Posiadanie udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością pozwala na czerpanie zysków w postaci dywidendy, a w niektórych przypadkach określonego rodzaju świadczeń powtarzających się.
Udziały można zastawiać oddawać w użytkowanie. Udziały są zbywalne, co oznacza, że wspólnik ma prawo swoje udziały, w całości albo w części, sprzedać albo podarować. Dotyczy to również udziałów w jednoosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Pamiętać jednak należy, że dla skuteczności sprzedaż udziałów koniczne jest dochowanie, określonych w umowie spółki oraz w przepisach, formalności.
Przed rozpoczęciem jakichkolwiek transakcji warto sprawdzić umowę spółki oraz sytuację finansową spółki. Można to przeprowadzić w formie badania tzw. due dilligence, w czasie którego analizowany jest stan finansowy spółki, jej zobowiązań oraz ryzyka prawne związane z funkcjonowaniem spółki (np. relacje organów, wpływ na sprawy spółki). Większość tych zagadnień wymaga pogłębionej wiedzy z zakresu prawa spółek, prawa gospodarczego, administracyjnego i podatków.
Warto również ustalić, jaki jest stan rozliczeń między spółką, a wspólnikiem sprzedającym, bowiem kupujący wchodzi w miejsce dotychczasowego wspólnika i ponosi ze zbywcą odpowiedzialność za niespełnione świadczenia należne spółce ze zbytego udziału. Jest to odpowiedzialność solidarna, co oznacza, że spółka, może żądać spełnienia świadczenia w całości zarówno od „nowego”, jak i „starego” wspólnika.
Podkreślić jednak należy, że wspólnik nie ponosi odpowiedzialności za długi czy zobowiązania spółki.
Sprzedaż udziałów krok po kroku.
1. Zgoda spółki
Często umowa spółki określa warunki sprzedaży, najistotniejszym jest zgoda spółki na sprzedaż udziałów. Wydaje ją, co do zasady zarząd, ale według niektórych umów konieczna jest zgoda zgromadzenia wspólników. W niektórych sytuacjach o zgodę należy wystąpić w określonym czasie przed planowaną transakcją. Zgoda może być wydana również po czynności sprzedaży.
Brak zgody na sprzedaż w praktyce spowoduje, że nabywca nie będzie traktowany, jak wspólnik, nie zostanie wpisany do księgi udziałów, nie uzyska dywidendy czy zaliczki na poczet dywidendy, nie zostanie zawiadomiony o zgromadzeniu wspólników, zmiana nie zostanie zgłoszona do Krajowego Rejestru Sądowego.
Odmowa udzielenia zgody może skutkować koniecznością wystąpienia do sądu o taką zgodę.
2. Prawo pierwszeństwa, prawo pierwokupu – umowa spółki może przewidywać określone uprawnienia dla dotychczasowych wspólników. Nie wchodząc w głębszą analizę, są to instytucje prawa pozwalające dokonać nabycia sprzedawanych udziałów dotychczasowym wspólnikom. Konsekwencją nie wykonania prawa pierwokupu albo pierwszeństwa przy sprzedaży udziałów, jest odpowiedzialność odszkodowawcza wspólnika, umowa sprzedaży w takiej sytuacji jest ważna i skuteczna.
3. Umowa sprzedaży udziałów
Zawarcie umowy sprzedaży – forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi – w praktyce strony ze sporządzonym projektem umowy (niepodpisanym), idą z nią do notariusza, w jego obecności umowę podpisują, a notariusz poświadcza, że podpisy pod umową złożyły określone osoby, które zostały przez niego wylegitymowane. Umowa i załączony dokument notarialny stają się całością i następnie są składane spółce i do sądu ksiąg wieczystych.
W przypadku spółek utworzonych za pomocą wzorca umowy w systemie S24 umowa zbycia udziałów sporządzana jest za pośrednictwem tego systemu, bez podpisów notarialnych. Umowa sporządzana jest w wersji elektronicznej, którą strony podpisują podpisem elektronicznym: profilem zaufanym ePUAP albo podpisem kwalifikowanym.
4. Zawiadomienie spółki o zbyciu udziałów.
Stroną umowy sprzedaży są wyłącznie wspólnik wychodzący ze spółki i wspólnik do niej wchodzący. Spółka musi zostać o zawarciu umowy zawiadomiona. W umowie sprzedaży udziałów można określać kto, zbywca czy nabywca powiadomi spółkę o transakcji. W praktyce robi to nabywca, jako osoba mająca w tym interes, żeby spółka wiedziała o jego prawach. Do zawiadomienia dołącza się jeden egzemplarz umowy zbycia udziałów. Na podstawie zawiadomienia zarząd wprowadzi zmiany w księdze udziałów.
5. Zgłoszenie do sądu rejestrowego.
Zmianę składu osobowego spółki, zarząd spółki zgłasza do Krajowego Rejestru Sądowego w terminie 7 dni od daty otrzymania zawiadomienia. Do zgłoszenia załącza się listę wspólników oraz ich adresy. Aktualnie całą dokumentację składa się wyłącznie elektronicznie, za pośrednictwem Portalu Rejestrów Sądowych https://prs.ms.gov.pl/ .
Jeżeli wspólnik posiada więcej niż 10% ujawnia się jego dane w KRS. Opłata od wniosku o wpis wynosi 350 zł i można ją wnieść przez system – udostępniony mechanizm płatności. Jeżeli wspólnik ma do 10% udziałów należy wysłać, za pośrednictwem Portalu Rejestrów Sądowych zaktualizowana listę wspólników i zapłacić opłatę sądową 40 zł.
W przypadku umów sprzedaży udziałów zawieranych za pośrednictwem portalu S24, jest możliwość przez ten system złożenia wniosku aktualizacyjnego, wniosek wygeneruje się na podstawie wprowadzonych danych i trzeba go podpisać profilem zaufanym ePUAP albo podpisem kwalifikowanym.
Podsumowując wskazać należy, że sprzedaż udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością obciążona jest wieloma formalnościami, w związku z tym warto, dla sprawnego załatwienia sprawy skorzystać z pomocy prawnika posiadającego wiedzę i doświadczenie w tej niełatwej materii.
Publikacja odzwierciedla opinię autora, NIW-CRSO nie jest odpowiedzialne za sposób wykorzystania zawartych w nich informacji.
adwokatka Magdalena Kusik-Balicka
Stowarzyszenie Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
