Prawo do urlopu macierzyńskiego posiadają m.in. pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, którym urodziło się dziecko lub którzy przysposobili dziecko. Rodzaj umowy o pracę w tym przypadku nie ma znaczenia, ale jednocześnie oznacza to, że do urlopu macierzyńskiego nie mają prawa osoby bezrobotne.
Podstawowy wymiar urlopu macierzyńskiego wynosi 20 tygodni. Obowiązkiem pracownicy jest wykorzystanie przynajmniej 14 tygodni przysługującego jej urlopu macierzyńskiego. Po tym okresie może zrzec się prawa do wolnych dni na poczet ojca dziecka.
Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego pracownik może skorzystać z dodatkowego urlopu tzw. urlopu rodzicielskiego, który przysługuje łącznie obojgu rodzicom.
Zdarza się, że pracownik przebywający na urlopie macierzyńskim chce podjąć pracę. Urlop macierzyński ma na celu zagwarantowanie pracownikom możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, jednak wielu rodziców stawia sobie pytanie – czy na macierzyńskim można pracować?
Przepisy kodeksu pracy stanowią wprost, że pracownik może łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy, a uzyskane z pracy dochody skutkują proporcjonalnym pomniejszeniem wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Kodeks pracy nie stanowi jednak o możliwości wykonywania pracy w okresie podstawowego urlopu macierzyńskiego.
Zważyć jednak należy, że co prawda pracownica u dotychczasowego pracodawcy może podjąć pracę dopiero w okresie urlopu rodzicielskiego, to nie ma żadnych przepisów, które zabraniałyby jej podjęcie, w czasie podstawowego urlopu macierzyńskiego, pracy u innego pracodawcy. W tym przypadku nie dochodzi do żadnych ograniczeń – pracownica może świadczyć pracę w pełnym wymiarze oraz z tego tytułu nie zostanie jej pomniejszony zasiłek macierzyński.
Przepisy prawa nie zabraniają także pracować pracownikowi przebywającemu na urlopie macierzyńskim także w ramach umów cywilnoprawnych. Nawet zaraz po porodzie pracownica ma prawo zawrzeć np. umowę zlecenia zarówno ze swoim pracodawcą, jak i z innym podmiotem. Pozyskane z takiego tytułu wynagrodzenie nie wpływa w żaden sposób na wysokość otrzymywanego przez pracownika zasiłku macierzyńskiego.
Pracownica przebywająca na zasiłku macierzyńskim może również prowadzić własną działalność gospodarczą. Takie rozwiązanie gwarantuje przedsiębiorczym matkom prawo do otrzymywania zasiłku macierzyńskiego w pełnej kwocie, ponieważ prowadzenie działalności nie stanowi podstawy do wstrzymania bądź zmniejszenia wypłaty zasiłku (zobacz: „Porady prawne: Czy można założyć i prowadzić działalność gospodarczą na zasiłku macierzyńskim?”).
Przedstawione rozwiązania mogą oczywiście rodzić wątpliwości, zwłaszcza ZUS, bowiem nie ma w tym zakresie jasnych przepisów. Pamiętać również należy o tym, że podstawowym celem urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego jest sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem i wykonywanie w tym okresie pracy w pełnym wymiarze może poddawać w wątpliwość realizację tego celu.
radca prawny Małgorzata Dąbek
Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie oraz
Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie