Alimenty to potocznie pieniądze płacone na rzecz określonych osób, precyzyjniej rzecz ujmując, przepisy prawa rodzinnego stanowią o obowiązku alimentacyjnym i definiują go, jako obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania.
Wysokość alimentów zależy od dwóch zmiennych: usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. W przypadku dzieci usprawiedliwione potrzeby, to takie których zaspokojenie zapewni dziecku, odpowiedni do jego wieku i uzdolnień, prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy (uchwała Sądu Najwyższego Izby Cywilnej z dnia 16 grudnia 1987 roku w sprawie sygn. akt III CZP 91/86). Alimenty ustalane są w oparciu o bieżące: wydatki, koszty i mają zaspakajać znane aktualnie potrzeby. Gdy w przyszłości dochodzi do zmiany okoliczności np. pojawiły się nowe potrzeby osoby uprawnionej do alimentów albo też wzrasta ich wysokość można domagać się podwyższenia alimentów. Sytuacja alimentacyjna badana jest na dzień wydania wyroku, zaś alimenty, co do zasady, zasadzane są od dnia wniesienia pozwu do sądu.
Pamiętać jednak należy, iż kodeks rodzinny i opiekuńczy pozwala na ustalenie alimentów również za czas sprzed wytoczenia powództwa. Zgodnie z treścią art. 137 § 1 kro zasądzona może być odpowiednia suma pieniężna na niezaspokojone potrzeby uprawnionego. Przepis pozwala również na rozłożenie, w uzasadnionych wypadkach, zasądzonej kwoty na raty.
Każdy przypadek żądania alimentów z datą wsteczną musi być analizowany indywidualnie, bowiem to na osobie uprawnionej ciąży obowiązek wykazania jakie potrzeby i w jakiej wysokości nie zostały zaspokojone (opisywane są one nie w ratach miesięcznych). Nie jest, bowiem wystarczające wykazanie tylko, iż zobowiązany nie łożył na utrzymanie przed datą wniesienia pozwu. Uprawniony musi przedstawić konkretne dowody na to, że pozostały niezaspokojone potrzeb, albo nieuregulowane zobowiązania (np. pożyczki, kredyty).
W określonych przepadkach można domagać się zwrotu kwot wydatkowanych na utrzymanie uprawnionego mimo, że nie jest się do tego zobowiązanym, albo zobowiązanie jest niższe. Regres regulowany jest art. 140 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, stosownie do treści tego przepisu: § 1 Osoba, która dostarcza drugiemu środków utrzymania lub wychowania nie będąc do tego zobowiązana albo będąc zobowiązana z tego powodu, że uzyskanie na czas świadczeń alimentacyjnych od osoby zobowiązanej w bliższej lub tej samej kolejności byłoby dla uprawnionego niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, może żądać zwrotu od osoby, która powinna była te świadczenia spełnić.
Z roszczeniem regresowym może wystąpić jeden z rodziców. Uprawnienie takie potwierdził w Sąd Najwyższy ( uchwała z dnia 06 marca 1975, w sprawie sygn. akt III CZP 3/75, uchwała z dnia 24 lutego 1978 roku, w sprawie sygn. akt III CZP 4/78). Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż małżonkowi (rodzicowi), który wyłącznie łożył na utrzymanie wspólnego dziecka, przysługuje prawo domagania się od współmałżonka (drugiego rodzica) zwrotu odpowiedniej części poniesionych na ten cel kosztów. Nadto w ocenie Sądu Najwyższego rodzic, który świadczył alimenty na rzecz dziecka w zakresie przekraczającym jego obowiązek, może domagać się od drugiego rodzica zwrotu środków nawet gdy mógł, bez nadmiernych trudności uzyskać dla dziecka od drugiego z rodziców świadczenia alimentacyjne.
Roszczenia alimentacyjne i regresowe przedawniają się z upływem 3 lat.
adwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie oraz
Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
