Na czym polega psychoterapia?

Definicja – psychoterapia

Psychoterapia to idea, która zrodziła się w oparciu o kilka nauk, do których zaliczają się między innymi: medycyna, filozofia oraz psychologia. Psychoterapią określa się zespół różnorodnych metod stosowanych, by leczyć różnorodne problemy i zaburzenia natury psychicznej. Psychoterapia opiera się na cyklu spotkań, które odbywają się pomiędzy psychoterapeutą a pacjentem – w przypadku terapii indywidualnej. W przypadku terapii grupowe, rodzinnej lub dla par, w spotkaniach uczestniczą też inne osoby.

Nie każdy może prowadzić psychoterapię – uprawnieni są do tego psychologowie lub lekarze psychiatrzy, którzy ukończyli stosowne szkolenie i mogą legitymować się odpowiednimi certyfikatami.

Psychoterapia prowadzona jest różnymi metodami i w różnych nurtach – wszystko, by jak najlepiej pomóc pacjentowi z dręczącymi go problemami. Bywa, że stosowana jest jako samodzielna metoda terapii, ale w cięższych przypadkach zdarza się, że jest wspomagana farmakologią. Przy leczeniu i terapii wielu problemów psychicznych dopiero połączenie psychoterapii i farmakologii daje dobre skutki – nadal jednak leczenie farmakologiczne jest uważane za wspomagające główną formę leczenia, czyli właśnie psychoterapię.

Psychoterapia pełni funkcje lecznicze, ale też pomaga po prostu rozwiązywać problemy życiowe różnego rodzaju. Dana osoba wcale nie musi mieć zaburzeń psychicznych, by zacząć uczestniczyć w psychoterapii. Wystarczy tylko chęć poradzenia sobie z emocjami czy potrzeba zmian, by poprawić jakość swojego życia. W tym znaczeniu jej funkcja jest wspomagająca – psychoterapia jest w stanie wspomóc ludzi w odblokowaniu pełni ich naturalnego potencjału.

Na czym polega psychoterapia?

Myli się każdy, kto uważa, że psychoterapia to nic takiego i każdy mógłby to zacząć z powodzeniem robić. Psychoterapia to bardzo złożony proces. To na czym polega w dużej mierze zależy od nurtu, w którym jest prowadzona. Ich duża różnorodność pozwala dopasować metodę psychoterapii bezpośrednio do potrzeb danego pacjenta. Do głównych nurtów psychoterapii zalicza się:

• Psychoterapia poznawczo-behawioralna – to jedna z najbardziej popularnych form terapii. Wywodzi się od behawioryzmu i zakłada, że w ciągu całego życia każdy człowiek wypracowuje sobie pewne wzorce działania – nie muszą być one uświadomione, uświadomić ten stan rzeczy pomaga właśnie psychoterapia. Terapia opiera się na uzmysłowieniu sobie niewłaściwych mechanizmów postępowania i zrozumienia skąd one się wywodzą, a następnie zastąpieniu niewłaściwych mechanizmów tymi prawidłowymi, zdrowszymi czy akceptowanymi przez społeczeństwo. Jest niezwykle skuteczna przy leczeniu zaburzeń lękowych oraz depresji. Z powodzeniem stosuje się ją także podczas terapii zaburzeń osobowości, stresu pourazowego oraz zaburzeń odżywiania.
• Psychoterapia Gestalt – to jeden z rodzajów psychoterapii humanistycznej. Głównymi założeniami tej formy terapii jest przekonanie, że człowiek to niezwykle złożony konstrukt. Ma na celu zwiększenie ogólnej samoświadomości człowieka. Poprzez lepsze poznanie samego siebie, człowiek odkrywa własny potencjał i uczy się go właściwie wykorzystywać. Staje się świadomy swoich mocnych stron, ale też swoich wad i ograniczeń – może nad nimi pracować, ale też sama ich znajomość pomaga mu łatwiej radzić sobie w życiu. Ten rodzaj terapii ma szerokie zastosowanie, pozwala danemu pacjentowi lepiej zrozumieć samego siebie i osiągnąć wewnętrzną harmonię poprzez zrozumienie i pogodzenie się z tym, kim się jest. Pomaga ona poprawić jakość życia i pozbyć się wewnętrznego napięcia.
• Psychoterapia analityczna – zwana też psychoanalizą, jest formą terapii wprowadzoną przez Zygmunta Freuda. Polega głównie na rozmowie. Pacjent opowiada o wszystkim, co ma dla niego znaczenie – o swoim życiu, przeszłości, relacjach z innymi ludźmi, emocjach, skojarzeniach czy przemyśleniach. Terapeuta w tym czasie słucha i pomaga temu wszystkiemu nadać znaczenie. Ma to na celu uświadomienie pacjenta jak to wszystko wpływa na jego życie i obecną sytuację życiową, a także jaki wpływ może mieć na przyszłość. Pomaga lepiej zrozumieć, dlaczego pacjent postrzega rzeczywistość w określony sposób.
• Psychoterapia psychodynamiczna – w tym nurcie wychodzi się z założenia, że człowiek zachowuje się w określony sposób, bo rządzą nim ukryte potrzeby i mechanizmy – nieuświadomione i wewnętrzne. Terapia oparta jest o zwierzenia pacjenta na dowolny temat – pacjent dzieli się z terapeutą wszystkim, na co ma ochotę. Podczas tego procesu psychoterapeuta wyłapuje wszelkie tendencje i impulsy, które są istotą danego pacjenta, by później poddać je psychoanalizie. Terapia stosowana jest przy leczeniu uzależnień, poczucia smutku, chorobliwej nieśmiałości oraz przy problemach z agresją. Z powodzeniem stosuje się ją także podczas terapii zaburzeń osobowości.
• Psychoterapia systemowa – to terapia przeznaczona dla większej grupy osób – par lub całych rodzin. W jej ramach zakłada się, że dana rodzina czy para to jedyny w swoim rodzaju system. W założeniu ma pomóc zrozumieć sposób działania tego systemu, usprawnić komunikację i lepiej zrozumieć pozostałe osoby, które ten system współtworzą. Pozwala też na wprowadzenie nowych, zdrowszych zasad i struktur, które pozwolą na usprawnienie działania systemu i zbudowanie lepszych, mocniejszych więzi międzyludzkich. Szczególnie polecana jest małżeństwom czy rodzinom, które przeżywają właśnie jakiś kryzys, na przykład związany z nową sytuacją życiową lub śmiercią członka rodziny. Pomaga też radzić sobie z problemami wychowawczymi.

W psychoterapii występuje ogromne zróżnicowanie nurtów i powyższa lista nie wyczerpuje wszystkich. Nierzadko różnorodne nurty terapeutyczne stosowane są przez psychoterapeutę łącznie, by jak najlepiej pomóc pacjentowi poradzić sobie z jego problemami. Psychoterapeuta dobiera techniki na podstawie potrzeb i problemów danego pacjenta i w razie potrzeby podczas trwania terapii dodaje tam kolejne elementy.

Rodzaje psychoterapii (indywidulana, grupowa, małżeńska, rodzinna)

Psychoterapia jest bardzo zróżnicowana, przez co dużo łatwiej jest ją dopasować do potrzeb konkretnych osób. Można ją też podzielić pod względem osób, które w niej uczestniczą. Zgodnie z tym podziałem możesz spotkać się z psychoterapią:

• Indywidualną – opiera się ona na bezpośrednim kontakcie psychoterapeuty z pacjentem. Podczas terapii tworzy się wspólną, bezpieczną przestrzeń, po której pacjent wraz z psychoterapeutą będą się poruszać. Na początku takiej psychoterapii tworzy się specjalny kontrakt, który ustala zasady psychoterapii – czas jej trwania, częstotliwość spotkań w tygodniu, zasady na jakich będzie ona prowadzona oraz możliwości i cele, do których będzie się dążyć. Pozwala ona skupić się wyłącznie na problemach, emocjach i wszelkich kwestiach związanych z danym pacjentem. Terapeuta cały swój czas poświęca jednemu klientowi, co dla wielu jest ogromną zaletą.
• Grupową – tutaj psychoterapeuta spotyka się z grupą osób, których łączy podobny problem. Psychoterapia opiera się głównie na nawiązywaniu relacji z innymi członkami grupy i wchodzeniem z nimi w interakcje. Wszystkich łączą podobne problemy i bagaż doświadczeń, dlatego pozwala to zbudować więź, poczucie wspólnoty czy łatwiej zaakceptować problem, który dręczy daną osobę. Gdy okazuje się, że doświadcza tego więcej osób, jest po prostu lżej sobie z tym poradzić. Terapia grupowa pozwala też poradzić sobie z poczuciem samotności oraz wzmocnić wiarę w samego siebie. Nie jest to jednak terapia, która polecana jest wszystkim. Przede wszystkim wymaga odwagi, by móc otwarcie mówić o swoich problemach w obecności innych osób. Poza tym, niektórym osobom może przeszkadzać fakt, że terapeuta dzieli swój czas pomiędzy innych pacjentów.
• Małżeńską – terapia małżeńska, zwana też terapią dla par – nie trzeba być bowiem w związku małżeńskim, by w niej uczestniczyć, pomaga przetrwać kryzys w związku, pomaga poprawić sposób komunikacji, otworzyć się na potrzeby drugiej osoby i polepszyć łączące partnerów więzi. Ważne jest to, by na terapię z własnej woli zgłosili się oboje partnerzy. W tej formie terapii nie chodzi o to, by zmienić jednego z partnerów, tylko by osiągnąć porozumienie i lepiej zrozumieć istotę drugiego człowieka oraz własnego związku.
• Rodzinną – całe rodziny też mogą uczestniczyć w terapii. Najczęściej dzieje się tak, gdy rodzina chce sobie poradzić z problemami wychowawczymi dziecka lub po prostu pomóc dziecku w potrzebie – rodzina jest najbliższym środowiskiem młodego człowieka, dlatego żeby w pełni wyszedł on z problemów, potrzeba wsparcia całej rodziny. Na terapię rodzinną decydują się też rodziny, które muszą poradzić sobie ze stratą, ciężką chorobą lub inną wymagającą sytuacją. Psychoterapia pozwala na wzmocnienie więzi w obrębie rodziny i wspólne przeżycie kryzysu i wspieranie się w trudnych chwilach.

Zanim zdecydujesz się na psychoterapię, zastanów się, która forma będzie dla Ciebie odpowiednia. Nie martw się jednak, jeśli nie masz pewności – na to na pewno nakieruje Cię dobry psychoterapeuta. Warszawa jest doskonałym miastem, by rozpocząć poszukiwania – znajdziesz tu doskonałych specjalistów.

Ile trwa psychoterapia?

Nie ma tutaj jednoznacznej odpowiedzi – wszystko zależy od formy terapii, problemów, z którym zgłosi się dany pacjent i nurtu, w jakim terapia będzie prowadzona. Całość może trwać kilka tygodni – najkrótsza jest z reguły psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym lub nawet kilka lat.

Nie martw się jednak, długość terapii Cię nie zaskoczy – na samym początku psychoterapeuta określi z Tobą warunki kontraktu, którego będziecie przestrzegać. Będą tam informacje dotyczące czasu trwania terapii. Jeśli zaistnieje taka potrzeba, psychoterapeuta odpowiednio wcześniej zasugeruje Ci, że przydałaby się jakaś zmiana – wydłużenie lub skrócenie psychoterapii.

Skuteczność psychoterapii

Psychoterapia jest bardzo skuteczną formą terapii, która pozwala ludziom uporać się z wieloma problemami natury psychicznej. Żeby jednak była w pełni skuteczna, muszą zostać spełnione pewne warunki. Przede wszystkim terapia musi zostać dobrana do indywidualnych potrzeb danego pacjenta i jego problemu.

Ważne jest też stworzenie dobrej relacji z terapeutą i obdarzenie go zaufaniem. Pacjent musi być też zmotywowany do osiągnięcia zamierzonych celów – praca na terapii nie kończy się jedynie w gabinecie psychoterapeuty. Pacjent musi pracować sam w domu, by terapia była naprawdę skuteczna – dlatego zaangażowanie jest tutaj bardzo ważne.

Efekty terapii zauważa się po określonym czasie – nie zmienisz się od razu po pierwszym spotkaniu. Najszybciej zauważysz je podczas terapii krótkoterminowej. Zmiany to proces złożony i ciągły, dlatego następują powoli, ale z biegiem czasu zaczniesz je zauważać na pierwszy rzut oka.

(tekst i fot. mat. partnera)