90 lat Gimnazjum i Liceum im. ks. Stanisława Staszica zmobilizowała sporo osób – absolwentów do opracowania książki na ten temat. Pomimo braku częściowej dokumentacji książka ukazała się i to w obszernej objętości.
Okładkę zaprojektował nasz znakomity malarz, grafik i rysownik starego Hrubieszowa p. Alfred Przybysz, więc nic dziwnego, że na niej widzimy dojście do szkolnego budynku z zabudowaniami, jakie były przed wybudowaniem kompleksu budynków tzw. ABC. Na drugiej stronie okładki są najważniejsze daty w 580 – letniej historii powiatu hrubieszowskiego. Ostatnia strona okładki przedstawia Herb Powiatu Hrubieszowskiego i numer ISBN.
Na pierwszych stronach książki przeczytamy podziękowania dyrektorki „Staszica” p. Alicji Borkowskiej dla wszystkich, którzy przyczynili się do powstania tej obszernej publikacji. Na jej ręce gratulacje i życzenia dalszych owocnych działań złożyli: Starosta Powiatu p. J. Kuropatwa i Burmistrz Miasta p. Z. Dolecki. Następnie przeczytamy wiersz o ulatującym czasie, absolwenta tej szkoły z 1923 r. poety Stanisława Ciesielczuka.
Następna kartka zawiera wstęp napisany przez wspomnianą Panią Dyrektor. Wynika z niego „pragnienie ocalenia od zapomnienia” i uczczenia pamięci tych wszystkich, którzy tworzyli historię szkoły. Dalej są słowa pieśni, obecnie uważanej za „hymn” Ziemi Hrubieszowskiej, napisanej przez nauczycielkę Jubilatki w 1918 r. p. Marię Cypryszewską – Dobrowolską.
Pierwsza część książki jest zatytułowana „Wspomnień czar …”. Jest to część zawierająca wspomnienia absolwentów i nauczycieli tej szkoły, od najdawniejszych czasów do obecnych. Autorzy to: Konstanty M.M. Stecki, Stanisław Pyra, ks. Franciszek Greniuk, Ryszard Skarżyński, Teresa Wawrzynowicz, Mieczysław Sawczuk, Alicja Niewiadomska – Onisk, Wanda Brzycka – Góra, Ryszard Ważny, Mieczysław Prystupa, Lech Banach, Stanisław Nowak, Ignacy Misztal, Eugeniusz Wilkowski, Maria Gmyz, Wiesław Łasocha, Agnieszka Kulczyńska, Magdalena Bajan, Piotr Spyra, Patrycja Bednarek, Ryszard Płonkowski, Eugenia Duławska, Tadeusz Bartnik, Zygmunt Drewnik. Tą część kończy rozmowa z p. prof. Marią Nemetti.
Druga część książki posiada tytuł „Powstanie i rozwój hrubieszowskiego gimnazjum i liceum”. Ta część przedstawia nam prawie 200 lat historii szkoły w obecnym budynku, m.in. systemy oświatowe, działalność dydaktyczno – wychowawczą, organizacje szkolne, działalność sportową, naukę religii, spotkania młodzieży polsko – izraelskiej, okres II Wojny i stanu wojennego, opozycję uczniowską. Autorami poszczególnych rozdziałów i podrozdziałów są również absolwenci i nauczyciele Jubilatki: Bolesław Pyc, Alicja (Wróblewska) Borkowska, Agnieszka (Pyc) Jamróż, Dawid Lewandowski, Marek Ambroży Kitliński, Mirosław Wachowski, s. Wiktoria Jakubczak, Aaron Esteron, Szalom Omri.
Trzecia część publikacji zawiera wykaz dyrektorów i ich zastępców, nauczycieli, pracowników szkoły i absolwentów, jaki z posiadanych dokumentów udało się wydobyć. Ten rozdział opracowała p. Regina Chaber – Kopera. Okazuje się, że w latach 1922 – 2008 szkołę opuściło ponad 9500 tysiąca absolwentów, uczyło ich ponad 360 nauczycieli, a rządziło zaledwie 10 dyrektorów.
Na koniec jest też bibliografia, jaka była wykorzystana przy opracowaniu tego dzieła oraz spis treści.
W różnych częściach książki znajdziemy m.in. liczne fotografie, wiersze, dyplomy, tabele, strony tytułowe gazetek szkolnych, świadectwa szkolne, table abiturientów. Fotografie m.in. udostępnili: Teresa Wawrzynowicz, Mieczysław Sawczuk, Tadeusz Bartnik, Małgorzata Dobrowolska – Pawluk, Jerzy Krzyżewski, Izabela Kulczyńska, Tadeusz Panasiewicz, Marek Charkowski, Leszek Wiatrowski, E. Duławska, U. Mikita – Cielecka, Marek A. Kitliński, Zbigniew Krawczuk.
Komitet redakcyjny to: Regina Kopera, Agnieszka Jamróż, Anna Jaśków, Alicja Borkowska, opracowanie graficzne – Anna Jańczuk, techniczne – Arkadiusz Sala, skład komputerowy – Tomasz Wasilewski, redakcja – Stanisław Jadczak.
Jednym słowem tę książkę – monografię trzeba mieć i niech będzie ona podstawą do opracowania, jakie zapewne ukaże się z okazji 100 – lecia.
Opracował – mak
Na zdjęciu – Okładka jubileuszowej książki o Gimnazjum i Liceum im st. Staszica w Hrubieszowie.
