Pojęcie umowy dożywocia często pojawia się w kontekście roszczenia o zachowek, jako jeden ze sposobów by uchronić się przed wypłatą ewentualnego zachowku.
Umowa dożywocia uregulowana jest w kodeksie cywilnym jako umowa, w której w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie. Oznacza to, że w zamian za otrzymaną nieruchomość jej nowy właściciel zobowiązuje się utrzymywać poprzedniego właściciela. Strony umowy dożywocia mogą swobodnie kształtować treść obowiązków nakładanych na nabywcę nieruchomości.
W umowie strony same określają, co należy rozumieć pod pojęciem dożywotniego utrzymania. Dopiero w braku postanowień umownych ważne są obowiązki określone w kodeksie cywilnym. Zgodnie z kodeksem dożywotnie utrzymanie polega na tym, że nabywca ma przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
W odróżnieniu od umowy darowizny umowa dożywocia nie jest więc umową nieodpłatną. Jest tu „coś za coś” – własność za utrzymanie. Umowa darowizny polega natomiast na nieodpłatnym przekazaniu majątku.
W przypadku obdarowania przez spadkodawcę (zawarcia umowy darowizny), osoba obdarowana będzie zobowiązana do zapłaty zachowku. Do obliczania zachowku zalicza się bowiem wszelkiego rodzaju nieodpłatne przekazania majątku. Innymi słowy w przypadku darowania nieruchomości, obdarowany będzie zobowiązany do zapłaty zachowku na rzecz małżonka, dzieci czy wnuków spadkodawcy, natomiast w sytuacji gdy właścicielem tej samej nieruchomości zostanie w drodze umowy dożywocia, to wówczas nie będzie zobowiązany do zapłaty zachowku.
radca prawny Małgorzata Dąbek
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie oraz Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie