Zakupy przez Internet, zwłaszcza w czasie pandemii uzyskały na znaczeniu i zdobyły popularność, również wśród starszych nabywców.
Osoby dokonujące zakupów w Internecie czy też za pomocą innych środków porozumiewania się na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa mają podobne prawa do tych, którzy kupują w sklepach stacjonarnych, jednak ustawodawca przyznał konsumentom kupującym na odległość dodatkowe środki ochronne.
Kim jest konsument?
W pierwszej kolejności powiedzieć należy, że szczególna ochrona dotyczy konsumentów czyli osób, które nabywają towar albo usługi bez związku z ich działalnością zawodową. Jak konsument będzie traktowana osoba prowadząca działalność gospodarcza kupująca na potrzeby tej działalności, jednak sama transakcja nie ma dla kupującego charakteru zawodowego wynikającego, w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Tytułem przykładu, gdy piekarz zakupił drukarkę na potrzeby swojej działalności gospodarczej – piekarni, wówczas będzie traktowany, jak konsument.
Drugą stroną umowy zawartej przez Internet musi być przedsiębiorca czyli osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą albo osoba prawna np. spółka prowadząca zarobkową działalność dotyczącą sprzedaży danego towaru albo danej usługi. Ochrona konsumencka nie będzie działać wówczas gdy zakupimy np. produkt od osoby, która nie prowadzi firmy.
Odstąpienie od umowy
Przedsiębiorca musi poinformować konsumenta między innymi o prawie do odstąpienia od umowy oraz o kosztach przesyłki.
Odstąpienie od umowy to wycofanie się z umowy bez podania przyczyny. Przy czym towar nie musi być wadliwy czy też nieprawidłowy, wystarczy, że rozmyśliliśmy się. Konsument zwykle wypełnia formularz dostarczony przez sprzedającego, jednak oświadczenie o odstąpieniu może złożyć w formie elektronicznej (np. na stronie przedsiębiorcy, czy za pośrednictwem formularza elektronicznego.
Odstąpienie musi nastąpić, co do zasady, w terminie 14 dni od dnia otrzymania przesyłki. Ten termin nie może być krótszy, ale sprzedający mogą ustalić dłuższy termin do odstąpienia.
Skutkiem odstąpienia jest obowiązek zwrotu tego co strony świadczyły. Sprzedający – przedsiębiorca, nie później niż w terminie 14 dni, zawraca cenę towaru, zaś kupujący musi odesłać towar. Kosztami przesyłki zwrotnej może być obciążony konsument. Tak będzie wówczas, gdy przy zawieraniu umowy sprzedawca poinformował o tym, że za przesyłkę przy odstąpieniu płaci kupujący. Jeżeli takiej informacji nie ma wówczas to sprzedający zapłaci za przesyłkę.
Brak prawa odstąpienia
Nie w każdym przypadku zawarcie umowy na odległość można od niej odstąpić. Ustawa o prawach konsumenta wymienia kilkanaście przypadków braku prawa do odstąpienia od umowy przez konsumenta. Są to między innymi:
1. usługi w pełni wykonane za wyraźną zgodą konsumenta,
2. których przedmiotem są rzeczy niefabrykowane, wytworzone zgodnie ze specyfikacją konsumenta ( np. kubek ze zdjęciem),
3. rzeczy ulegające szybkiemu psuciu,
4. nagrania dźwiękowe lub wizualne albo programy komputerowe dostarczane w zapieczętowanym opakowaniu, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu.
Wady fizyczne rzeczy
Poza prawem do odstąpienia w przypadku zakupu w Internecie obowiązuje ochrona w sytuacjach, gdy towar jest wadliwy – istnieje niezgodność rzeczy sprzedanej z umową. Jest to niezależne od prawa do odstąpienia od umowy i nie obowiązuje tu termin 14 dni.
Rzecz może być wadliwa bo np.: jest uszkodzona, niekompletna, niesprawna, nie ma cech, o których istnieniu zapewniał sprzedawca, nie spełnia swojej funkcji, albo nie nadaje się do celu, do którego była zakupiona.
Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona:
1. przed upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy kupującemu,
2. w przypadku rzeczy używanych czas trwania może być skrócony do roku
Dla konsumentów przyjmuje się, że gdy wada została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej to znaczy, że wada lub jej przyczyna istniała w chwili wydania rzeczy kupującemu (przejścia na niego niebezpieczeństwa). Chodzi tu o ułatwienie w dochodzeniu przez konsumenta jego praw – w takiej sytuacji to sprzedający będzie musiał udowodnić że było inaczej.
Gdy okaże się, że dany produkt ma wadę kupujący może żądać: usunięcia wady, wymiany towaru na niewadliwy, obniżenia ceny albo odstąpić od umowy z powodu wady czyli złożyć reklamację.
W reklamacji kupujący powinien opisać wadę oraz pożądany przez niego sposób załatwienia sprawy czy oczekuje wymiany, naprawy czy też obniżenia ceny o określoną kwotę (trzeba wskazać tę kwotę). Jest to istotne, bowiem w sytuacji, gdy sprzedający nie zareaguje w terminie 14 dni na nasze pismo, przyjmuje się, że uznał nasze żądanie za uzasadnione. Warto, dla celów dowodowych reklamacje składać za pośrednictwem poczty (listem poleconym ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru).
W zasadzie sposób załatwienia sprawy będzie zależał od rodzaju wady i woli konsumenta, ustawodawca przyjął wiele okoliczności, które wpływają realizację na żądania klienta.
Przyjmuje się, że:
1. kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedający niezwłocznie rzecz wymieni na niewadliwą albo wadę usunie,
2. konsument zamiast naprawy może żądać wymiany, albo odwrotnie – sprzedający może nie uwzględnić żądania konsumenta, jeżeli doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów
3. nie można odstąpić od umowy, gdy wada jest nieistotna.
Koszty związane z demontażem i ponownym montażem rzeczy, jak również dostarczeniem do miejsca zakupu, albo miejsca naprawy obciążają sprzedającego, ale kupujący, co do zasady, ma obowiązek rzecz dostarczyć. W przypadku gdy koszt demontażu przekracza wartość rzeczy konsument będzie miał obowiązek pokryć różnicę między kosztem demontażu a ceną rzeczy.
Jeżeli kupujący odstąpił od umowy, albo wykonał prawa związane z usunięciem wady albo wymianą towaru na niewadliwy może domagać się: zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów. Poza opisanymi wyżej uprawnieniami kupującemu należy się odszkodowanie, jeżeli w wyniku niewłaściwego wykonania umowy przez sprzedającego doznał szkody.
Gwarancja jakości
W niektórych przypadkach może przysługiwać również prawo gwarancji. Jest to jednak dodatkowe, nieobowiązkowe prawo przyznawane przez producenta. Zasady realizacji prawa z gwarancji określa zwykle karta gwarancyjna. W ramach gwarancji w zasadzie możliwa jest naprawa oraz wymiana towaru wadliwego na wolny od wad. Odbywa się to na koszt sprzedającego.
adwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
www.dabekkusik.pl
we współpracy ze Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie oraz
Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie
