Osoby pochodzące z Wołynia, walczące w okresie II Wojny Światowej o życie własne, rodzin i sąsiadów oraz wolność Ojczyzny w ramach 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej i samoobrony zaczęli w 1987 r. bardziej zdecydowanie rozważać możliwość zawiązania Związku tej Dywizji i zawiązali oraz działali, jak? Dzisiaj część 3.
***
Cześć 3 – Lata 1998 – 2002
1998 – w lutym p. Leon Laskowski otrzymał Kombatancki Krzyż Zasługi
1998 – 7 IV na cmentarzu wojennym w Hrubieszowie przy nowo – ufundowanej tablicy ku pamięci tych którzy zginęli na Wołyniu odbyło się spotkanie członków Środowiska i ich rodzin
1998 – Stan członków Środowiska na dzień 15 VI wynosił: członków zwyczajnych – 99 w tym 24 kobiety. Nadzwyczajnych – 14 w tym 7 kobiet; podopiecznych – 8 w tym 8 kobiet;
1998 – 15 VI odbyło się zebranie sprawozdawczo – wyborcze Środowiska w HDK. Wybrano Zarząd: prezes – Józef Han, z-ca – Franciszek Malicki, sekretarz – Tadeusz Bartnik, skarbnik – Ferdynad Kawecki, członkowie: Zdzisław Ebert, Józef Domański, Zbigniew Kasprowicz, Tadeusz Kojder, Stanisław Piwkowski, Roman Śliwa; Komisja Rewizyjna: przew. – Władysław Tatys, członkowie: Emma Kamińska i Alojzy Cybulski. W trzyletnie kadencji Zarządu odbyło się 86 zebrań. Poczet Sztandarowy uczestniczył 48 razy w różnych uroczystościach m.in. przy przysięgach wojskowych
1998 – Został wydany 7 numer Biuletynu Informacyjnego Środowiska Żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej w Hrubieszowie. Przygotował go zespół pod redakcją mgr Józefa Domańskiego. Maszynopisy i powielenie wykonał Jan Giergiel. Nakład 150 egzemplarzy. Na okładce: Pomnik – Grób poległym żołnierzom 27 WDP AK na Cmentarzu Wojennym w Hrubieszowie. W numerze: wiersz „Zmagania z czasem” Władysławy Misiury, Sprawozdanie z uroczystości odsłonięcia symbolicznego Pomnika – Grobu na Cmentarzu Wojennym w Hr. opracował J. Han, było: wystąpienie Burmistrza Miasta Hrubieszowa p. mgr Czesława Podgórskiego, wystąpienie p. R. Kasprowicza, Homilia ks. dz. kpt. mgr A. Puzona, Akt Erekcyjny Pomnika – Grobu, wystąpienie p. J. Domańskiego przew. SKB Pomnika – Grobu …, z prasy … i odczytano korespondencje
1998 – Pod datą 17 IX z Przemyśla w kronice znajduje się wpis z podziękowaniami za utrwalanie dziejów żołnierzy 27 WDP AK byłego żołnierza 23 pp I kompanii „Osnowa” 27 WDP AK p. Siemaszko
1998 – 17 IX w Dubience, 18 IX w Skryhiczynie, 19 IX na Wołyniu, 20 IX w Dubience odbył się XVIII Zjazd Światowego Związku Żołnierzy Okręgu Wołyńskiego 27 DP AK, gdzie nie mogło zabraknąć przedstawicieli hrubieszowskiego Środowiska (22 osoby). W Skryhiczynie Strażnicy Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej nadano imię gen. bryg. Jana Wojciecha Kiwerskiego ps. „Oliwa”, d-cy 27 WDP AK. Odwiedzono cmentarze w Bielinie, Zasmykach , Rymarzach i Kowlu.
1998 – w latach 1995 – 1998 na wniosek Środowiska awansowano 85 kombatantów: 14 na plutonowego, 21 na sierżanta, 50 na starszego sierżanta. W tym okresie wręczono również: 41 Krzyży Armii Krajowej, 108 Odznak „Weteranów Walk o Niepodległość”, 7 Odznak „Akcja Burza”
1998 – Środowisko podziękowało za szczególną współpracę p.: Konstantemu Uszyńskiemu z Kanady, Kazimierzowi Krawczyńskiemu z USA, córce p. Witkowskiego z Włodzimierza, Zofii Michalak z Krakowa, Halawce z USA, Zielińskiemu z Warszawy – stryjowi „Piotrusia”, dyrekcji Cukrowni w Strzyżowie i ks. A. Puzonowi za umożliwienia uczestniczenia w pielgrzymkach na Wołyń
1998 – 30 IX zostało wysłane pismo od Środowiska do Kancelarii Prezydenta RP i MON w Warszawie w sprawie utrzymania wojska w Hrubieszowie
1998 – 24 X udział w pielgrzymce żałobnej do Bielina, Uściługa i Włodzimierza W. pod opieką proboszcza parafii MBNP w Hrubieszowie ks. dziekana A. Puzona. W Bielinie na cmentarzu była odprawiona pierwsza msza św. od założenia cmentarza tj. od lutego 1944 r.
1998 – w listopadzie członkowie Środowiska wsparli finansowo organizowany Festiwal Pieśni Patriotycznej i Religijnej WP w Hrubieszowie
1998 – 27 XI w wieku 79 lat odszedł na wieczną wartę ogniomistrz podchorąży Jan Bobrowicz, występujący jako sztandarowy w poczcie Koła Związku Inwalidów Wojennych w Hrubieszowie. Najczęściej występował w szarym lotniczym uniformie, w którym został pochowany. Pozostały po nim pamiątki m.in. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, złoty medal „Za Zasługi dla LOK”, wojenne dokumenty.
1998 – Odbyły się uroczystości z okazji 50 lecia Wojskowej Komendy Uzupełnień w Hrubieszowie, w których wzięli udział przedstawiciele hrubieszowskiego Środowiska
1998 – 2 XII dwutygodnik pomorskiego okręgu wojskowego „Wiarus” poinformował o przekazaniu przez kpt. Jerzego Krasowskiego ps. „Lech” b. d-cy Baonu II/23 pp. 27 WDP AK do Sali Tradycji w Szczecinie swoje kombatanckie odznaczenia: Krzyż Virtuti Militari V klasy, Krzyż Walecznych, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Partyzancki, Krzyż Armii Krajowej oraz Krzyż za Walkę w 1939 r.
1998 – Ze względu na nowy podział administracyjny kraju Wojewódzka Rada Kombatantów przy Wojewodzie Zamojskim z dn. 31 XII zakończyła swoją działalność
1998 – W tym roku zmarli członkowie Środowiska: Gontarz Janina 1998 Hrubieszów, Dadas Stanisław Zamość, Koziej Piotr Chełm, Kocieł Józef Hrubieszów, Surmaczyński Henryk Teratyn Kol., Łaszkowski Władysław – Wólka
1999 – w styczniu wysłano do Zarządu Okręgu Wołyń w Warszawie 11 wniosków na odznaczenia państwowe: Złote Krzyże Zasługi – 7 i KKOOP – 4 oraz przyznanie 16 Krzyży Partyzanckich i dwa Krzyże AK
1999 – W wyniku nowego podziału administracyjnego kraju, ostatni Wojewoda Zamojski mgr Marek Grzelczyk oraz Przewodniczący Wojewódzkiej Rady Kombatantów ppłk Bolesław Sobieszczański ps. „Pingwin” wręczyli dla hrubieszowskiego Środowiska 27 WDP AK Dyplom – Uznania za wieloletnią współpracę z Wojewódzką Radą Kombatantów oraz ofiarną działalność na rzecz środowiska Kombatantów Zamojszczyzny
1999 – Przedstawiciel Środowiska WDP AK w Hrubieszowie brał udział w sesjach Rady Powiatu
1999 – 18 V po Mszy żałobnej i złożeniem kwiatów na cmentarzu wojennym, w ramach obchodów 55 – tej rocznicy powołania 27 WD AK zostało zorganizowane spotkanie z 7 kolegami w SP nr 1 w Hrubieszowie, którzy w maju 1944 r. wyszli z okrążenia niemieckiego i przeszli przez rzekę Prypeć.
1999 – 23 V zostały odwiedzone groby kolegów pochowanych po wojnie na cmentarzach pow. Hrubieszowskiego w Strzyżowie, Horodle, Szpikołosach, Moniatyczach, Turkowicach, Trzeszczanach, Kryłowie, Cichobórzu,
1999 – 30 V na zaproszenie prezesa AK Obwodu Zamość, ośmiu kolegów brało udział w odsłonięciu tablicy pamiątkowej francuskich jeńców wojennych pochowanych na cmentarzu w Zwierzyńcu
1999 – Został wydany 8 i niestety jak dotychczas ostatni numer Biuletynu Informacyjnego Środowiska Żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej w Hrubieszowie. Przygotował go zespół pod redakcją mgr J. Hana i R. Kasprowicza. Maszynopisy i powielenie wykonał Jan Giergiel. Nakład 50 egzemplarzy. Na okładce: – rys. Bolesława Kaszy poświęcony 55 Rocznicy powstania 27 WDP AK. W numerze: wiersz „Testament poległych” Ryszarda Kiersznowskiego, Uzupełniony przedruk artykułu z „Polski Zbrojnej” K. Komorowskiego z okazji 55 rocznicy Akcji „Burza”, Wojenne wspomnienia opr. R. Kasprowicz, Mieć taki Jubileusz opr. mgr Roman Giergiel, Obozowe niewolnicze wspomnienia opr. R. Kasprowicz, Sowieci w Moniatyczach opr. Władysław Zieliński, Obchody 59 rocznicy wybuchu II wojny światowej opr. R. Kasprowicz, Sprawozdanie z Zebrania sprawozdawczo – wyborczego Środowiska w Hr. opr. J. Han, Pielgrzymka na Wołyń opr. J. Han, Z prasy … i korespondencje, mapa powiatu hrubieszowskiego w I RP
1999 – 29 VIII w Warszawie odbyło się spotkanie internowanych w latach 1944 – 1947, w którym uczestniczył Ryszard Kasprowicz. Była również wystawa związana z tym okresem
1999 – w październiku wysłano 50 wniosków o awans na stopień wojskowy podporucznika oraz 57 wniosków o przyznanie dyplomu honorowego –Ratentu- „Weterana Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny”
1999 – w dn. 4/5 IX odbywał się XIX Zjazd Okręgu Wołyńskiego w Dubience, podczas którego odbyło się również poświęcenie i odsłonięcie tablic pamiątkowych upamiętniające działania Kompanii Przeprawowej por. „Małego” oraz harcerzom Wołynia.
1999 – 2 XI kpt. Ryszard Kasprowicz otrzymał dyplom z okazji 80. urodzin od Zarządu Koła ZBŻZiOR nr 4 w Hrubieszowie
1999 – w listopadzie członkowie Środowiska wsparli finansowo organizowany Festiwal Pieśni Patriotycznej i Religijnej WP w Hrubieszowie
1999 – 9 XII p. Franciszek Malicki otrzymał Odznakę 1 DKPan
1999 – W tym roku zmarli: Strzelecki Józef Stefankowice, Kuźmiński Wacław Czortowice, Dobrowolski Wacław Uchanie, Markiewicz Czesław Jan Cichobórz
2000 – 5 I wystąpiono z wnioskiem do Rady Miejskiej Urzędu Miasta w Hrubieszowie o nadanie imienia 27 WDP AK ulicy w Hrubieszowie
2000 – 21 I na zakup sprzętu i uzbrojenia wpłacili na konto Funduszu Obrony Narodowej: Zofia Pawlicka, Roman Witwicki, Franciszek Malicki, Alfred Lewicki, Franciszek Marszał, Leon Laskowski, Władysław Bronicki, Franciszek Pakos, Zbigniew Kasprowicz, Władysław Woźnica, Stanisław Piwkowski, Henryk Małecki, Władysław Pielecki, Zbigniew Tomaszczuk, Tadeusz Kojder, Czesław Jakubowski, Aniela Urbaniak, Ryszard Kasprowicz, Władysław Tatys, Józef Han, Teresa Buszkiewicz, Alojzy Cybulski, Kazimierz Misiura, Ferdynad Kawecki, Maria Han, Zofia Pawlicka
2000 – 15 II stan członków Środowiska 27 WDO AK w Hrubieszowie wynosił: członków zwyczajnych – 95, członków nadzwyczajnych – 17, podopiecznych – 9
2000 – Część członków Środowiska otrzymała w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej Patenty Weterana Walk o Wolność i Niepodległość
Ojczyzny
2000 – 2 VII w Radzyminie odbyło się spotkanie internowanych w latach 1944 – 1947, w którym uczestniczył Ryszard Kasprowicz. Była również wystawa związana z tym okresem
2000 – Decyzją MON z dn 25 VII por. rez. Ryszard Kasprowicz ps. „Lwie Serce” otrzymał awans na Kapitana
2000 – Koło 27 WDP AK w Hrubieszowie na ręce p. J. Hana otrzymało podziękowanie na dyplomie za pomoc przy organizacji V Festiwalu Pieśni Patriotycznej i Religijnej Wojska Polskiego w Hrubieszowie
2000 – Zmarli: Pasieka Czesław Moroczyn, Misiura Kazimierz Hrubieszów, Garczyński Teofil Hrubieszów, Lupa Bogusław Zamość, Pietruk Władysław Kujakowice II, Kojder Maria Hrubieszów, Mikulski Franciszek Zamość, Kondracki Edward Jarosławiec, Ruszczyk Marian Lublin
2001 – 21 IV o. Leszek Koszlaga poświęcił w obecności członków Środowiska nowy krzyż na cmentarzu wojennym w Bielinie na Ukrainie
2001 – 12 VI w HDK odbyło się zebranie sprawozdawczo – wyborcze Środowiska 27 WDP AK w Hrubieszowie. W zebraniu wzięło udział 53 członków z 95. Zebranie zagaił prezes Środowiska p. Józef Han. Przewodniczącym zebrania został p. T. Bartnik, protokolantem F. Kawecki. Nowy Zarząd: prezes – J. Han, z-ca F. Malicki, sekretarz T. Bartnik, skarbnik F. Kawecki, członkowie: Zb. Kasprowicz, T. Kojder, Zb. Malec, Stan. Piwkowski, Komisja Rewizyjna: Tatys Wład. – przew., czł.: E. Kamińska i Alojzy Cebulski. Ustalono wysokość składek członkowskich, zwyczajni – 30 zł., współdziałający 20 zł, podopieczne 10 zł.
2001 – 15 VI udział ze Sztandarem Środowiska w uroczystościach zorganizowanych na terenie JW. w Hrubieszowie
2001 – 26 VII udział członków Środowiska w pielgrzymce do Włodzimierza Woł. zorganizowaną przez ks. kap. prob. A. Puzona
2001 – w dn. 24 – 26 VIII w Rembertowie odbył się XXI Zjazd Światowego Związku Żołnierzy AK Okręgu Wołyńskiego
2001 – 24 X udział członków Środowiska w „Zaduszkach” w Bielinie oraz Werby gdzie został poświęcony krzyż w miejscu pochowania 19 żołnierzy, którzy zginęli w bitwie z wojskami sowieckimi 19 IX 1939 r. Krzyż postawiła p. Franciszka Prus
2001 – udział członków Środowiska ze Sztandarem w uroczystościach organizowanych przez władze miasta 3 V, 1 IX, 11 XI
2001 – 16 XII zmarł Zdzisław Ebert, ur. się 12 V 1928 r. w Korytnicy w pow. Włodzimierz Wołyński. W czasie wojny musieli uciekać z powodu grasujących band nacjonalistów UPA. Wstąpił do AK otrzymując ps. „Mały”, był łącznikiem placówki Horodło a później łącznikiem w 27 WDP AK. Nauczyciel śpiewu, muzyki, fizyki i przysposobienia obronnego. Od 1958 r. pracował w SP nr 1 w Hrubieszowie, m.in. prowadząc harcerstwo. Grał na organach w kościele św. Stanisława Kostki w Hr. Za co władze szkolne zagroziły usunięciem z pracy.
2001 – Oprócz w/w zmarli: Bogowska Maria Hrubieszów, Chmielewski Henryk Kobło, Zubko Kazimierz Łuszków, Studziński Roman Jarosławiec, Buczko Stanisław Szpikołosy, Czupryński Zbigniew Hrubieszów
200? – w kościele M.B.N.P. w Hrubieszowie odbyła się w obecności członków Środowiska uroczystość pożegnania dowódcy II Pułku Rozpoznawczego płk. Edwarda Bargieła. Mszę św. z ceremoniałem wojskowym odprawił ks. kap. A. Puzon
2002 – 8 I spotkanie „opłatkowe” członków Środowiska
2002 – 12 III w Chełmie Lub. ppłk w stanie spoczynku, żołnierz Wojny Obronnej 27 WDP AK i żołnierz II Armii WP p. Franciszek Malicki otrzymał Odznakę Honorową 1 Drezdeńskiego Korpusu Pancernego
2002 – 2 IV spotkanie z okazji Świąt Wielkanocnych członków Środowiska
2002 – 3 V w Kałkowie k. Starachowic uczestniczyła ośmioosobowa delegacja Środowiska, które wsparło finansowo w urządzeniu kaplicy wołyńskiej w Sanktuarium Maryjnym, którą poświęcono
2002 – 27 V w 58 rocznicę tragicznego forsowania Prypeci na Ukrainie i linii frontu przez oddziały 27 WDP AK w miejscu przeprawy odbyły się uroczystości z udziałem przedstawicieli hrubieszowskiego Środowiska (15 osób), podczas których poświęcono pomnik poległych żołnierzy. W podstawę krzyża wmurowano pamiątkową tablicę z napisami w języku polskim i ukraińskim
2002 – 15 VI udział ze Sztandarem Środowiska w uroczystościach zorganizowanych na terenie JW. W Hrubieszowie
2002 – 30 VI udział czł. Środowiska w poświęceniu tablicy w hołdzie pomordowanych ofiarom terroru niemieckiego – UB – NKWD, żołnierzom AK w Trzeszczanach
2002 – 26 VII udział członków Środowiska w pielgrzymce do Włodzimierza Woł. zorganizowaną przez ks. kap. prob. A. Puzona
2002 – 26 VIII odbyło się Zebranie Sprawozdawcze Środowiska w Hrubieszowie. W tym momencie było 82 członków zwyczajnych, 16 współdziałających i 10 podopiecznych. W ostatnim okresie zmarło 6 członków zwyczajnych, 1 współdziałający i 1 podopieczna. Przeciętna frekwencja na zebraniach to 18 osób
2002 – Zmarli m.in.: Markowski Wacław Hrubieszów, Kojder Tadeusz Hrubieszów, Markiewicz Klementyna, Markiewicz Czesław s. Jakuba Hrubieszów
***
Ze stron internetowych:
Szlak bojowy 27 WDP AK
23 03 1944 – Bójk pod Kapitałką z Niemcami, zginęło 5, rannych 4
24 03 – Starzażyce – 5 zabitych, 3 rannych.
5 IV – Turowsko – Puzów Siedliska – bombardowanie niemieckie 1 zabity
13 IV – Bój pod Właziłem, 3 zab., 3 ran.
14 04 – bój obrony Siedliska, 2 zab
18 04 – Pisarzowa Wola, 32 zab.
21/22 04 – Jagodzin 50 zab
22/23 04 – rejon Jagodzin Rymacz, 40 zab., 50 ran
23 04 1944 – Lasy Ziemnickie rejon Murawy, 90 do niewoli, 70 ran
Razem 17 03 – 30 04 1944
Stan osobowy Dywizji: 5840 żołnierzy oraz 570 samoobrona
Z tego w 42 bojach:
Zostało zabitych 349
Niewola 170
Rannych 160
Zaginionych 1600
***
W latach 1943 – 1944 na Wołyniu
Zniszczono 9224 zagrody wiejskie i wymordowano ok. 60 tys. Polaków zamieszkałych w 1084 osiedlach, zniszczono 103 kościoły i kaplice, 37 osiedli zniszczyli Niemcy podczas akcji pacyfikacyjnej.
66 osiedli przetrwało ale zniszczono przez władze sowieckie
Po roku 1944 zniszczono dalsze 94 kościoły, 25 wykorzystano na inne cele
Uwaga !
Najbliższe zebranie hrubieszowskiego Środowiska 27 WDP AK odbędzie się we wtorek 7 lipca 2009 r. od godz. 9.00 w sali Muzeum w Hrubieszowie. Zapraszamy członków i sympatyków.
Na podstawie kroniki Środowiska udostępnionej przez Muzeum w Hrubieszowie, księgi protokółów, ksiąg akt, Biuletynów Środowiska, różnej dokumentacji, dyplomów i licznych zdjęć udostępnionych przez obecnego członka zarządu Środowiska p. Z. Kasprowicza
opracował: Marek Ambroży Kitliński (mak)
Hrubieszow LubieHrubie 2009