Zanim Sąd orzeknie rozwód pomiędzy małżonkami musi stwierdzić, iż zaistniały przesłanki wskazane w art. 56 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Oznacza to, że Sąd musi ustalić czy pomiędzy małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego.
Należy zaznaczyć, że wydając orzeczenie o rozwodzie Sąd musi także zdecydować o następujących kwestiach, które w świetle prawa muszą zostać uregulowane.
Po pierwsze Sąd musi orzec, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Tylko w sytuacji, gdy oboje małżonkowie nie chcą, by kwestia ta była rozpatrywana, Sąd nie będzie jej ustalał. W konsekwencji jest tak, jakby żaden z małżonków nie ponosił winy za rozpad małżeństwa.
Po drugie Sąd obowiązkowo musi rozstrzygnąć o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi. W tym zakresie Sąd może:
- pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom
- powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z nich, jednocześnie ograniczając ją drugiemu małżonkowi do określonych obowiązków i praw
- zawiesić władzę rodzicielską obojgu rodzicom lub jednemu z nich
- pozbawić władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców.
Ponadto Sąd w wyroku obowiązkowo rozstrzygnie także o sposobie wykonywania kontaktów z dzieckiem, a także o alimentach. Jeżeli jednak rodzice w kwestii wychowania i opieki na dziećmi są zgodni i przygotują pisemne porozumienie w zakresie władzy nad dziećmi, kontaktów i alimentów, Sąd uwzględni je, jeżeli będzie ono zgodne z dobrem dziecka. Jeżeli rodzice nie dojdą w tym zakresie do porozumienia, Sąd ustali te kwestie w wyroku, z tym, że na zgodny wniosek stron Sąd nie orzeknie o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.
Kolejnym elementem wyroku jest rozstrzygniecie o sposobie korzystania przez małżonków z mieszkania, w którym w chwili orzekania rozwodu wspólnie zamieszkują.
Jeżeli małżonkowie wcześniej ustalili tę kwestię i złożą zgodne oświadczenia przed Sądem, ten nie będzie rozstrzygał w tym zakresie. Warto zwrócić uwagę, na to, że o sposobie korzystania przez małżonków z mieszkania Sąd zdecyduje nawet wówczas gdy jeden z małżonków nie ma żadnego tytułu prawnego związanego z mieszkaniem lub gdy mieszkanie wchodzi do majątku osobistego jednego z małżonków. W tej kwestii istotne jest tylko to, czy małżonkowie zamieszkują wspólnie w mieszkaniu w chwili orzeczenia rozwodu. Zasadą jest więc to, że Sąd w wyroku rozwodowym nie orzeka o eksmisji jednego z małżonków, jeśli nie zachodzą jakieś szczególne okoliczności czyli gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie. By dokonać eksmisji małżonka w wyroku rozwodowym koniecznym jest więc wykazanie, że zachowuje się on w sposób rażąco naganny.
Na wniosek stron Sąd dokona także w wyroku rozwodowym podziału majątku wspólnego małżonków. Jednakże tylko wówczas, gdy nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu. W praktyce oznacza to, że jeżeli strony nie przygotowały zgodnego planu podziału majątku wspólnego, Sąd nie rozstrzygnie w kwestii podziału majątku.
Również na wniosek małżonka, jeżeli drugi z małżonków został uznany wyłącznie winnym rozkładu pożycia, Sąd wyda wyrok w przedmiocie alimentów na rzecz małżonka. Takie rozstrzygnięcie jest dopuszczalne wówczas, gdy małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa na skutek rozwodu popadł w niedostatek lub istotnie pogorszyła się jego sytuacja materialna. Alimentacja obowiązuje do czasu zawarcia przez małżonka uprawnionego nowego związku małżeńskiego lub przez pięć lat od orzeczenia rozwodu. Sąd na wniosek uprawnionego małżonka ze względu na wyjątkowe okoliczności może przedłużyć wskazany termin.
Mając powyższe na uwadze, warto zastanowić się, co chcemy uzyskać otrzymując rozwód i podjąć racjonalne kroki w tym zakresie.
Informuję, że publikacja odzwierciedla opinię autora, NIW-CRSO nie jest odpowiedzialne za sposób wykorzystania zawartych w nich informacji.
radczyni prawna Małgorzata Dąbek
Stowarzyszenie Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
Zadanie publiczne finansowane ze środków NIW-CRSO
Zobacz też:
Prawo: Mediacja w sprawie administracyjnej?
Prawo: Mediacja w sprawie administracyjnej?
