Moja córka ma 15 lat i często podczas kłótni straszy mnie mówiąc, że kupi w sklepie wartościowe rzeczy na raty, które ja jako jej opiekunka prawna będę musiała spłacać, albo że sprzeda wartościowe rzeczy, np. komputer.
PYTANIE CZYTELNIKA PORTALU:
Moja córka ma 15 lat i często podczas kłótni straszy mnie mówiąc, że kupi w sklepie wartościowe rzeczy na raty, które ja jako jej opiekunka prawna będę musiała spłacać, albo że sprzeda wartościowe rzeczy, np. komputer. Proszę o poradę, czy taki scenariusz w rzeczywistości może mieć miejsce?
Zgodnie z polskim ustawodawstwem dzieci poniżej lat 13 nie posiadają w ogóle zdolności do czynności prawnych. Co to oznacza? Ani mniej, ani więcej, że nie mogą zawierać umów, a także składać jednostronnych oświadczeń woli. Od tejże zasady istnieją jednak wyjątki, o których stanowi art. 14 § 2 kodeksu cywilnego (k.c.), wskazując, że małoletniemu poniżej 13 roku życia wolno zawierać umowy powszechnie należące do kręgu drobnych bieżących spraw życia codziennego, np.: zakup gazety, mleka, chleba, przyborów szkolnych i innych podobnych rzeczy. Za taki zakup z pewnością nie można uznać np. kupna skutera, czy urządzenia gier wideo. Zawarcie takich umów jest bezwzględnie nieważne i powoduje obowiązek zwrotu świadczeń, tj. wydania nabytego towaru ze strony rodzica lub opiekuna prawnego dziecka, a po stronie sprzedawcy zwrotu pieniędzy. Co więcej, aby w ogóle mogło dojść do ważnego zawarcia umowy – np. sprzedaży, co w praktyce będzie występowało najczęściej – niezbędne jest wydanie małoletniemu poniżej lat 13 zakupionej rzeczy. Brak wydania powoduje również nieważność umowy. Po trzecie, umowa taka, choćby zawierana w najbardziej błahej sprawie, nie może powodować rażącego pokrzywdzenia dziecka poniżej 13 lat, np. zakup ołówka za 50 zł. Wówczas taka umowa również będzie nieważna. Jeżeli zatem dziecko poniżej lat 13 zawarło umowę w bieżących sprawach życia codziennego, umowa ta została wykonana, a ponadto nie niesienie za sobą rażącego pokrzywdzenia małoletniego, to jest ważna i zasługuje na prawną akceptację. W innym przypadku należy dokonać stwierdzenia jej nieważności.
Jeżeli natomiast dziecko ma ukończony 13 rok życia, lecz nie ma jeszcze 18 lat, to wówczas wolno mu więcej. Przede wszystkim zawarcie umowy nie powoduje z góry, że jest ona nieważna, lecz aby stała się ważna, zgodę musi wyrazić jej rodzic lub inny opiekun prawny. Zgoda taka może być wyrażona zarówno przed, jak i po zawarciu umowy. Od powyższego istnieją jednak wyjątki i dziecko powyżej lat 13 nie musi posiadać zgody jeżeli chodzi o: 1) umowy zawierane w bieżących sprawach życia codziennego, 2) rozporządzanie swoim zarobkiem, (np. z wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę, z działalności sportowej lub artystycznej, zbierania ziół, warzyw, owoców, grzybów i innych podobnych, czy tez opakowań lub makulatury), 3) umowy dotyczące rzeczy oddanych do swobodnego użytku przez przedstawiciela ustawowego (np. telefon komórkowy), z wyjątkiem sytuacji, w których nie wystarcza według przepisów zgoda rodzica lub innego opiekuna prawnego (np. sprzedaż lub nabycie nieruchomości). Co do pkt. 3, to możliwość rozporządzania przez dziecko oddanymi przedmiotami dotyczy tylko i wyłącznie tych oddanych mu przez rodziców czy innych opiekunów prawnych, a nie np. dziadków, kuzynów, wujków lub osoby trzecie, chyba, że są one opiekunami prawnymi małoletniego. Jeżeli rodzic lub opiekun prawny nie wyrazi zgody na zawarcie umowy to małoletni po ukończeniu 18 lat może sam zatwierdzić zawartą umowę.
Na koniec warto zaznaczyć, że w niektórych sytuacjach Sąd może zezwolić kobiecie mającej powyżej lat 16 na zawarcie małżeństwa. Wówczas, pomimo, że kobieta taka nie ukończyła 18 lat, nabywa pełna zdolność do czynności prawnych i traktowana jest w obrocie cywilnym jak osoba pełnoletnia.
EWENTUALNE PYTANIA, W CELU UDZIELENIA ODPOWIEDZI NA ŁAMACH PORTALU, CZYTELNICY MOGĄ KIEROWAĆ BEZPOŚREDNIO NA ADRES E-MAIL:prawnik-chelm@wp.pl
Tomasz Gabrylewicz
Pl. Kupiecki 10, 22 – 100 Chełm
e-mail: prawnik-chelm@wp.pl
tel.: 883 001 676