Spółka jawna jest podstawową i najchętniej zakładaną, przez osoby prowadzące działalność gospodarczą, spółką osobową.
Zasady jej funkcjonowania, określa kodeks spółek handlowych (ksh). Przepisy zawierają również zasady związane z zakończeniem prawnego bytu spółki (wykreśleniem spółki z KRS) co jest jednak poprzedzone określonymi działaniami oraz muszą zaistnieć zdarzenia powodujące rozwiązanie spółki.
Są to zgodnie z art. 58 § 1 ksh:
a) przyczyny przewidziane w umowie spółki;
b) jednomyślna uchwała wszystkich wspólników,
c) ogłoszenie upadłości spółki
d) śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości;
e) wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika;
f) prawomocne orzeczenie sądu ( sąd na żądanie pozostałych wspólników może orzec tylko o wyłączeniu wspólnika).
Jednakże wystąpienie takich okoliczności nie powoduje automatycznego zakończenia spółki. Przewidziane jest bowiem milczące przedłużenie spółki, które ma miejsce wówczas, gdy mimo wystąpienia przyczyny rozwiązania, spółka nadal działa. Kończyć bytu spółki jawnej nie musi również śmierć wspólnika, ogłoszenie jego upadłości, ewentualnie wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika, albo wierzyciela, bowiem spółka może trwać nadal z udziałem pozostałych wspólników, jeżeli tak oni postanowią, jednakże takie uzgodnienie winno nastąpić niezwłocznie (w przypadku wypowiedzenia umowy spółki do czasu upływu okresu wypowiedzenia). Do spółki, na miejsce zmarłego wspólnika, mają prawo wstępować jego spadkobiercy.
Likwidacja
Klasycznie, likwidacja odbywa się według procedury likwidacyjnej, określonej w kodeksie.
Pierwszym krokiem jest: otwarcie likwidacji, ustanowienie likwidatorów, ustalenie sposobu reprezentacji spółki przez likwidatorów (jeżeli brak takiego postanowienia likwidatorzy reprezentują spółkę łącznie), określenie większości w głosowaniu likwidatorów i zgłoszenie otwarcie likwidacji do sądu rejestrowego (KRS). Zasadniczo likwidatorami są wszyscy wspólnicy, jednak jednomyślną uchwałą mogą to zmienić (ustanowić niektórych wspólników albo osoby trzecie). Każdy z likwidatorów może być odwołany.
Równocześnie do sądu rejestrowego zgłasza się (obowiązek spoczywa na likwidatorach): nazwiska i imiona likwidatorów oraz ich adresy, sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów.
Następnym krokiem jest sporządzenie przez likwidatorów bilansu na dzień rozpoczęcia likwidacji. Bilans (sprawozdanie finansowe) sporządzany jest również pod koniec każdego roku obrotowego oraz na zakończenie likwidacji. Likwidatorzy:
a) prowadzą sprawy spółki i ją reprezentują w zakresie podejmowanych czynności likwidacyjnych tj.: zakończenia bieżących interesów spółki, ściągnięcia wierzytelności, wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku spółki. Możliwe jest podejmowanie nowych interesów jeżeli jest to konieczne do zakończenia innych spraw.
b) spłacają zobowiązania oraz zabezpieczają pieniądze na zaspokojenie należności spornych oraz niewymagalnych.
Podział majątku spółki między wspólników
Po spłacie długów pozostały majątek spółki dzieli się pomiędzy wspólników zgodnie z postanowieniami umowy spółki w tym zakresie. Jeżeli umowa na ten temat milczy wspólnikom spłaca się ich udziały oraz zwraca się rzeczy wniesione tylko do używania, zaś pozostałe aktywa dzieli się zgodnie z zasadą podziału zysków.
Niedobór ( jeżeli spółka nie ma środków na spłatę długów) dzieli się między wspólników zgodnie z zasadami wynikającymi z umowy spółki. Gdy jeden ze wspólników jest niewypłacalny jego część długu rozdzielona jest stosunkowo na pozostałych wspólników.
Zakończenie spółki jawnej bez likwidacji
Procedura likwidacyjna nie jest jedyną formułą zakończenia bytu spółki jawnej. Wspólnicy, już w umowie spółki, ale również w późniejszej uchwale mogą przewidzieć i uzgodnić inny sposób zakończenia działalności (np. sprzedaż przedsiębiorstwa spółki, wniesienie przedsiębiorstwa do innej spółki, prosty podział gdy majątek spółki nie wymaga spieniężenia). Zgodnie z orzecznictwem, istotne będzie kierowanie się zasadą ochrony wierzycieli. „Pozalikwidacyjne” rozwiązanie nie będą dopuszczalne w przypadku zaistnienia przesłanek oraz wszczęcia postępowania upadłościowego. W takiej sytuacji likwidacja spółki odbywa się zgodnie z zasadami określonymi przez przepisy postępowania upadłościowego.
Wykreślenie spółki z KRS.
Wniosek o wykreślenie spółki z rejestru wraz z opłatami składają: likwidatorzy po zakończonej likwidacji, syndyk po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego albo wspólnicy (w pozostałych przypadkach). Księgi i dokumenty spółki oddawane są wspólnikowi albo innej osobie (za ich zgodą) na przechowanie na okres co najmniej 5 lat. Przechowawcę może również wyznaczyć sąd rejestrowy.
adwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
www.dabekkusik.pl
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie oraz
Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie