dwóch etapów. Po zaliczeniu obydwu egzaminów zdający otrzymuje dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe.
Z kolei Mieszko Wdowiak zaprezentował projekt TRANS-VAE, który bydgoski ZDZ realizował wspólnie z zagranicznymi partnerami. Głównym celem działań było zwiększenie zatrudnienia wśród beneficjentów, czyli osób pracujących w obszarze pomocy społecznej, m.in. opiekunek dziecięcych, środowiskowych oraz asystentów osób niepełnosprawnych. Zdaniem Mieszka Wdowiaka, który koordynował projekt ze strony polskiej, właśnie w pomocy społecznej możliwość potwierdzania umiejętności zdobytych w drodze edukacji nieformalnej i pozaformalnej jest szczególnie potrzebna.
– Większość osób zajmujących się opieką nad ludźmi starszymi czy dziećmi nie ma żadnego wykształcenia w tym kierunku. Jednocześnie po latach wykonywania tej pracy stali się prawdziwymi specjalistami w swojej dziedzinie – tłumaczył. To dlatego osoby, które zdecydowały się potwierdzić kwalifikacje w ramach projektu, musiały najpierw opisać swoje doświadczenia zdobyte np. podczas opieki nad członkiem rodziny lub sąsiadem albo w ramach wolontariatu. Posiadane doświadczenie decydowało o dopuszczeniu do właściwego procesu walidacji. – Jednym z głównych motywów osób, które zgłosiły się do projektu, było potwierdzenie kwalifikacji w celu awansu. Inni uznali, że taki certyfikat pomoże im znaleźć zatrudnienie za granicą. – wyjaśnił Wdowiak. Z 300 kandydatów, którzy zgłosili się do udziału w projekcie, certyfikat zdobyło 150 osób.
Związek Rzemiosła Polskiego i izby rzemieślnicze od lat zajmują się kwestiami związanymi z walidowaniem efektów uczenia się, nabywanych na drodze edukacji pozaformalnej i w wyniku uczenia się nieformalnego. Walidacja odbywa się w trybie egzaminów czeladniczych i mistrzowskich. Jacek Hordejuk, przedstawiciel białostockiej izby rzemieślniczej zaprezentował rozwiązania stosowane w tym obszarze. Podkreślił, iż najlepsze efekty uczenia się osiągane są dzięki dochodzeniu do kwalifikacji różnymi ścieżkami, z dużym naciskiem na praktyczne doświadczenie.
– Praktyka, praktyka i jeszcze raz praktyka. Nie sposób jej zastąpić nawet najlepszym wykształceniem teoretycznym – podsumował wystąpienie. Obecnie egzaminy rzemieślnicze w Polsce obejmują już 115 zawodów, w tym 48 szkolnych i 67 pozaszkolnych (w tym zawody unikatowe np. gorseciarka, sztukator, witrażownik). Lista zawodów rzemieślniczych nie jest zamknięta. Zakres wymagań egzaminów rzemieślniczych określa MEN, ale w przypadku egzaminów mistrzowskich oraz zawodów tzw. pozaszkolnych standardy wymagań ustalił Związek Rzemiosła Polskiego, wykorzystując w tym celu m.in. krajowe standardy kwalifikacji zawodowych.
Z uwagi na brak formalnego systemu oceny umiejętności informatycznych w Polsce, Polskie Towarzystwo Informatyczne podjęło inicjatywę w zakresie ich uporządkowania i doprecyzowania. Stąd pomysł na wdrożenie Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowych (ECDL – European Computer Driving Licence). – ECDL jest certyfikatem, który poświadcza, że jego posiadacz zdał pomyślnie teoretyczny egzamin sprawdzający wiedzę w zakresie podstawowych pojęć technologii informatycznej i sześć egzaminów praktycznych sprawdzających umiejętność obsługi komputera – wyjaśnił dr Jacek Pulwarski, ekspert PTI. Obecnie w Polsce egzaminy można zdawać już w blisko 1000 autoryzowanych Laboratoriach Egzaminacyjnych, współpracujących z prawie 100 Centrami Egzaminacyjnymi, w których działa blisko 3000 egzaminatorów ECDL. Certyfikatem ECDL cieszy się już ok. 75 tysięcy Polaków.
Konferencja „Krajowe ramy kwalifikacji – zmiana dla edukacji i rynku pracy” w Lublinie zorganizowana została w ramach cyklu 16 konferencji regionalnych, odbywających się we wszystkich miastach wojewódzkich. Najbliższe odbędą się 5 marca br. w Bydgoszczy oraz 7 marca br. w Poznaniu.
Instytut Badań Edukacyjnych (IBE) jest placówką badawczą prowadzącą interdyscyplinarne badania naukowe nad funkcjonowaniem i efektywnością systemu edukacji w Polsce. Instytut uczestniczy w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych, przygotowuje raporty, sporządza ekspertyzy oraz pełni funkcje doradcze.
W ramach projektu „Kwalifikacje po europejsku” IBE prowadzi serię badań, których wyniki mają dostarczyć wiedzy niezbędnej do zaprojektowania spójnego systemu kwalifikacji w Polsce, odpowiadającego na potrzeby osób uczących się, pracodawców oraz instytucji kształcących
i szkolących.
Więcej informacji na: www.ibe.edu.pl, www.kwalifikacje.edu.pl