8 maja 2019 r. w setną rocznicę obrony Oszczowa przez polskich żołnierzy w kościele parafialnym w Oszczowie odprawiona została msza święta za dusze poległych żołnierzy.
Następnie zgromadzeni na mszy św. przeszli do mogiły poległych, gdzie w asyście Księdza Proboszcza odmówiono krótką modlitwę a od Dołhobyczowskiego Stowarzyszenia Regionalnego została złożona wiązanka biało-czerwonych kwiatów, po czym zgromadzeni odśpiewali Rotę i dwie pieśni legionowe.
***
Opis wydarzeń oraz historia grobu poległych bohaterów
Wiosną 1919r. dla zapewnienia bezpieczeństwa ludności polskiej przed działaniami wojsk ukraińskich do Oszczowa skierowano kompanię Wojska Polskiego dowodzoną przez kapitana Chmurę. Już 8 maja 1919 r. stacjonująca w Oszczowie kompania została okrążona i zaatakowana przez dwie sotnie żołnierzy ukraińskich. Po kilkugodzinnej walce niemal wszyscy Polacy zdołali wydostać się z okrążenia, dzięki między innymi bohaterskiej postawie kapitana Chmury oraz kaprala Władysława Janickiego. Straty po stronie polskiej wyniosły jedynie 5 zabitych. Wśród nich był również kpr. W. Janicki, który osłaniając do końca wycofujących się żołnierzy, pozostał w Oszczowie, gdzie tuż po walce, kiedy poddawał się , został przebity bagnetem.
Pamięć o bohaterskich obrońcach Oszczowa stała się dla miejscowego społeczeństwa lekcją patriotyzmu, a ich groby otoczone stałą opieką przez miejscową ludność. W kolejnych latach były miejscem obchodów uroczystości patriotycznych związanych chociażby ze świętem 3-go Maja.
W związku ze zdarzającymi się przypadkami niszczenia grobów w 1929r. z inicjatywy Ochotniczej Straży Pożarnej oraz Związku Młodzieży utworzono Komitet Ekshumacji Zwłok polskich żołnierzy poległych na terenie Oszczowa.Dzięki staraniom członków Komitetu jak i miejscowej ludności 10 i 11 maja 1930r. odbyła się uroczysta ekshumacja i ceremonia pogrzebowa 7 żołnierzy ( 5 poległych w obronie Oszczowa 8 maja 1919r.: kpr.W.Janicki, szer. F. Grygiel, szer. A. Kasiura, szer. W.Głowacki, szer. J. Gwoźny i dwóch nieznanych z armii gen. Józefa Hallera, którzy zginęli 19 maja 1919r. podczas natarcia na Uhrynów), których doczesne szczątki zostały złożone we wspólnym grobowcu wykonanym ze składek mieszkańców Oszczowa i okolic. Uroczystości pogrzebowe zgromadziły kilka tysięcy osób i były uświetnione defiladą 2. Pułku Strzelców Konnych z Hrubieszowa. Dla upamiętnienia spoczywających żołnierzy na grobowcu umieszczono żeliwną płytę pamiątkową wykonaną w Wyższej Szkole Przemysłowej we Lwowie.
W dniach 17 i 18 marca 1944r. oddziały banderowskie atakowały Oszczów. W akcjach zamordowali oni kilkudziesięciu Polaków, spalili Oszczów wraz z kościołem parafialnym, rozbili także żeliwną płytę nagrobną oraz zniszczyli grobowiec i jego ogrodzenie. W pierwszych latach powojennych na miejscu tym usypano grób ziemny. W latach osiemdziesiątych staraniem miejscowej społeczności postawiono pomnik a w latach dziewięćdziesiątych odtworzono częściowo żeliwną płytę nagrobną (widoczne na zdjęciach).
W najbliższym czasie przy grobie poległych żołnierzy ma stanąć przygotowana przez IPN w Lublinie tablica informująca o wydarzeniach z 1919 roku, z 1930roku (ekshumacje) oraz o późniejszych losach grobowca i tablicy.
Jeżeli ktoś z Państwa mógłby uzupełnić wiadomości dotyczące ekshumacji z 1930r. lub jest w posiadaniu fotografii z tychże uroczystości bądź fotografii z pomnika z 1930r. z oryginalną tablicą żeliwną, bardzo prosimy o kontakt pod nr tel.: 609132456 lub e-mail: dsrdolhobyczow@interia.pl
tekst i fot. Dołhobyczowskie Stowarzyszenie Regionalne
