DO II WOJNY ŚWIATOWEJ
Opracował – Marek Ambroży Kitliński
1801 – ksiądz Stanisław Staszic, właściciel dóbr cetnarowskich w hrubieszowskiem, był również pionierem turystyki,
1847 – urodził się Aleksander Głowacki (znany jako znakomity pisarz pod pseudonimem Bolesław Prus), w II połowie XIX wieku był członkiem Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów, propagował angielski model sportu
1904 r. – carskie wojska wybudowały koszary, m.in. ujeżdżalnię krytą i otwartą dla koni
15 09 1918 r. – zaczęła działać I Drużyna Harcerska im. St. Staszica, przy 8 klasowym Gimnazjum Męskim w Hrubieszowie. Odbywały się wycieczki piesze raz w miesiącu, zdobywano sprawności harcerskie, grano w hazenę (gra zbliżona do „w dwa ognie”).
1918 r. – Uczniowie w Gimnazjum im. St. Staszica mieli po 3 godziny tygodniowo wychowania fizycznego, wówczas zwanymi „ćwiczeniami cielesnymi”. Pierwszymi nauczycielami wychowania fizycznego byli Stanisław Skrobański i Michał Wańczyk. Bardzo dużo czasu poświęcano gimnastyce i marszobiegom.
Październik 1920 r. – miejscowość Hrubieszów stała się stałym garnizonem 2 Pułku Strzelców Konnych. Pierwszym Dowódcą Pułku był płk. Bohdan Aleksander Rudolpf. Postawiono również na sport, szczególnie na rozwój sportu jeździeckiego i strzeleckiego.
1921 r. – został założony przez legionistów Józefa Piłsudskiego, Związek Strzelecki Komenda Powiatowa w Hrubieszowie w ramach którego działał Klub Sportowy „Strzelec” w Hrubieszowie. Pierwszym komendantem był Lucjan Świdziński. Klub prowadził zajęcia w sekcjach: strzeleckiej, piłki nożnej, harcerskiej, lekkoatletycznej, bokserskiej, „hazenie”. Początkowo Dom KS Strzelca znajdował się w budynku drewnianym przy kościele św. Mikołaja ( w miejscu obecnej Plebani)
29 marca 1922 r. – pierwszy start drużyny konnej 2psk w Lublinie, w biegu myśliwskim na dystansie 8 km. por. B. K. Sawicki na koniu „Quivive” zajął II miejsce, na drugi dzień wygrał bieg dystansowy na 15 km. z dwoma przeszkodami.
1922 r. – jest datą powstania Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Gniazdo Hrubieszów im. Ks. St. Staszica należało do okręgu IV Dzielnicy Mazowieckiej.
1922 r. – I Drużyna Harcerska im. St. Staszica odbywała wycieczki piesze raz w miesiącu, najdalsza do Husynnego. Pod opieką: drużynowy – wywiadowca Psuj Maksymilian, przyboczny Krawczyk Maurycy, dh Malinowski Tadeusz;
03 05 1923 r. – odbyła się w Hrubieszowie uroczystość wręczenia sztandaru dla Obwodu Hrubieszów „Związku Strzeleckiego”.
1923 – przy I Drużynie Harcerskiej została założona przez druha Walerego Krawczyka drużyna futbolowa „Orlęta”, która rozgrywała m.in. mecze z Gimnazjum z Włodzimierza i Wojskowym Klubem Sportowym 2 Pułku Strzelców Konnych.
12 09 1923 – urodził się Waszczuk Stefan, w 1944 r. grał z kolegami w pn przeciwko drużynom Armii Czerwonej stacjonującej w koszarach w Hrubieszowie. Po wygranym meczu sowieci wsadzili ich do aresztu. Zostali zwolnieni po 24 godzinach po interwencji dow. jednostki. Doszło do rewanżu, ale pod warunkiem remisu inaczej 7 dni aresztu, AKS wygrał mecz 11:0, piłkarze uciekli wpław przez Huczwę.
28 09 1924 r. – odbył się mecz piłki nożnej Orlęta a Błękitni Hrubieszów (też drużyna harcerska, uzupełniona cywilami) – 4:0, bramki zdobyli Pawłowski 2, Łuń 1 i samobójcza Laskowski, kapitanem drużyny zwycięskiej był Michał Stanisław Targowski. W Błękitnych wyróżnili się Nej i Ślusarski.
05 10 1924 r. – nauczyciel gimnastyki w Gimnazjum Emanuel Kornel Lech zorganizował z okazji Święta Sportowego Przysposobienia Wojskowego na placu konnym 2 Pułku Strzelców Konnych w Hrubieszowie, m.in., marsze ozdobne, rzuty granatem, biegi;
1924 – w Hrubieszowie powstało Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej i Męskiej. Członkowie stowarzyszenia m.in. grali w kwadranta i siatkówkę, uczestniczyli w nich w turniejach. Komendantką stowarzyszenia była Bronisława Sorokówna, instruktorką wychowania fizycznego Stanisława Boczkowska.
1925 – TG „Sokół” Hrubieszów otrzymało wspaniały sztandar (znajduje się w Muzeum w Hrubieszowie).
1925 – Ziemianie z powiatu hrubieszowskiego, bracia Kazimierz i Władysław Pohorecki ofiarowali plac pod budowę „Domu Sokoła” w Hrubieszowie
11 09 1926 r. – w Hrubieszowie zostały rozegrane zawody lekkoatletyczne o Mistrzostwo Okręgu Sokolego.
07 11 1926 r. – urodził się Michał Starykiewicz, po II Wojnie wszechstronny zawodnik, trener, działacz i sędzia w wielu dyscyplinach sportowych, kronikarz hrubieszowskiego sportu, organizator wielu imprez, współzałożyciel i prezes klubów oraz zrzeszeń sportowych, przewodniczący PKKF i PKKFiT w Hrubieszowie.
1928 – zaczął działać w Hrubieszowie Powiatowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego (PU WF i PW), w latach trzydziestych zmieniono początkowo Urząd na Komendę, później Komendę zamieniono na Komitet (PK WF i PW). M.in. organizowali zawody sportowe oraz sprawdziany, wydawali świadectwa związane z odznaką POS.
29 07 1928 – został uroczyście otwarty murowany budynek parterowy z obszernymi piwnicami tzw. „Dom Sokoła” przy ul. Rydza Śmigłego (obecnie ul. H. Dobrzańskiego „Hubala” – siedziba Sądu). W domu tym mieściła się kręgielnia, sala gimnastyczna, oraz salony i biuro, obok budynku znajdowały się korty tenisowe o nawierzchni trawiastej. W tym czasie prezesem Gniazda w Hrubieszowie był Jan Pawłowicz.. Budynek był wybudowany szczególnie ze środków Ziemiaństwa Hrubieszowskiego.
19 VI 1932 r. – Drużyna Harcerska im. St. Staszica otrzymała dyplom za I miejsce w lekkiej atletyce i siatkówce. Drużyna ta w innych zawodach wygrała pięciobój i bieg na 100 m.
1932 – powstała Hrubieszowska Liga Morska i Kolonialna. Posiadała ona teren przy prawym brzegu Huczwy, przy ul. Orlicz Dreszera 2 (obecnie Ciesielczuka). Na terenie tym usytuowany był budynek z tarasem, kawiarnią, szatniami i hangarem na kajaki i łódki pod tym budynkiem. Urządzono plażę, przystań kajakową, kąpielisko dla dzieci i dorosłych, była trampolina do skoków do Huczwy. Na boisko szkolne przez Huczwę można było przejść przez drewniany mostek, wybudowany przez ułanów 2 Pułku Strzelców Konnych. Były też ścieżki spacerowe z ozdobnymi krzewami. Był też mały drewniany budynek w którym mieszkał wachmistrz Antoni Radzik, kierownik tego obiektu. Urządzano zawody pływackie, wyścigi na kajakach i łódkach. Na czele zarządu stał prezes płk. Stefan Hauke – Kulesza. W zimie na”Śluzie” urządzano ślizgawkę na łyżwach. W lecie urządzano na śluzie pikniki z przygrywkami orkiestry wojskowej, która pływała na dużej łodzi.
1933 – przewodniczącym Powiatowego Komitetu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Hrubieszowie był starosta powiatu hrubieszowskiego Stanisław Marek
1933 r. – przy Gimnazjum im. St. Staszica wybudowano salę sportową o wymiarach 18 x 9 x 5,5 m., sala ta posiadała: drabinki przyścienne, kraty do przeplotów, tram, ławki szwedzkie, nad tą salą mieściła się druga o identycznej długości i szerokości, lecz o wysokości 3,5 m., z przeznaczeniem do ćwiczeń gimnastycznych.
1933 r. – urodził się Dariusz Świech, Nauczyciel wf w LO Hrubieszów w latach 1954-1961. Założył Międzyszkolny Klub Sportowy w Hrubieszowie (LA, siatkówka, gimnastyka), którego zawodnicy zajmowali czołowe miejsca w województwie. Osobiście startował i sędziował w zawodach la, podnoszeniu ciężarów i grach sportowych.
1933 – Hrabia Pohorecki wydzierżawił Komitetowi Rodzicielskiemu obszar 1 ha (za symboliczną złotówkę na 33 lata), w zakolu Huczwy (tu gdzie jest stadion obecnie). Urządzono tam boisko do piłki ręcznej 11 – osobowej, na którym grano też w piłkę nożną, boisko do piłki siatkowej, podstawowe urządzenia la (skocznia w dal i bieżnia 100 m. 4 torowa, o nawierzchni gruntowej) i szatnie. Boisko ogrodzone było siatką drucianą i żywopłotem. Boisko było usytuowano w poprzek w porównaniu do dzisiejszego.
11 11 1933 r. – PK WF I PW w Hrubieszowie zorganizowało sprawdziany na Państwową Odznakę Sportową, odznakę m.in. zdobyli Walenty Kitliński i hrabia Du Chateau
1934 – kwatermistrzem w 2 psk zostaje wielokrotny reprezentant Polski, olimpijczyk z Amsterdamu w 1928 r. w jeździectwie kpt Henryk Dobrzański, później słynny „Hubal”, ten który nigdy się nie poddał Niemcom.
1934 r. – urodził się Stanisław Swatowski, po II Wojnie uczeń szkoły mechanicznej w Hrubieszowie, reprezentując Legię Warszawa, dwukrotny olimpijczyk w Rzymie w 1960 r. i Tokio w 1964 r. , trzykrotny uczestnik Mistrzostw Europy w biegu na 400 m. i sztafecie 4 x 400 m
lipiec 1934 r. – grupa chłopców z Hrubieszowa na czele z Sergiuszem Konopą, zbudowała żaglówkę i popłynęła przez Huczwę, Bug, Wisłę do Tczewa, dalej płynąć zabroniła straż rzeczna bo nie mieli przy łódce kilu.
26/29 07 1934 r. – w Hrubieszowie odbyły się Mistrzostwa Armii Wojska Polskiego w jeździectwie, sędziowało aż 5 generałów
08 09 1935 r. – mając 57 lat zmarł założyciel, później, Prezes Stowarzyszenia Gimnastycznego „Sokół”” w Hrubieszowie Jan Pawłowicz (grób znajduje się na cmentarzu w Hrubieszowie).
1935 r. – „Kurier Lubelskie” z dn. 5 listopada napisał, że w zawodach lekkoatletycznych na stadionie, po raz pierwszy w Lublinie startowali zawodnicy hrubieszowscy.
05 04 1935 r. – długodystansowcy z KS „Strzelca wzięli udział w biegu na przełaj o Mistrzostwo Polski, który odbył się w Lublinie. Na dystansie 8.200 m. 14-ty był Duławski Leon, 17. Gaworski
1935 r. – w powiecie hrubieszowskim zdobyto ponad 2 tyś. odznak P.O.S oraz ok. 2 tyś. Odznak Strzeleckich (m.in. Leopold Krzyżewski) w tym około 20 % kobiet. Sezon letni zakończono zawodami w różnych dyscyplinach z Włodzimierzem. Na zimę opracowano plan konkursów narciarskich i łyżwiarskich. Przygotowano narty, buty, łyżwy i kostiumy. Zaangażowano instruktorkę narciarską z Okręgowego Urzędu WF i PW.
marzec 1936 r. – Powiatowy Komitet WF i PW, aby pomnożyć środki na budowę „Domu Strzelca” w Hrubieszowie urządził „bal bez balu” tj. rozsyłał zawiadomienia o budowie z prośbą o złożenie datku. Komendantem PK WF i PW był chorąży J. Wnuk.
18 04 1936 r. – odbył się mecz KS Strzelec Hrubieszów a TKS Amatorzy z Włodzimierza wynik 3:3, sędziował Brenner, widzów ok. 600.
25 04 1936 r. – P.por. Kaja prezes Lubelskiego Okręgowego Związku Lekkiej Atletyki wygłosił w Hrubieszowie ciekawy odczyt o wychowaniu fizycznym. Poprzedniego dnia odbył się kurs dla sędziów la, po którym 23 osoby zostało zakwalifikowanych na sędziów- kandydatów lekkoatletycznych.
03 05 1936 r. – podczas Biegów Narodowych Starosta Stanisław Marek wręczył nagrodę przechodnią za największą ilość zdobytych odznak P.O.S 2 p. strzelców konnych. Po biegach odbyły się mecze w siatkówkę. Każdy mógł zdobyć lub odnowić „Odznakę strzelecką” i spełnić swój obowiązek obywatelski oddając „10 strzałów ku chwale Ojczyzny”. Dla najlepszego strzelca w okresie od 03 do 31 Maja 1936 r. przyznana była nagroda w postaci zegarka, ofiarowanego przez Towarzystwo Przyjaciół Strzelca. Strzelnica była czynna we wtorki od 16 do 18 – tej i w niedzielę od 10 do 13 – tej. 1 strzał kosztował 5 groszy.
1936 r. – przy szkole z ulicy Żeromskiego, splantowano plac szkolny i boisko, odarniowano skarpy i nasypy, zrobiono tor saneczkowy, wykonano 4 tarasy.
1936 – do Lubelskiego Okręgowego Związku Lekkoatletycznego przystąpił KS „Strzelec” z Hrubieszowa.
14 06 1936 r. – na stadionie sportowym WF i PW w Hrubieszowie odbyły się zawody eliminacyjne o mistrzostwo okręgu pocztowego Przysposobienia Wojskowego okręgu lubelskiego w siatkówce między oddziałami Włodzimierz – Hrubieszów z wynikiem 2:1 (15:4, 2:15; 15:9) dla Włodzimierza. Sędziował Marian Mycek.
Czerwiec 1936 r. – w Hrubieszowie odbył się „Dzień Konia”. Dział sportowy obejmował: bieg myśliwski krokusów, bieg płaski dla koni włościańskich, konkurs hippiczny i woltyżerka, władanie bronią.
28/29 06 1936 r. – Liga Morska i Kolonialna w Hrubieszowie zorganizowała „Święto Morza”. Zostały przeprowadzone zawody pływackie i wyścigi kajakami.
25/26 07 1936 r. – odbyły się mecze pn Tomaszów – KS Strzelec Hrubieszów było 3:1 i 2:9. Bramki zdobyli: Bronowski, Grinberg, Koprowski 3, Ozół, Zieliński 2, 1 samobójcza, sędziował p. Dziedzio.
23 08 1936 r. – w Hrubieszowie odbył się mecz pn Amatorzy Włodzimierz -KS Strzelec Hrubieszów wynik 0:3. Bramki zdobyli: Łęczyński, Zieliński, Lewkowicz, widzów ok. 800
29 08 1936 r. – odbył się mecz piłki nożnej „Strzelca” Hrubieszów z „Amatorami” z Włodzimierza (A kl.) wygrywając 1:0 po strzale Lewkowicza, mogło być lepiej ale Lewkowicz przegłówkował za wysoko a Bronowski popadł w poprzeczkę. Widzów ok. 2000. Grano na błoniach przy Huczwie (obecnie Targowica).
04 09 1936 – przy wspomnianej drużynie harcerskiej założono zastęp żeglarski pod kierunkiem druha Karola Mleczko i zastęp kolarski z odpowiedzialnym druhem Marianem Rejniewiczem.
31 X 1936 r. – odbył się bieg drużyn harcerskich Hrubieszowa na 3 km. poświęcony pamięci Wandzie Nyczównie, druhnie która przedwcześnie zmarła (27 lat).
22 11 1936 r. – Adolf Dobosiewicz referendarz starostwa powiatowego został odznaczony srebrnym krzyżem zasługi, za rzetelną i sumienną pracę społeczną szczególnie związaną z budową domu społecznego i domu strzelca.
1937 – Leon Duławski z KS „Strzelec” po wygranym biegu z okazji 3 Maja w Hrubieszowie, 6 Maja w Krakowie w biegu o nagrodę „Małego Dziennika”, rywalizując z mistrzem olimpijskim Januszem Kusocińskim, zajął 4 miejsce
1937 r. – oddano wybudowany dla KS „Strzelec” drewniany budynek piętrowy z podpiwniczeniem, przy ul. Orlicz Dreszera 1 (teraz St. Ciesielczuka-biblioteka). Obok budynku była już strzelnica małokalibrowa (teraz jest tam Dom Nauczyciela). Strzelnica posiadała cztery drewniane stanowiska do strzelania z pozycji leżącej. Stanowiska były przykryte drewnianą wiatą a obok znajdowała się nieduża wieża obserwacyjna. U podnóża skarpy urządzono boisko do gry w piłkę nożną a skarpę uformowano na kształt trybuny, stopnie wzmocniono deskami. Klub działał do wybuchu II wojny światowej. Ostatnim komendantem był chorąży Wnuk.
04 V 1938 r. – odbyły się Lubelskie Wojewódzkie Igrzyska Sportowe, w których startował Międzyszkolny Klub Sportowy z Hrubieszowa, w punktacji ogólnej wywalczył wspaniałe II miejsce za Lublinem. Najlepiej wypadły siatkarki ponieważ zajęły I miejsce
10/13 01 1939 r. – staraniem Komendanta Pow. P. W. i WF por. Zięby odbył się kurs narciarski w Jankach.
15 01 1939 r. – w Domu Strzelca w Hrubieszowie odbył się Walny Zjazd Delegatów Związku Strzeleckiego.
Luty 1939 r. – w Strzyżowie, Stanisławówce, Rogatce, Dubience, Moniatyczach odbyły się zebranie pododdziału Związku Strzeleckiego. Kmdt Pow. Z.S. po omówieniu warunków strzelania przeprowadzali strzelanie z broni sportowej. Po strzelaniu wygłaszał dłuższą pogadankę na temat wychowania obywatelskiego w Z.S. i obowiązkach każdego strzelca jako Obywatela – Żołnierza.
1939 r. – urodził się Wiesław Korczak, bramkarz pn, lekkoatleta. Dyplomowany instruktor modelarstwa lotniczego klasy „S”. Ponad 30 lat prowadził z dziećmi i młodzieżą zajęcia w modelarnii lotniczej w Młodzieżowym Domu Kultury w Hrubieszowie. Jako zawodnik zdobył trzy tytuły Mistrza Polski w klasie modeli szybowców F 1 A. Ponad 20 razy reprezentował Polskę na zawodach międzynarodowych, w tym dwa razy na Mistrzostwach Świata (M.IN. W Płowdiw – Bułgaria w 1975 r.)
03 05 1939 r. – dorocznym zwyczajem lat ubiegłych odbyły się na stadionie Pow. Komitetu P.W. i W.F. w Hrubieszowie „Bieg Narodowy na przełaj” o mistrzostwo powiatu hrubieszowskiego. W ramach biegów odbyły się zawody lekkoatletyczne i gry sportowe połączone z festynem i tańcami. Przygrywała orkiestra Szkoły Mechanicznej. Zwycięzcy otrzymali na zakończenie nagrody.
18 06 1939 r. – na strzelnicy Pow. Komit. P.W. i W.F. w Hrubieszowie odbyły się zawody o mistrzostwo powiatu w strzelaniu z broni małokalibrowej. 1 miejsce i nagrodę przechodnią zdobył po raz pierwszy Związek Podoficerów Rezerwy (Z.O.R.), 2-gie Związek Strzelecki (Z.S.), 3 -cie Policyjny Klub Strzelecki (P.K.S.). Indywidualnie: 1. Szpreralski Kazimierz Z.S. – 221 pkt., Tuszowski Erazm Z.O.R. – 214 pkt., 3. Nowicki Stanisław P.K.S. – 212 pkt., Zieliński Kazimierz Z.S. – 186 pkt.
02 VIII 1939 r. – Na boisku WF i PW w Lublinie odbyły się zawody pocztowców z całego województwa w lekkiej atletyce. W biegu na 3 km. w pięknym stylu zwyciężył Gawroński z Hrubieszowa wynikiem 9:54,0. Drużynowo Hrubieszów wywalczył 4 miejsce, za Lublinem, Chełmem i Kowlem, za nami m.in. Sarny, Kostopol czy Łuck.
06 09 1939 r. – urodził się w Sahryniu Roman Czapko, który został srebrnym (1959 r.) i brązowym (1968) medalistą Mistrzostw Polski w boksie ale nie w barwach hrubieszowskich klubów. Z Legią Warszawa trzynastokrotny drużynowy Mistrz Polski w latach 1960 – 1972
W okresie międzywojennym w Hrubieszowie działał żydowski klub sportowy „Hapoel”, członkowie tego klubu rywalizowali w wielu zawodach z rywalami miejscowymi jak i przyjezdnymi, również wyjeżdżali na zawody do innych miejscowości
1939 – WOJNA – członkowie KS „Strzelec” Hrubieszów stoczyli potyczkę zbrojną z Niemcami na „Tatarskiej Górze” którzy nadjechali od Zamościa.
1940 r. – został zamordowany w Ostaszkowie JAN PUCH, starszy posterunkowy, który służył w Hrubieszowie i Lublinie, należał do Policyjnego Klubu Sportowego w Lublinie, m.in. zajął V miejsce podczas Przełajowych Mistrzostw Polski które zostały zorganizowane 11 X 1928 r. w Lublinie (wygrał Janusz Kusociński z Warszawianki).
Opracował – Marek Ambroży Kitliński