Świadczenie wychowawcze z tytułu częściowego pokrywania kosztów wychowania i opieki nad dzieckiem zwane potocznie „500+” jest znaną wielu osobom formą wsparcia rodzin wychowujących małoletnie dzieci.
Przypomnieć należy, iż świadczenie wypłacane jest:
a) rodzicom,
b) opiekunowi faktycznemu dziecka,
c) opiekunowi prawnemu dziecka,
d) dyrektorowi domu pomocy społecznej.
Odnośnie rodziców uprawnienie do świadczenia ma matka albo ojciec, o ile dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca. Dotyczy to również sytuacji, gdy rodzice dziecka są rozwiedzeni, ewentualnie rodzice są w separacji, albo żyją w rozłączeniu, zaś na mocy orzeczenia sądu dziecko pozostaje pod tzw. opieką naprzemienną obydwojga, sprawowaną w okresach porównywalnych. W takiej sytuacji świadczenie dzielone jest po połowie pomiędzy rodzicami.
Opiekunem prawnym dziecka jest ustanowiona przez sąd opiekuńczy osoba, która posiada uprawnienia do: reprezentowania dziecka, zarządzania jego majątkiem oraz sprawowania bieżącej pieczy.
Opiekunowi faktycznemu dziecka przysługuje prawo do świadczenia pod warunkiem, że dziecko wspólnie z opiekunem zamieszkuje i pozostaje na jego utrzymaniu. Równocześnie ustawodawca opiekunem faktycznym określa osobę, która wystąpiła z wnioskiem do sądu opiekuńczego o przysposobienie dziecka.
Biorąc pod uwagę językowe brzmienie, katalog osób uprawnionych, nie uwzględnia sytuacji opieki faktycznej przed jej formalnym uregulowaniem. Mianowicie chodzi o sytuację, gdy dziecko nie pozostaje pod władzą rodzicielską ( rodzice są pozbawieni władzy rodzicielskiej, władza rodzicielska została zawieszona, rodzice są ograniczeni we władzy rodzicielskiej toczy się sprawa o zaprzeczenie ojcostwa albo macierzyństwa) sprawa opiekuńcza ( o ustanowienie opieki prawnej zastępczej czy też przysposobienie – adopcję ) jest w toku. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 04 marca 2020 roku rozpoznając sprawę, w której sąd rodzinny wydał postanowienie w przedmiocie powierzenia wykonywania bieżącej pieczy nad dzieckiem na czas trwania postępowania opiekuńczego, stwierdził, iż sprzeczne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej oraz Konwencją o Prawach Dziecka jest ograniczenie w dostępności świadczenia 500 + w takiej sytuacji. W uzasadnieniu sąd administracyjny wskazał, iż: osoba odpowiedzialna za utrzymanie dziecka, której Państwo powierzyło pieczę nad jego wychowaniem i rozwojem, ma prawo skutecznego domagania się od tegoż Państwa pomocy w sprawowaniu tej opieki, w tym również pomocy materialnej, a więc przynajmniej częściowego pokrycia kosztów utrzymania dziecka.
adwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
www.dabekkusik.pl
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie oraz
Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie