Z chwilą zawarcia małżeństwa, między małżonkami powstaje wspólność majątkowa, obejmująca przedmioty nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Gdy małżeństwo kończy się rozwodem, wszystkie te przedmioty podlegają równemu podziałowi.
Zgodnie bowiem z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Czasami jednak rzeczywistość odbiega od tej reguły i można dokonać nierównego podziału majątku małżonków.
Kodeks stanowi, że z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Praca przy wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym także jest uwzględniana przy ocenie przyczyniania się do powstania majątku (art. 43 ust. 2 i 3 kodeksu).
Czytaj: Prawo: Przelew na niewłaściwe konto
Ważne powody to okoliczności, które ze społecznego i moralnego punktu widzenia przemawiają za ustaleniem nierównych udziałów. I co do zasady muszą być zawinione przez małżonka. To, że ktoś ze względu na stan zdrowia nie pracował, nie uzasadnia orzeczenia nierównych udziałów.
Na przestrzeni lat Sąd Najwyższy stał na stanowisku, że odejście od zasady równości udziałów jest możliwe tylko wtedy, gdy małżonek w sposób rażący i uporczywy nie przyczynia się do powstania bądź powiększenia majątku stosownie do swoich możliwości zarobkowych i sił.
Natomiast w jednym z ostatnich orzeczeń (postanowienie z dnia 16 listopada 2023 roku, sygn. akt II CSKP 1401/22) Sąd Najwyższy uznał, że ważnym powodem przemawiającym za ustaleniem nierównych udziałów w majątku wspólnym może być orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy jednego z małżonków (w rozpoznawanej sprawie przyczyną rozpadu małżeństwa była niewierność żony).
Zobacz: Prawo: Wakacje od ZUS dla mikroprzedsiębiorców
Sąd Najwyższy wskazał, że przesłanki ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, tj. ważne powody oraz nierówny stopień przyczynienia się do powstania majątku wspólnego, powinny być badane sekwencyjnie:
- najpierw dokonywana jest ocena, czy zaistniały ważne powody
- jeśli ocena ta wypadnie pozytywnie, to sąd, na żądanie zainteresowanego małżonka określa wielkość udziałów w majątku wspólnym.
radczyni prawna Małgorzata Dąbek
Stowarzyszenie Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
