Zgodnie z art. 262 kodeksu postępowania administracyjnego (kpa) stronę obciążają te koszty postępowania, które wynikły z jej winy, bądź zostały poniesione w jej interesie lub na jej żądanie, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie.
Do kosztów postępowania zalicza się koszty podróży i inne należności świadków i biegłych oraz stron, a także koszty spowodowane oględzinami na miejscu, jak również koszty doręczenia stronom pism urzędowych. Do kosztów postępowania można zaliczyć także inne koszty bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy. Jednocześnie z wydaniem decyzji organ ustala w drodze postanowienia wysokość kosztów postępowania, osoby zobowiązane do ich poniesienia oraz termin i sposób ich uiszczenia. Na postanowienie w sprawie kosztów postępowania osobie zobowiązanej do ich poniesienia służy zażalenie.
Przepisy kodeksu postępowania administracyjnego pozwalającą organowi administracyjnemu na zwolnienie strony od ponoszenia opłat, kosztów i należności związanych z tokiem postępowania administracyjnego. Przepis art. 267 kpa wprowadza do postępowania administracyjnego instytucję tzw. prawa ubogich, umożliwiającą osobom znajdującym się w złej sytuacji materialnej dochodzenie swoich praw na drodze administracyjnej.
Podkreślić należy, że wprawdzie organ orzeka w sprawie zwolnienia z opłat, kosztów i należności na zasadzie uznania administracyjnego, jednakże nie zwalnia go to z obowiązku przeprowadzenia wnikliwego postępowania wyjaśniającego. Decyzja uznaniowa powinna być zgodna z interesem społecznym i słusznym interesem obywatela. Organ ma tym samym obowiązek dokonać rzetelnej analizy sytuacji majątkowej strony ubiegającej się o zwolnienie. Przesłanką, której spełnienie uzasadnia zwolnienie od ponoszenia kosztów postępowania jest wykazanie przez stronę „niewątpliwej niemożliwości poniesienia kosztów”. Dla oceny zdolności do poniesienia kosztów postępowania administracyjnego konieczne jest zestawienie uzyskiwanych przez stronę dochodów i wydatków ponoszonych na codzienne utrzymanie. Organ zobowiązany jest uwzględnić nie tylko rzeczywiste wpływy pieniężne strony, ale także posiadany przez nią majątek. O niewątpliwej niemożności poniesienia kosztów można mówić tylko wtedy, jeżeli zostanie stwierdzony brak możliwości ich poniesienia. Użyte przez ustawodawcę sformułowanie „niewątpliwa” należy rozumieć jako granicząca z pewnością, a ciężar udowodnienia tych okoliczności spoczywa na stronie wnioskującej o zwolnienie. To strona obowiązana jest przytoczyć dowody wykazujące jej sytuację majątkową, sytuację osobistą i rodzinną.
Zwolnienie od ponoszenia całości lub części kosztów postępowania i innych należności związanych z postępowaniem może nastąpić na wniosek strony lub z urzędu. Organ orzeka o zwolnieniu w drodze wydania postanowienia, które nie podlega zaskarżeniu samoistnym zażaleniem, a może być ewentualnie kwestionowane w odwołaniu od decyzji lub w zażaleniu na postanowienie o ustaleniu kosztów postępowania.
radca prawny Małgorzata Dąbek
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowieoraz Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
Zobacz też:
