Osoba prowadząca działalność gospodarczą podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emertytalnemu, rentowemu, wypadkowemu) oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, dającemu prawo do zasiłków z tytułu choroby, macierzyństwa czy opieki. Jednak tu musi złożyć zgłoszenie.
W odróżnieniu od ubezpieczenia chorobowego pracowników, zasiłek chorobowy osobie prowadzącej działalność gospodarczą przysługuje po upływie 3 miesięcznej karencji od zgłoszenia tj. po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Wysokość składki co do zasady może być przez przedsiębiorcę zadeklarowana w różnej wysokości powinna wynosić nie mniej niż 60% i nie więcej niż 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego przez Prezesa GUS. W niektórych sytuacjach możliwa jest do zastosowania podstawa niższa – 30%, jednak muszą być spełnione warunki określone w przepisach (ZUS preferencyjny, ZUS plus).
Osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą, spełniając odpowiednie kryterium przychodowe może też w ogóle nie płacić składek na ubezpieczenia, (przychody stanowią połowę minimalnego miesięcznego wynagrodzenia). Preferencyjne warunki mogą polegać również na możliwości płacenia wyłącznie składki zdrowotnej przez pół roku od założenia działalności gospodarczej. Jednakże osoby które nie płacą składek na ubezpieczanie chorobowe, nie będą mogły korzystać ze świadczeń na wypadek choroby, a nadto im niższa składka, tym niższe świadczenie chorobowe.
Jest tu jednak haczyk, coś co nie wynika wprost z przepisu, ale przedsiębiorcy o tym wiedzieć powinni przy zadeklarowaniu wyższej, niż 60% przeciętnego wynagrodzenia GUS podstawy i uzyskiwaniu świadczeń z ZUS, organ rentowy z pewnością rozpocznie kontrolę i będzie sprawdzał czy daną osobę było stać na opłacenie wysokiej składki.
Inaczej rzecz ujmując czy działalność gospodarcza przynosi przychód uzasadniający wysoką składkę. Wiedzieć bowiem należy, iż orzecznictwo sądowe, w tym niektóre orzeczenia Sądu Najwyższego doszukują się nienależnego świadczenia i nakazują je zwracać tam, gdzie zasiłki są wysokie, działalność była krótko prowadzona, zaś przychody z działalności gospodarczej niskie.
Inną, często sprawdzaną przez ZUS kwestią, jest prawidłowość wypłacanych świadczeń chorobowych i opiekuńczych. Pracownicy ZUS odwiedzają ubezpieczonych w domu i sprawdzają czy nie wykonują w tym czasie pracy zarobkowej, nie malują mieszkania, nie poszli na ryby czy na polowanie. Od przedsiębiorców żądają: dokumentów księgowych, raportów z kas fiskalnych, historii rachunków bankowych, zaś w przypadku zasiłków opiekuńczych dodatkowo sprawdzane są obecności dzieci w przedszkolach i szkołach.
Gdy w czasie zwolnienia lekarskiego przedsiębiorca: wystawił fakturę VAT, podpisał umowę, wykonał przelew, najprawdopodobniej jego prawo do zasiłku chorobowego zostanie podważone. Zgodnie z aktualnym orzecznictwem dopuszczalne jest wprawdzie, zwłaszcza przy jednoosobowych działalnościach gospodarczych, gdzie nie ma zatrudnianych innych osób, wykonywanie, również podczas zwolnienia lekarskiego czynności sporadycznych, nagłych, niecierpiących zwłoki.
Jednak granica między niedozwolonym zarobkowaniem, a podjęciem działań niecierpiących zwłoki jest często trudna do uchwycenia, natomiast obecne trendy w sądach powszechnych i Sądzie Najwyższym sprowadzają się do konkluzji, iż to na przedsiębiorcy spoczywa obowiązek wykazania, iż uczciwie prowadzi działalność gospodarczą i niestety nie jest to łatwe do wykazania.
Oczywiście można akademicko spierać się, ze przecież czym innym jest prowadzenie działalności gospodarczej, dla której zarobek jest jednym z elementów, zaś czym innym jest wykonywanie pracy zarobkowej, jednak niewątpliwie zależy to od gruntu, na który padnie czyli sędziego, który będzie sprawę rozstrzygał.
W związku z powyższym rekomendować należy, powstrzymanie się od wykonywania jakichkolwiek działań w czasie choroby. W tym czasie przedsiębiorca nie powinien: wystawiać faktur VAT, podpisywać umów, oświadczeń, porozumień itp. Optymalnym rozwiązaniem i równocześnie koniecznym w przypadku dłuższej choroby jest ustanowienie pełnomocnika, który w imieniu przedsiębiorcy będzie wykonywał czynności faktyczne i prawne związane z działalnością gospodarczą.
Pełnomocnikiem takim może być ktoś bliski, jednak tu można spodziewać się, iż ZUS będzie chciał traktować taką osobę, jako osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności gospodarczej i wówczas dodatkowo domagać się odprowadzenia składek z tytułu ubezpieczeń społecznych lub składki zdrowotnej. W związku z tym pełnomocnikiem winna być osoba, która nie jest równocześnie domownikiem przedsiębiorcy. Optymalnym, zaś rozwiązaniem jest zawarcie umowy z pełnomocnikiem zawodowym w osobie radcy prawnego albo adwokata, który zajmie się sprawami firmy w czasie absencji przedsiębiorcy.
adwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie oraz
Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
Zobacz też:
Porady prawne: Korespondencja do sądu nie tylko za pośrednictwem Poczty Polskiej
Porady prawne: Korespondencja do sądu nie tylko za pośrednictwem Poczty Polskiej
