Hrubieszów
We wtorek 2 czerwca 2009 r. na terenie Jednostki Wojskowej w Hrubieszowie odbyła się bogata programowo, uroczysta konferencja poświęcona Polakom walczącym o własne życie i wolność Ojczyzny na Wołyniu a zorganizowana przez miejscowy Klub Garnizonowy oraz Środowisko Żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej w Hrubieszowie.
Początek konferencji posiadającej motto:
„Wydrzeć prawdę – w Wołyniu miłości zbawienie”
rozpoczął się od wysłuchania hymnu 27 WDP AK, minutą ciszy za tych, którzy zginęli walcząc o wolną Polskę oraz wręczeniem kwiatów dla najstarszego obecnego członka Środowiska Żołnierzy 27 WDP AK w Hrubieszowie p.płk. Franciszka Malickiego.
Przy licznie zgromadzonych, oficjalnie konferencję otworzyła kierująca Klubem Garnizonowym w Hrubieszowie p. Anna Jasińska, która przywitała m.in.: gospodarza miejsca konferencji dowódcę 2 Pułku Rozpoznawczego płk. dypl. Sławomira Dudczaka, komendanta Oddziału Straży Granicznej płk Mariana Pogodę, posła i jednocześnie prezesa okręgu AK w Zamościu p. Sławomira Zawiślaka, przedstawiciela UM w Hrubieszowie p. Szymona Patkowskiego, wice przewodniczącego SP w Hrubieszowie p. Stanisława Sitarza, sekretarza UG w Hrubieszowie p. Tomasza Zająca, p. dyr. Muzeum w Hrubieszowie Barbarę Wlizło, p. dyr. HDK Emilię Felisiak, prezesa TRH p. Jerzego Krzyżewskiego, Jednostkę Strzelecką 2020 z Hrubieszowa z dowódcą Jakubem Zachajem, prof. Mieczysława Sawczuka z asystentami z UMCS w Lublinie, delegacje innych związków, bibliotek i szkół (w tym szkoła z Dubienki nosząca imię Dywizji), a przede wszystkim członków Środowiska Żołnierzy 27 WDP AK w Hrubieszowie, którzy uczestniczyli w tych dramatycznych wydarzeniach.
Po oficjalnej części wspaniale zaprezentowała się grupa dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 2 w Hrubieszowie współpracującej z Klubem Garnizonowym w montażu słowno – muzycznym pt. „Pamięć trwa …”, przygotowanej pod kierunkiem nauczycielki tej szkoły p. Katarzyny Szczepańskiej na podstawie scenariusza przygotowanego przez kierownika Biblioteki KG p. Edyty Biszczat. Całość występu była nawiązaniem do tragicznych wydarzeń, który wystąpiły podczas II Wojny Światowej na Wołyniu w latach 1943 – 1944.
Po występie, p. Żuk w imieniu żołnierza, który dostał się do niewoli i cierpiał przez całą wojnę w obozach koncentracyjnych wręczył na ręce p. ppłk rezerwy p. Franciszka Malickiego pismo święte, które w tych strasznych warunkach dodawało mu sił i wiary, że przetrwa oraz brązowy medal zasługi.
W kolejnym punkcie przedstawiono obecnym obszerny fragment filmu dokumentalnego pt. „Pożoga”, zawierał on nakręcone tragiczne wydarzenia wołyńskie i wypowiedzi naocznych świadków. Było to wstrząsające, kiedy wypowiedzi zawierały opisy śmierci wielu Polaków np. poprzez: skręcenie w kieratach, odrąbywanie kolejno różnych kończyn, dzieci były poprzybijane siekierami, widłami do ścian czy słupów, spalenie żywcem, rozrywanie końmi. Wiele miejscowości zniknęły na zawsze. Niestety, robili to najczęściej, podpuszczeni przez Niemców – faszyści ukraińscy, którzy działali m.in. według hasła „Będzie polska krew po kolana – będzie wolna Ukraina”.
Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu ustaliła 935 miejscowości, w których wymordowano tylko na Wołyniu ponad 60 tys. Polaków. Z rąk UPA poniosło śmierć 118 kapłanów, braci i sióstr zakonnych. Na dodatek przez dziesiątki lat trwało na ten temat milczenie władz Polski, które zostało dopiero przerwane w 2001 r. po przez ogłoszenie Ogólnopolskich Obchodów 60 rocznicy Tragedii Wołyńskiej.
Następnie zabrał głos poseł S. Zawiślak, który pogratulował organizatorom tak wspaniałej konferencji i zaprosił na podobną do Tyszowiec.
Nastąpiła przerwa, podczas której można było posilić się żołnierską grochówką, kawą czy herbatą, ciasteczkami i owocami, przypomnieć stare znajomości lub nawiązać nowe.
Po przerwie poetka hrubieszowska p. Małgorzata Skowron przedstawiła nam swój wiersz pt. „Za wrotami Bugu”. Zabierali również głos d-ca JW. w Hrubieszowie, który wręczył dla Środowiska 27 WDP AK z szacunku i w dowód uznania List Gratulacyjny z zobowiązaniem 2 Hrubieszowskiego Pułku Rozpoznawczego do krzewienia historii i tradycji 27. oraz komendant Straży Granicznej.
W związku z przypadającą 65 rocznicą operacji „Burza” realizowaną przez 27 WDP AK wydarzenia naświetlił regionalista, historyk, wieloletni nauczyciel LO im. St. Staszica w Hrubieszowie, znany opozycjonista z lat osiemdziesiątych p. Janusz Woźnica. Było to gorące z wykorzystaniem mapy wystąpienie.
Tuż po nim wystąpił por. rezerwy, sekretarz tegoż Środowiska, uczestnik tych walk p. Tadeusz Bartnik, który obecnym przedstawił to co widział i jak w tym uczestniczył.
Ziemia wołyńska została splamiona krwią niewinnie pomordowanych. Pomimo tego zachowała swoje piękno, które przedstawił na ekranie geograf, nauczyciel ZS nr 3 w Hrubieszowie p. Jan Pawłowski.
Cóż warte byłoby wojsko bez dowódców, a było ich wielu, przedstawił ich szczegółowo kpt. tutejszej Jednostki Wojskowej p. Dariusz Ziółkowski.
Prezes TRH p. J. Krzyżewski uzupełnił wiadomości o współpracy jednostek AK z Hrubieszowa (szczególnie Stefana Kwaśniewskiego ps. „Wiktor”) i okolic z oddziałem 27 WDP AK.
Do obszernej prezentacji multimedialnej o działalności obecnego Środowiska Żołnierzy 27 WDP AK w Hrubieszowie zaprosiła kierownik Biblioteki KG p. Edyta Biszczat. Można było przekonać się, że ci co zostali przy życiu nie zapomnieli o tych, którzy zginęli, byli po wojnie prześladowani, pod kierunkiem m.in. kpt. rezerwy ś. p. Ryszarda Kasprowicza ps. „Lwie Serce” i ks. p.płk Andrzeja Puzona wiele dobrego uczynili dla ich pamięci po stronie ukraińskiej jak i polskiej, i jest to kontynuowane.
Prowadząca całą konferencję przy pomocy mikrofonu kierownik KG p. A. Jasińska przedstawiła dziedziczenie tradycji oraz miejsc na ziemi lubelskiej, w których znajdują się pomniki oraz tablice świadczące o nieprzemijalności ludzi i czynu zbrojnego 27 WDP AK.
Na zakończenie głos zabrał prof. M. Sawczuk, który napisał i wydał książkę na temat omawianych wypadków a był również świadkiem wielu tych wydarzeń, jak i powojennych oraz obecnych.
Pod koniec konferencji nastąpił dla mnie miły moment, ponieważ d-ca JS 2020 w Hrubieszowie Jakub Zachaj w asyście zastępców Grzegorza Flunta i Łukasza Słupnego, którzy stanowili poczet sztandarowy omawianej Dywizji podczas tej konferencji wręczyli mi dyplom – podziękowanie za pomoc w odbudowie ruchu strzeleckiego w Hrubieszowie. Za taki gest jeszcze raz serdecznie im dziękuję.
Na zakończenie p. A. Jasińska podziękowała za udział w konferencji wszystkim uczestniczącym oraz tym, którzy podzielili się swoją wiedzą, umiejętnościami, czasem, p. dyr. Muzeum w Hrubieszowie za udostępnienie pamiątek, p. Kazimierzowi Kasprowiczowi za rady i bezpośrednią pomoc, JS z Hrubieszowa za udział w poczcie sztandarowym.
Konferencji towarzyszyła wystawa różnych wydawnictw książkowych na temat 27 WDP AK.
W montażu słowno – muzycznym wystąpili: Joanna Brudnowska, Dominika Mroczkowska (obie z 3 b), Magdalena Bielecka, Patrycja Tabuła, Dominika Stasiuk, Miłosz Stelmach, Bartłomiej Wawrzaszek (wszyscy z kl. 4 b), Kaja Kogut, Iga Rybak, Monika Bajurko, Julita Smal, Anna Smalej, Aleksandra Hospod, Zuzanna Łuka, Karolina Mil, Małgorzata Łukasiewicz (wszyscy z 5 a).
Jednym słowem, warto było uczestniczyć w tej super konferencji ponieważ przez wiele lat ludzie wysiedleni z terenów wołyńskich nie mieli prawa nawet mówić o tym, że pochodzą stamtąd i co tam się działo, trochę późno, bo świadków ubywa (czas robi swoje), ale lepiej późno niż nigdy.
Sekretarz zarządu Środowiska jednocześnie poeta p. Tadeusz Bartnik w jednej ze strof napisał:
„Czasem miło zamknąć oczy
Wtedy przyjdą wspomnień roje
Czas niech wtedy wolno kroczy
I zatrzyma życie twoje.”
Opracował – Marek Ambroży Kitliński (mak)
Hrubieszow LubieHrubie 2009