Osoby małoletnie czyli, te które nie ukończyły 18 roku życia maja prawo do uzyskiwania i komunikowania informacji w sprawach, które ich dotyczą.
Według Konwencji Praw Dziecka prawo dostępu do informacji obejmuje: swobodę poszukiwania, otrzymywania i przekazywania informacji oraz idei wszelkiego rodzaju, bez względu na granice, w formie ustnej, pisemnej bądź za pomocą druku, w formie artystycznej lub z wykorzystaniem każdego innego środka przekazu według wyboru dziecka.
Prawo do otrzymywania i przekazywania informacji zapewnia również: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, ustawa o dostępie do informacji publicznej, Europejska Konwencji Praw Człowieka oraz Karta Praw Podstawowych UE.
Karta Praw Podstawowych podkreśla, że dzieci mają prawo do informacji dostosowanej do ich wieku i zapewniającej jej zrozumienie. Obejmuje to informacje dotyczące ich: praw, zdrowia, edukacji, i bezpieczeństwa. Konstytucja RP w art. 74 zapewnia również prawo do informacji na temat środowiska.
Oznacza to, że instytucje publiczne i prywatne mają obowiązek zapewnienia dzieciom dostępu do informacji. Deklaruje się, że np. sady mają obowiązek upewnienia, czy dziecko otrzymało wszelkie istotne informacje, w sprawach jego dotyczących. Równocześnie państwo powinno zapewniać dzieciom ochronę przed dezinformacją i szkodliwymi treściami. Dotyczy to również wsparcia oraz promowania aktywnego uczestnictwa dzieci w działaniach społecznych poprzez dostęp do niezbędnych informacji.
W praktyce dzieci, na równi z dorosłymi, mają prawo występować i pozyskiwać informację publiczną (np. związaną z działalnością organów władzy i wydatkowaniem pieniędzy publicznych) zgodnie z zasadami określonych w ustawie.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że wprost z przepisu wynika, że prawo dostępu do informacji przysługuje „każdemu”. Oznacza to, że nie ma tu ograniczeń co do: wieku, zdolności do czynności prawnych, miejsca zamieszkania, obywatelstwa czy też posiadania jakiegoś szczególnego interesu. Co więcej nie ma również żadnej szczególnej formy wniosku o udzielanie informacji publicznej, może być nawet w mailu, bez podania imienia czy nazwiska. Na gruncie prawa polskiego problematyczna może być odmowa udzielenia informacji publicznej, bowiem w takiej sytuacji wydawana jest decyzja administracyjna i wówczas dziecko musi być reprezentowane przez swojego przedstawiciela ustawowego. Zdąża się jednak często to, że dzieci otrzymują odmowę dostępu do informacji wyłącznie ze względu na wiek. W takiej sytuacji rekomenduje się napisanie do Rzecznika Praw Dziecka albo Rzecznika Praw Obywatelskich.
Zwrócić należy uwagę również na szczególne uprawniania Młodzieżowych Rad (Gminnych, Powiatowych i Wojewódzkich). Mogą one:
- występować do organów wykonawczych z dowolnym pytaniem i wnioskiem dotyczącym gminy (powiatu, województwa) i uzyskiwać na nie odpowiedź w ciągu 30 dni,
- występować z wnioskiem dotyczącym inicjatywy uchwałodawczej,
- opiniować uchwały, które dotyczą młodzieży oraz dokumenty strategiczne,
- wpływać na budżet obywatelski
- brać udział w debacie nad raportem o stanie gminy.
Prawo do bycia wysłuchanym
Z prawem do pozyskiwania informacji wiąże się również prawo do bycia wysłuchanym wynikające z art. 12 Konwencji o prawach dziecka. Normę tę zawiera również Konstytucja RP i kodeks rodzinny i opiekuńczy. Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia. Dzieci zdolne do formułowania własnych poglądów mają prawo do ich wyrażania, w tym w postępowaniach sądowych czy administracyjnych, jeżeli dotyczą one ich praw albo sytuacji. Co więcej według prawa polskiego również organy władzy publicznej, w tym sądy są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka.
Praktyka pokazuje, jednak, że na polu podmiotowości dzieci w prawie polskim i w rodzinie jest jeszcze wiele do zrobienia. W dalszym, bowiem ciągu, w wielu przypadkach obowiązuje dyskryminacyjny pogląd, że: „Dzieci i ryby głosu nie mają”.
Grant realizowany ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu SPLOT WARTOŚCI
„Program finansowany jest przez Unię Europejską. Wyrażone opinie i poglądy są wyłącznie poglądami autora (autorów) i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. Ani Unia Europejska, ani organ przyznający finansowanie nie mogą ponosić za nie odpowiedzialności.”
Stowarzyszenie Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
Chcesz podzielić się informacjami z Hrubieszowa i powiatu hrubieszowskiego z Czytelnikami lubiehrubie? Prześlij info i zdjęcia na adres lubiehrubie@gmail.com
Zobacz też: Hrubieszów wraca na pływacką mapę Polski! Za nami Powiatowe Mistrzostwa w Pływaniu
Artykuł sponsorowany – tekst mat. partnera, fot. arch. lubiehrubie
