Kontrola podatkowa, już samo to wyrażenie spędza sen z powiek przedsiębiorcom. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa postępowanie, jego przebieg, ale również jego rozpoczęcie rządzi się określonymi rygorami zarówno dla podatnika, ale również dla kontrolujących.
Zasadą jest to, że organy podatkowe mają obowiązek, zawiadomić kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Kontrolę podejmuje się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrola przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia wymaga zgody kontrolowanego (co musi być potwierdzone pisemnie np. w adnotacji do protokołu), zaś jeżeli upłynął okres 30 dni zawiadomienie o kontroli musi być ponowione. Jednakże istnieje szereg wyjątków, opisujących sytuację w których kontrola podatkowa wszczynana jest z pominięciem obowiązku wcześniejszego zawiadomienia. Według art. 282 c ordynacji podatkowej nie zawiadamia się o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jeżeli:
kontrola dotyczy: zasadności zwrotu podatku od towarów i usług (VAT) oraz zwrotu podatków dochodowych (PIT, CIT), opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych, niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej, dotyczy podatku od wydobycia niektórych kopalin,
ma być wszczęta na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, albo ma być podjęta w oparciu o informacje uzyskane na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
ma charakter doraźny dotyczący: ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej, użytkowania kasy rejestrującej lub sporządzania spisu z natury albo sprawdzenia zachowania warunków zawieszenia działalności gospodarczej,
gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia,
dotyczy osób:
-prawomocnie skazanych w Polsce za przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, przestępstwa z ustawy o rachunkowości lub wykroczenia polegającego na utrudnianiu kontroli (chodzi również o członków zarządu lub osoby zarządzającej, a w przypadku spółek niemających osobowości prawnej – do każdego wspólnika) ,
– przeciwko, którym toczy się postępowanie egzekucyjne w administracji,
-oraz nie mających miejsca zamieszkania lub adresu siedziby albo doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.
W takich jednak przypadkach, po wszczęciu kontroli tj. doręczeniu upoważnienia do kontroli i legitymacji służbowej reprezentantowi kontrolowanego, ustawodawca nałożył na kontrolującego obowiązek poinformowania kontrolowanego o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.
Istotne jest jednak to, że do wszczęcia kontroli musi dojść w obecności kontrolowanego, w przypadku osób prawnych (spółek) albo podmiotów nie mających osobowości prawnej: członka zarządu, wspólnika albo innej osoby upoważnionej do reprezentowania kontrolowanego lub prowadzenia jego spraw (pełnomocnik ogólny lub szczególny).W sytuacji, gdy wszczęcie kontroli z powodu nieobecności osób uprawnionych (reprezentanta kontrolowanego) kontrolujący wzywa do stawienia się w siedzibie organu podatkowego następnego dnia po upływie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.
W przypadku kontroli niezapowiedzianej, która ma na celu przeciwdziałanie popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia nieobecności kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika nie blokuje możliwości rozpoczęcia kontroli podatkowej. Może być ona wszczęta po okazaniu legitymacji służbowej pracownikowi kontrolowanego lub w obecności przywołanego świadka w osobie funkcjonariusza publicznego (np. funkcjonariusz policji), niebędący jednak pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę.
Co do pracownika kontrolowanego, nie chodzi jednak o każdego pracownika, ale osobę, o której stanowi art. 97 kodeksu cywilnego tj. Osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. Taką osobą będzie pracownik uprawniony np. zawierania umów w imieniu kontrolowanego – pracownik sprzedaży, ale nie będzie sekretarka, pracownik linii produkcyjnej itd.
Równocześnie w przypadku takich kontroli organ bez zbędnej zwłoki nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli, doręczyć upoważnienie do przeprowadzenia kontroli, jeżeli jednak dojdzie do uchybienia takiemu obowiązkowi, dokumenty sporządzone z czynności kontrolnych nie mogą stanowić dowodu stanowią dowodu w postępowaniu podatkowym.
Przypomnieć w tym miejscu należy, iż każdy kontrolowany ma prawo w terminie 14 dni od dnia doręczenia protokołu kontroli przedstawić zastrzeżenia lub wyjaśnienia, oraz zgłosić dowody.
adwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie i
Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie