Marzec roku 2018, zapewne zapisze się z niektórych hrubieszowskich wydarzeń w naszej pamięci, jak poprzednie. Poniżej prezentuję kilkanaście wiadomości, jakie wydarzyły się w latach dawnych i bliższych w dniach od 13 do 16 tego miesiąca z tzw. obszaru „Ziemia Hrubieszowska”. Czy były inne, dla wielu ważniejsze, na pewno, dlatego można a nawet trzeba dopisać w komentarzach.
Co nieco z hrubieszowskich wydarzeń – marzec od 13 do 16
1382 – Poczet książęcy, wiozący łupy wojenne z obrazem, zatrzymał się na wypoczynek nocny w pobliżu „Zamczyska” Czerwieńskiego, na łące na prawym brzegu Huczwy (czyli na terenie gdzie obecnie stoi kompleks budynków zakładowych w Turkowicach).
13.03.1812 – Stanisław Staszic podpisał dokładny kontrakt hipotyczny, że jest właścicielem dóbr ziemskich, w tym miasta Hrubieszów.
1992 – Rota przysięgi 27 WD – AK: „W obliczu Boga Wszechmogącego I Najświętszej Marii Panny, Królowej Polski, kładę swe ręce na Sztandar Środowiska Żołnierzy 27 WD – AK w Hrubieszowie. Przysięgam Go chronić i dbać o Jego Honor oraz bronić przed uszkodzeniem lub dostaniem się w niepowołane ręce aż do ofiary mego życia – Tak mi dopomóż Bóg i niewinna męka Syna Jego Jedynego
13.03.2010 – Józef Wąsiel z Mircza zdobył srebrny medal w pchnięciu kulą5 kg– 12.48 i brązowy w rzucie ciężarkiem7.256 kg–15.04 m, podczas Halowych Mistrzostw Polski Weteranów w Spale.
13.03.2014 – W wieku 93 lat zmarł Witold Hryniewiecki ps. „Tułacz” w czasie II Wojny Światowej dowódca plutonu, a następnie zastępca dowódcy kompanii Armii Krajowej „Wiklina”. M.in. walczył pod Kazimierówką, Honiatyczami, Dąbrową czy Kotlicami. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski w 2012 r.
***
14.03.1949 – W Lublinie odbył się zjazd starostów powiatowych, hrubieszowski reprezentował starosta Mieczysław Jemielniak przeniesiony z Białej Podlaskiej (1948 – 1 949). Funkcję wicestarosty w tym okresie pełnił Tadeusz Zuchowski.
14.03.1957 – Zmarł nauczyciel szkoły „Odzieżowej” Adam Dubik. W szkolnictwie szkolnym przepracował 30 lat ucząc historii oraz nauczał wiedzy o Polsce i Świecie współczesnym.
14.03.2014 – W Sanktuarium Matki Bożej Sokalskiej w Hrubieszowie uroczyście erygowano i poświęcono nową Drogę Krzyżową. Dotychczasowe tymczasowe stacje zastąpiono płaskorzeźbami w złoconych ramach. Ufundowały je grupy modlitewne i apostolskie działające przy sanktuarium, a także anonimowi fundatorzy.
14/15.03.1944 – O godzinie 1.30 w nocy banda ukraińskich nacjonalistów i chłopów z okolicznych wsi napadła na stację kolejową w Gozdowie. W wyniku tej barbarzyńskiej akcji wymordowano 33 osoby, w tym: 24 kolejarzy, kobiety i dzieci. Zginęli oni okrutną, męczeńską, śmiercią poprzez rozstrzelanie, rąbanie siekierami, kłucie bagnetami. Fakt ten upamiętniają dwie tablice – jedna przy stacji, druga przy ścianie miejscowej szkoły, a także pomnik ku czci pomordowanych na placu miejscowego kościoła z wyszczególnieniem nazwisk pomordowanych. Zostali pomordowani: Andruszczuk Filip, Bakoń Jan, Bakoń Władysław, Będkowski Józef, Barański Roman, Barański Józef, Chodziarz Jerzy, Bednarczuk Władysław, Grzelecki Piotr, Kaluba Czesław, Kowalczyk Łukasz, Kowalczyk Mieczysław, Koryszko Marian, Krawczyk Antoni, Omelczuk Jan, Pękalski Witold, Pączko Stanisław, Pączko Józef , Surowiecki Zygmunt, Strzępek Walenty, Seń Władysław, Sapiński Wacław, Szczęk Teofil, Szwiec Kazimierz.
***
15.03.1627 – Zygmunt III Waza oddaje synowi Władysławowi IV wakujące starostwo rubieszowskie – należące do niego wówczas wsie : Poberżany, Czerniczyn, Brodzica, Modryń, Miączyn, Kosmów, Bogucice z młynem, Dziekanów, Szpikołosy, Jarosławiec, Putnowice z młynem Busieniec, Huszcza z dwoma młynami i Jastrzębna Wola oraz Przyhorka.
15.03.1943 – S. Basaj ps „Ryś” z oddziałem zlikwidował posterunek ukraiński w Modryniu.
15.03.1944 – „Ryś”, zaskoczony pod wsią Płoskie, rozbił patrol niemiecki.
15.03.1944 – Hitlerowcy rozstrzelali w Hrubieszowie 22 osoby.
***
16.03. lub 28. 1805 – Zmarł hrubieszowski starosta (1772 – 1795) Stanisław Szczęsny Potocki (ur. 1752 w Krystynopolu). Postać bardzo kontrowersyjna, znany, jako zdrajca i główny sprawca największego nieszczęścia Rzeczypospolitej. Targowiczanin, doprowadzając z Branickim i Rzewuskim od ostatecznej klęski Polski. Fortunę, jaką odziedziczył można było porównać do niektórych księstw. M.in. poślubił Zofię Wittową, jak określano wówczas, najpiękniejszą kobietę Europy.
1883 – Wydalenie ze szpitala w Hrubieszowie sióstr Szarytek (5 zakonnic). Sprowadzenie prawosławnych Krzyżanek, istniejącą przy Szpitalu kaplicę św. Jadwigi wyświęcono na prawosławną „zasownię św. Aleksandra Newskiego”, którego ustanowiono również patronem szpitala.
16.03.1933 – Grono osób z Hrubieszowa i Moroczyna urządziło na rzecz miejscowego harcerstwa „Szopkę Hrubieszowską”, w której wzięło udział 30 gadających kukiełek. Nad całością czuwał Wincenty Chrzanowski z Moroczyna. Od licznie zebranej publiczności zebrano 944 zł i 20 gr. A o tym wydarzeniu informowała aż Hazeta Warszawska nr 24.
16/17.03.1944 – 1 Batalion stoczył walkę z grupą pacyfikacyjną złożoną z żandarmów, SS-manów i policji ukraińskiej z bandy UPA „Jahody” (w sile ok. 600 ludzi), która napadła na wieś Łasków, kolonię Zabłocie i Małków; batalion został wsparty przez oddziały AK M. Olszaka „Hardego” i A. Aleksandrowa „Brawury”; napastnicy zostali rozbici; w walce zginęło 30 SS-manów i upowców, spalono 2 samochody; wsie zostały ocalone, straty własne wyniosły 3 zabitych i 2 rannych.
16.03.1963 – W Domu Literatury w Warszawie odbył się zorganizowany przez TRH Wieczór poświęcony twórczości poety z Hrubieszowa Stanisława Ciesielczuka.
16.03.1974 – W Turkowicach rozegrano Mistrzostwa Powiatu Szkół Średnich w siatkówce, kolejność u dziewcząt: 1. LO Hrubieszów, 2. LO Grabowiec, 3. PTR Turkowice, 4. ZSZ Hrubieszów; u chłopców: 1. ZSZ Hrubieszów, 2. LO Hrubieszów, 3. LO Grabowiec, sędziowali: Leszek Drączkowski, Maria Jakubiak, Waldemar Jeż, Leon Wodziński, Urbanowicz. Komunikat opracował sekretarz Zarządu Powiatowego Szkolnego Związku Sportowego w Hrubieszowie Roman Giergiel. Skład dz. LO Hrubieszów (obecnie ZS 2): B. Dąbrowska, T. Muca, M. Martyniuk, D. Sitek, E. Hawryluk, B. Wasylewska, E. Otręba, B. Kostecka i chłopców: J. Rządkowski, A. Opała, W. Jeż, M. Podściański, R. Mucha, T. Starykiewicz, E. Mirski.
16.03. 1992 – Zespoły Lechitów wystąpiły z Recitalem Pieśni Patriotyczno – Religijnej w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie. Uroczystość odbyła się z okazji poświęcenia Oratorium im. Jana Pawła II, którego dokonał ks. Biskup Generał Brygady Sławoj Głódź. Solistą zespołu był Reginald Kawalec, akompaniowali: L. Opała, na Rolandzie D – 20 oraz Marek Kurys na organach, koncert prowadził ks. mgr A. Puzon. Zespół wystąpił w składzie: B. Polak, Beata Kryszczuk, Marta Wojciechowska, Ewa Lebiedowicz, Dorota Pudłowska, A. Dudzic, M. Adamus, Katarzyna Pawluk, M. Słupna, Tomasz Dżygało, Jakub Kojder, E. Brzycki, R. Kawalec.
16.03.2014 – W niedzielę o godz. 10:00 w Kościele Św. Mikołaja odbyła się msza święta sprawowana w intencji Miejskiego Klubu Sportowego „Unia” Hrubieszów na rozpoczęcie ligowych zmagań w rundzie wiosennej. W uroczystej mszy świętej, którą odprawił ks. Marian Wyrwa – zawodnik Unii, uczestniczyli przedstawiciele Zarządu Klubu, zawodników, kibiców i sympatyków oraz wierni z parafii św. Mikołaja. Wśród ministrantów służących do mszy byli również zawodnicy hrubieszowskiego klubu.
Opracował – Marek Ambroży Kitliński (mak)
Foto – archiwum Lechitów
Zobacz też:
Co nieco z hrubieszowskich wydarzeń – marzec od 9 do 12