Korespondencja od komornika sądowego, informacja o zajętym rachunku bankowym albo potrąceniu z wynagrodzenia za pracę niewątpliwie nie należą do przyjemności. Zdarza się jednak tak, że postępowanie komornicze w ogóle nie powinno przeciwko nam być prowadzone.
W tym materiale przybliżę dwa rodzaje postępowań przeciwegzekucyjnych, uregulowanych w kodeksie postępowania cywilnego, których celem jestobrona dłużnika lub osoby trzeciej (czyli takiej która dłużnikiem nie jest) przed prowadzoną przeciwko nim egzekucją, gdy takie postępowanie naruszaich prawa.
Sygnalizacyjnie wskazać wypada, iż ochrona przed niezasadnym, albo sprzecznym z prawem postępowaniem egzekucyjnym może przybrać również inne, w zależności od sytuacji, formy, w tym: skargi na czynność komornika, żądania umorzenia postępowania, wniosku do sądu w trybie nadzoru nad czynnościami komornika sądowego, ewentualnie zaskarżenia postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności.
Gdy sprawa toczy się przed komornikiem, mimo zapłaty długu, albo przedawnienia
W takim przypadku należy wytoczyć powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności czyli uzyskanie wyroku sądu, mocą którego nie będzie możliwa egzekucja w całości albo w części, teraz i w przyszłości. Tytuł wykonawczy to min: wyrok, nakaz zapłaty, postanowienie, ugoda, umowa w formie aktu notarialnego, które zostały opatrzone przez sąd klauzulą wykonalności-urzędowym potwierdzeniem, że dana wierzytelność może być dochodzona w drodze postępowania przed komornikiem sądowym. W tym miejscu wtrącić należy, iż komornik sądowy nie jest uprawniony do badania tytułu – zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Dłużnik, z własnej inicjatywy musi wykazywać, w drodze postępowania cywilnego, z jakich powodów sprawa przed komornikiem nie powinna być prowadzona i w związku z tym może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:
1) przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście (np. spełnienie świadczenia, dłużnik złożył oświadczenie woli pod wpływem błędu i skutecznie uchylił się od swojego oświadczenia woli);
2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne(np. spełnienie świadczenia, potrącenie, zwolnienie z długu, przedawnienie, odroczenie terminu spełnienia świadczenia, rozłożenie świadczenia na raty);
3) małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.
Każdy z powyżej określonych przypadków stanowiących podstawę powództwa przeciwegzekucyjnego wymaga indywidualnej analizy, która pozwoli na ustalenie, czy faktycznie powództwo ma uzasadnione podstawy.
Jeżeli komornik zajął naszą rzecz, a nie jesteśmy dłużnikiem
W takiej sytuacji warto rozważać możliwość wytoczenia powództwa ekscydencyjnego (interwencyjnego). Jest to sposób na obronę przysługujący osobie trzeciej, której prawa, w wyniku skierowania egzekucji do określonego przedmiotu zostały naruszone.
Osobą trzecią jest każda osoba,która nie jest dłużnikiem egzekucyjnym – wskazany w wyroku, nakazie zapłaty opatrzonym klauzulą wykonalności, a która znalazła się w polu zainteresowania postępowania komorniczego np.: komornik skierował egzekucję do rzeczy, która jest naszą własnością, albo z dłużnikiem egzekucyjnym jesteśmy współwłaścicielami określonej rzeczy.W takich sytuacjach, osoba trzecia może, w drodze postępowania sądowegożądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji.Powództwo wszczyna się w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa (po upływie tego terminu dochodzi do utraty tego prawa). Po uprawomocnieniu się, wyrok ma ten skutek, iż wierzyciel, co do danej rzeczy nie może kierować egzekucji z będącego podstawą rozważań sądu tytułu egzekucyjnego opatrzonego klauzulą wykonalności.
Dopuszczalne jest także wniesienie powództwa o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji administracyjnej, przy czym termin w tym przypadku jest czternastodniowy i liczy się od dnia doręczenia postanowienia administracyjnego organu egzekucyjnego, a jeżeli zainteresowany wniósł zażalenie na to postanowienie, powództwo winno być wniesione w ciągu dni czternastu od doręczenia postanowienia wydanego na skutek zażalenia. Do pozwu dołącza się postanowienie administracyjnego organu egzekucyjnego odmawiające żądaniu wyłączenia przedmiotu sprzed egzekucji.
Co trzeba zrobić, żeby założyć sprawę przeciwegzekucyjną
W większości przypadków na pewno warto skonsultować sprawę z fachowym prawnikiem, co niewątpliwie uchroni nas od błędów, w szczególności wszczynania procesu, który jest niezasadny. Pozew składa się do sądu, w którego okręgu jest prowadzona egzekucja (do Sądu Rejonowego albo Okręgowego), jeżeli postępowanie egzekucyjne nie zostało jeszcze wszczęte, powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności (a więc opozycyjne) wytacza się według przepisów o właściwości ogólnej. Wówczas sądem miejscowo właściwym do wytoczenia takiego powództwa jest sąd, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania, a w przypadku gdy pozwanym jest osoba prawna lub inny podmiot niebędący osobą fizyczną – w którego okręgu podmiot ten ma siedzibę.
Pozew musi być skierowany jest przeciwko wierzycielowi egzekucyjnemu, zaś jeżeli dłużnik zaprzecza prawu osoby trzeciej, również przeciwko dłużnikowi.
Pozew w postępowaniu przeciwegzekucyjnym winien zawierać wszystkie elementy pozwu przewidziane w przepisach kodeksu postępowania cywilnego, a nadto w przypadku powództwa opozycyjnego w pozwie należy dokładnie określić tytuł wykonawczy, który ma być pozbawiony wykonalności, oraz określić, w jakim zakresie powód domaga się pozbawienia (tj. w całości czy w części i w jakiej części) lub ograniczenia wykonalności. W przypadku powództwa o zwolnienie rzeczy spod egzekucji w pozwie należy wskazać zajęty przedmiot, którego zwolnienia od egzekucji żądamy. Pozew musi być opłacony, ewentualnie, należy złożyć wniosek o zwolnienie z opłaty.
Podsumowując stwierdzić należy, iż warto sprawdzać czy wierzyciel ma prawo prowadzenia przeciwko nam egzekucji komorniczej.
adwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie
