Tym razem zabierzemy Was do futurystycznej krainy stworzonej przez innego Literackiego Patrona Roku 2021, którym jest Stanisław Lem. W 2021 roku przypada 100. rocznica urodzin tego pisarza, a także mija 15 lat od jego śmierci.
Drodzy Czytelnicy i Wielbiciele wszelakiej literatury, przez ostatnich kilka tygodni przebywaliśmy w kręgu twórczości Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, która zdominowana była przez tragiczne doświadczenia pokolenia Kolumbów, związane z okrucieństwami II wojny światowej. Mimo że Baczyński napisał również wiele tekstów o innej tematyce,to jednak motyw wojny najbardziej rzuca się w oczy.
W tej części „literackiego zakątka” odbiegniemy od katastroficznych wizji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i świata zniszczonego przez działania wojenne. Tym razem zabierzemy Was do futurystycznej krainy stworzonej przez innego Literackiego Patrona Roku 2021, którym jest Stanisław Lem. W 2021 roku przypada 100. rocznica urodzin tego pisarza, a także mija 15 lat od jego śmierci.
Stanisław Lem jest pisarzem uznanym za najwybitniejszego przedstawiciela polskiej fantastyki i jednego z najchętniej czytanych pisarzy science – fiction na świecie. Jego książki zostały przetłumaczone na 41 języków i osiągnęły łączny nakład ponad 30 mln egzemplarzy. W sumie chyba niewiele jest takich osób, które nie słyszałyby nigdy o takich książkach jak: „Solaris”, „Szpital przemienienia”, „Dzienniki gwiazdowe”, czy „Opowieści o pilocie Pirxie”.
Stanisław Lem urodził się 12 września 1921 roku we Lwowie w zamożnej rodzinie o korzeniach żydowskich. Jego ojciec był wziętym laryngologiem. We Lwowie też rozpoczął studia medyczne, które przerwał wybuch wojny. Dokończył je później w Krakowie. W czasie wojny związany był z ruchem oporu, przekazując mu wykradzioną podczas pozyskiwania złomu amunicję i materiały wybuchowe. Po włączeniu Lwowa do Związku Radzieckiego cała rodzina, nie chcąc przyjmować obywatelstwa ZSRR, przeniosła się do Krakowa, co wiązało się z utratą majątku.
Kariera literacka Lema rozpoczęła się od współpracy z czasopismami „Kuźnica”, „Tygodnik Powszechny”i „Nowy Świat Przygód”, gdzie publikował krótkie opowiadania oraz wiersze. „Obcy”, „Ogród ciemności”, czy „Dzieje jednego odkrycia”- to tytuły kilku opowiadań publikowanych w prasie, a jednocześnie jego debiut jako autora fantastyki. Pisał po to, żeby poprawić byt rodziny. Szybko okazało się, że studiowana przez niego medycyna nie jest jego powołaniem. Bardziej interesował się cybernetyką, nowymi technologiami, kosmosem i literaturą.
W 1952 r. opublikowano jego „Astronautów”. Powieść przyniosła Lemowi sławę, popularność i członkostwo w Związku Literatów Polskich. Od tej pory pisarstwo stało się głównym źródłem utrzymania Lema. W tym okresie pisarz tworzył w nurcie tzw. realizmu socjalistycznego. W 1954 roku ożenił się z Barbarą Leśniak – studentką medycyny, z którą miał syna Tomasza. Po 1956 roku, czyli tak zwanej „odwilży” twórczość Stanisława Lema nabrała rozpędu. Powstały najwybitniejsze jego powieści i opowiadania science fiction, m.in.: „Dialogi”, „Śledztwo”, „Eden”, „Solaris”, „Powrót z gwiazd”, „Pamiętnik znaleziony w wannie”oraz zbiory „Dzienniki gwiazdowe”, „Bajki robotów”, „Summa technologiae”, „Cyberiada”.
Jego twórczość stopniowo zwracała się w stronę rozważań filozoficznych i naukowych. W 1968 roku napisał „Filozofię przypadku”, a w 1970 r. – „Fantastykę i futurologię”. Po roku 1988 zerwał z beletrystyką i skupił się na publicystyce i krytyce literackiej. Dorobek literacki Lema jest niezwykle bogaty zarówno pod względem gatunkowym, jak i tematycznym. Autor zasłynął przede wszystkim jako twórca polskiej fantastyki, chociaż na swoim koncie ma również utwory realistyczne.
W pierwszym etapie swojej twórczości, pisał teksty o przyszłości, życiu w kosmosie i postępie technologicznym. Z czasem jego utwory wzbogaciły się o problematykę filozoficzną, w których fantastyczna fabuła stała się pretekstem do refleksji nad naturą człowieka oraz jego funkcjonowaniem w dobie rozwoju nauki i postępu technologicznego. Pisarz eksplorował temat granic nauki, możliwości człowieka w zakresie panowania nad materią, zdobywania kosmosu i stworzenia sztucznej inteligencji. Późniejsze dzieła Lema stają się coraz bardziej pesymistyczne, przyszłość jawi się w nich jako podążanie w kierunku zagłady. Rozwój technologii pociąga za sobą upadek moralny i zanik fundamentalnych wartości, na których opiera się człowieczeństwo.
Stanisław Lem zmarł 27 marca 2006 w szpitalu klinicznym Collegium Medicum UJ w Krakowie, a urna z jego prochami spoczęła na krakowskim Cmentarzu Salwatorskim.
Mamy nadzieję, że ten krótki tekst przybliżył nieco Państwu sylwetkę Stanisława Lema i zachęcił do sięgnięcia po jego twórczość. Wkrótce zaprezentujemy utwory tego pisarza, ale o tym będą Państwo mogli przeczytać w kolejnych odsłonach „literackiego zakątka”, do czego serdecznie zachęcamy.
Przygraniczne Centrum Kultury i Rekreacji w Dołhobyczowie
(fot. arch. lubiehrubie.pl)
Zobacz też:
Dołhobyczów: W literackim zakątku… – K.K. Baczyński „Z lasu”
LubieHrubie na Instagramie