Zatrudnianie osoby niepełnosprawnej wymaga od pracodawcy spełnienia pewnych warunków określonych w przepisach prawa pracy, w szczególności w ustawiez dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Z drugiej, zaś stron pracodawca otrzymuje określone ulgi właśnie ze względu na zatrudnianie osób niepełnosprawnych.
W pierwszej kolejności wskazać należy, iż osoba niepełnosprawna może pracować pod warunkiem, że będzie miała zgodę na wykonywanie pracy, wydaną przez lekarza medycyny pracy, a praca na danym stanowisku jest zgodna ze wskazaniami zawartymi w orzeczeniu lekarza orzecznika. Sprawa ta jest oczywista, o ile chodzi o pracowników nowozatrudnianych, bowiem muszą przejść badania wstępne. Zgodę na wykonywanie pracy muszą mieś również pracownicy już zatrudnieni, którzy w trakcie umowy zostają uznani za osoby niepełnosprawne, zatem takiego pracownika, przed przystąpieniem do pracy należy skierować na badania lekarskie.
Osobie zatrudnionej, która w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku, pracodawca ma obowiązek wydzielić lub zorganizować odpowiednie stanowisko pracy z podstawowym zapleczem socjalnym (chyba, że wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było naruszenie przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracownika z jego winy lub jego stanu nietrzeźwości – udowodnione przez pracodawcę).Pracodawca jest obowiązany zapewnić niezbędne racjonalne usprawnienia dla osoby niepełnosprawnej pozostającej z nim w stosunku pracy, uczestniczącej w procesie rekrutacji lub odbywającej szkolenie, staż, przygotowanie zawodowe albo praktyki zawodowe lub absolwenckie. Niezbędne i racjonalne usprawnienia polegają na przeprowadzeniu koniecznych, w konkretnej sytuacji, zmian lub dostosowań do szczególnych, zgłoszonych pracodawcy potrzeb wynikających z niepełnosprawności danej osoby, o ile przeprowadzenie takich zmian lub dostosowań nie skutkowałoby nałożeniem na pracodawcę nieproporcjonalnie wysokich obciążeń.
Podstawowe ulgi dla pracownika będącego osobą niepełnosprawną to:
- czas pracy osoby niepełnosprawnej w stopniu umiarkowanym lub znacznym nie może przekraczać 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo, pozostałych niepełnosprawnych nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo (nie powoduje to obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości).
- zakaz zatrudniania w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych (bez względu na stopień niepełnosprawności),
- prawo do dodatkowej 15 minutowej przerwywliczanej do czasu pracy
- wymiar czasu pracy dla osób niepełnosprawnych oraz zakaz zatrudniania w porze nocnej i godzinach nadliczbowych nie ma zastosowania w dwóch przypadkach:
a) do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz
b) gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę,
- pracownikowi ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności przysługuje prawo do dodatkowego urlopu(urlop ten nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów – jeżeli jego wymiar przekracza 10 dni roboczych),
- pracowniko znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (liczonego, jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy) :
a) w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku,
b) w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy,
c) łączny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnienia od pracynie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym;
7. Osoba niepełnosprawna ma prawo wstępu z psem asystującym.
Podstawowe ulgi dla pracodawcy wynikające z zatrudnienia osoby niepełnosprawnej zostaną omówione w następnym artykule.
adwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie
