Wypadek drogowy, wypadek przy pracy, błąd w sztuce lekarskiej skutkujące ciężkim i trwałym uszczerbkiem na zdrowiu (rozstrojem zdrowia) uprawniają najbliższych członków rodziny poszkodowanego do żądania zadośćuczynienia pieniężnego za ich krzywdę.
Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 27 marca 2018 roku w sprawie sygnatura akt III CZP 60/17. Rozstrzygnięcie to, niezwykle ważne dla członków rodzin borykających się na co dzień z krzywdą swoich najbliższych, stanowi próbę ujednolicenia orzecznictwa sądowego i potwierdza, iż naruszenie dóbr osobistych o charakterze rodzinnym i emocjonalnym spowodowane szkodą wyrządzoną osobie najbliższej (dziecku, rodzicowi, dziadkom) może być podstawą do zasądzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Dotychczas przyjmowano, iż odszkodowanie za szkody niemajątkowe należy się najbliższym w związku ze śmiercią członka rodziny, czyli zerwaniem więzi, o czym stanowi wprost art. 446 § 4 kc. Jednak, dla szkód powstałych przed dniem 3 sierpnia 2008 roku tj. przed dniem wejścia w życie przywołanego wyżej przepisu pozwy o zadośćuczynienia za cierpienia psychiczne najbliższych oparte były min. o przepisy o ochronie dóbr osobistych. Sądy przyjmowały, iż więź rodzinna, więź małżeńska mieszczą się w katalogu dóbr osobistych.
Kanwą, komentowanego rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego, była sprawa rodziców dziewczynki, która w wyniku błędów w sztuce lekarskiej, w czasie porodu, doznała uszkodzenia mózgu ( czterokończynowe porażenie dziecięce ze znacznym upośledzeniem rozwoju umysłowego, lekoodporna padaczka, nie mówi, nie siedzi, nie przekręca się na boki, nie kontroluje czynności fizjologicznych, nie je samodzielnie, nie żuje pokarm, ucierpi na refluks żołądkowo-przełykowy, ma zez zbieżny) co skutkuje koniecznością stałej opieki, zaś jej stan nie rokuje poprawy. W sprawie tej nie było wątpliwości, iż na rzecz dziecka należy zasądzić stosowne zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, rentę miesięczną oraz zwrot kosztów zawiązanych z dotychczasowym leczeniem. Wątpliwość pozwanego szpitala wzbudził jednak fakt, czy rodzice małoletniej powódki posiadają uprawnienie do żądania na swoją rzecz, na podstawie art. 23 kc. i art. 24 kc. i w zw. z. art. 448 kc. zasądzenia zadośćuczynienia za naruszenie ich dobra osobistego. Inaczej rzecz ujmując czy szkoda spowodowana dziecku przez szpital dotknęła rodziców w sposób bezpośredni. Sąd Najwyższy, przekazując sprawę do rozpoznania składowi powiększonemu, zwrócił uwagę, iż relacje rodzinne, w polskim systemie prawnym, korzystają ze szczególnej ochrony i stan faktyczny dotyczy stosunków między członkami najbliższej rodziny, nie mniej jednak zauważono analogię, do innych przypadków opartych na silnych więziach emocjonalnych.
Podejmując uchwałę z dnia 27 marca 2018 roku Sąd Najwyższy nie miał wątpliwości, iż najbliżsi mają prawo do zadośćuczynienia pieniężnego szkody (naruszenia więzi rodzinnych), którą ponosi członek rodziny osoby poszkodowanej czynem niedozwolonym. Podobne stanowiska zostały zajęte w uchwałach po rozpatrzeniu zagadnień prawnych: w sprawie o sygnatura akt III CZP 69/17 z wniosku Komisji Nadzoru Finansowego oraz w sprawie o sygnatura akt III CZP 36/17z wniosku Rzecznika Finansowego.
adwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
www.dabekkusik.pl
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie