Miałem sprzedać sąsiadowi samochód za pewną uzgodnioną kwotę. Podpisaliśmy umowę przedwstępną i sąsiad dał mi zaliczkę. Okazało się jednak, że zgłosił się kupiec dający lepszą cenę i to jemu sprzedałem samochód.
PYTANIE CZYTELNIKA PORTALU:
Miałem sprzedać sąsiadowi samochód za pewną uzgodnioną kwotę. Podpisaliśmy umowę przedwstępną i sąsiad dał mi zaliczkę. Okazało się jednak, że zgłosił się kupiec dający lepszą cenę i to jemu sprzedałem samochód. Teraz z kolei sąsiad żąda ode mnie, abym oddał mu dwukrotność zaliczki. Czy muszę?
Zaliczka jest instytucją prawa o charakterze nieskodyfikowanym, powstałą w praktyce tworzenia i stosowania umów cywilnoprawnych. W swojej istocie stanowi ona częściową zapłatę ceny lub wynagrodzenia za coś, co ma zostać nam np. sprzedane lub wykonane. Wprowadzając zaliczkę np. do umowy przedwstępnej sprzedaży – nawet ustnej -, w której jedna ze stron zobowiązuję się sprzedać a druga kupić oznaczoną rzecz, należy mieć na uwadze, że w razie niedojścia umowy do skutku, zaliczka zostaje zwracana na rzecz wpłacającego. Oczywiście strony umowy mogą ustalić inny sposób rozliczeń, ale zasadą jest zwrot pełnej kwoty zaliczki bez obowiązku zapłaty jej dwukrotności.
Zadatek z kolei jako zazwyczaj pewna suma pieniężna, w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju, dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. W razie wykonania umowy zadatek – tak jak zasadniczo zaliczka – ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała. Jeżeli zaliczenie nie jest możliwe zadatek ulega zwrotowi. W razie zaś rozwiązania umowy (tj. gdy obie strony wyrażają taką wolę) zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
Jeżeli zatem przypuszczalnie przy umowie przedwstępnej sprzedaży samochodu wpłacona została pewna kwota tytułem zadatku, to w razie niedojścia do zawarcia umowy właściwej z winy sprzedającego, zmuszony on jest do zwrotu dwukrotności otrzymanego zadatku. Taka reguła jednak zasadniczo nie obowiązuje przy zaliczkach. Jeżeli odpowiedzialność za niezwarcie umowy leży po stronie kupującego to traci on wpłacony zadatek i nie może zasadnie domagać się jego zwrotu. Poza powyższym przykładem instytucja zadatków i zaliczek powszechnie występuje także w umowach o dzieło i o roboty budowlane (np. remont mieszkania).
EWENTUALNE PYTANIA, W CELU UDZIELENIA ODPOWIEDZI NA ŁAMACH PORTALU, CZYTELNICY MOGĄ KIEROWAĆ BEZPOŚREDNIO NA ADRES E-MAIL:prawnik-chelm@wp.pl
Tomasz Gabrylewicz
Pl. Kupiecki 10, 22 – 100 Chełm
e-mail: prawnik-chelm@wp.pl
tel.: 883 001 676