11 listopada 2024

Benzoesan sodu – jakie ma właściwości i gdzie się go stosuje?

Benzoesan sodu to dodatek do żywności, który w składzie wielu produktów kryje się pod symbolem E211. Jest to często stosowany dodatek konserwujący, ale również dodatek do leków o działaniu przeciwgrzybiczym. Znajdziesz go w składzie produktów przeznaczonych nie tylko dla dorosłych, ale również dla dzieci. Jakie ma właściwości? Co warto wiedzieć o benzoesanie sodu?

 

Benzoesan sodu – do czego służy?

Benzoesan sodu to sól sodowa kwasu benzoesowego – związek chemiczny o wzorze C6H5COONa. Jest on drugim po glutaminianie sodu popularnym dodatkiem do żywności. Jego rola jako konserwantu polega na wydłużeniu przydatności produktów do spożycia – związek ten hamuje rozwój szkodliwych bakterii i grzybów. E211 znajduje się na wykazie substancji zatwierdzonych przez Komisję Europejską. Nie gromadzi się on w organizmie człowieka – jest metabolizowany w wątrobie i usuwany z organizmu wraz z moczem.

Benzoesan sodu ma biały kolor, postać proszku lub płatków i jest bezzapachowy. Ma on właściwości:

  • Bakteriostatyczne – hamuje rozwój bakterii.
  • Fungistatyczne – hamuje rozwój grzybów.

Siła działania tego związku uzależniona jest m.in. od tego, w jakim zastosowany jest środowisku. Jeśli jest ono kwaśne, to jego działanie jest silniejsze. Dzięki temu benzoesan sodu znakomicie sprawdza się jako konserwant w słodkich napojach gazowanych, margarynach, serach, sosach, przetworach owocowych i warzywnych. Wpływa on nie tylko na czas przydatności do spożycia produktów, ale również poprawia ich smak. Benzoesan sodu jest nieszkodliwy, o ile nie zostanie przekroczona jego dzienna dozwolona dawka – 5 mg na kg masy ciała. Możesz go kupić w sklepach z chemią przemysłową za ok. 10 zł za kg.

W napojach jest on wykorzystywany w ilości 0,15 g/l. Natomiast mniej niż 0,1 g/kg znajduje się w:

  • sałatkach,
  • margarynie,
  • sosach,
  • przetworach rybnych,
  • majonezach,
  • przetworach owocowych i warzywnych.

Jest on również dodawany do soków, przypraw, deserów mlecznych czy gum do żucia.

Benzoesan sodu wykorzystywany jest także w kosmetykach, gdzie pełni rolę środka konserwującego, podobnie jak w syropach i innych płynnych lekarstwach.

Benzoesan sodu – szkodliwość

Jak wspomnieliśmy, bezpieczna dzienna dawka benzoesanu sodu została ustalona na 5 mg na kg masy ciała, jednak regularne spożywanie produktów, które zawierają E211 może powodować podrażnienie śluzówki żołądka. Benzoesanu sodu powinny zatem szczególnie unikać osoby, które chorują na wrzody żołądka. Wykazano również, że w wyniku połączenia benzoesanu sodu z witaminą C powstaje rakotwórczy związek o nazwie benzen. Sprawa ta była często poruszana w latach 2005-2007. Zajęła się tym amerykańska organizacja FDA. W produktach, które analizowała w znakomitej większości przypadków nie wykryto benzenu,  a tam, gdzie został wykazany, nie przekraczał on dopuszczalnej normy 5 ppb. Wynika z tego, że tworzenie się benzenu jest bardziej kwestią teoretyczną niż faktyczną. 

W badaniach przeprowadzonych na szczurach i myszach wykazano toksyczne działanie benzoesanu sodu, ale dopiero przy ogromnych dawkach na poziomie 2000–6000 mg/kg masy ciała, czyli ilości 400 razy większej niż wynosi norma spożycia dla człowieka. Według badań najwięcej benzoesanu sodu zjadają Amerykanie – 2,3 mg/kg masy ciała dziennie. Głównym źródłem tego związku w Europie czy Stanach Zjednoczonych są napoje gazowane, natomiast w przypadku krajów azjatyckich – sos sojowy.

 

(tekst i fot. mat. partnera)