W poniedziałek 10 marca uczniowie z Zespołu Szkół nr 2 w Hrubieszowie rozpoczęli warsztaty w ramach „Szkoły Dialogu” – programu edukacyjnego fundacji Forum Dialogu objętego honorowym patronatem Ministra Edukacji Narodowej. Warsztaty odbyły się dotychczas z ogromnym sukcesem w prawie 200 szkołach w około 120 miejscowościach całej Polski.
Szkoła Dialogu to program realizowany od 2008 roku, którego celem jest poszerzanie wiedzy uczniów na temat wielowiekowej obecności Żydów w Polsce oraz ich wkładu w rozwój społeczny, kulturalny i gospodarczy naszego kraju. Oparty jest on na przekonaniu, że wiedza, zrozumienie i dialog to klucz do przełamywania barier. Uczestniczące w projekcie szkoły otrzymują tytuł SZKOŁY DIALOGU.
Podczas dwóch pierwszych warsztatów uczniowie poznają szereg zagadnień związanych z kulturą i tradycją żydowską. Następnie efekty tych spotkań zaprezentują przygotowując wycieczkę upamiętniającą przedwojenną historię ludności żydowskiej z Hrubieszowa.
Pierwsze wzmianki o hrubieszowskich Żydach pochodzą z 1440 r i dotyczą kupca Eliasza. W 1578 r. król Stefan Batory zrównał prawa i obowiązki obywateli miasta żydowskiego i polskiego pochodzenia i zezwolił na wybudowanie synagogi (pierwotnie drewnianej, spalonej w 1648, zastąpionej w 1874 nową murowaną), a także domu dla kantora i rabina. W tym czasie wyznaczono również miejsce na cmentarz. Hrubieszowscy żydzi zyskali prawo do kupowania domów w centrum oraz stawiania sklepów i kramów w rynku. Te formalno-prawne uregulowania zapoczątkowały szybki napływ ludności żydowskiej do miasta. W XVIII, XIX oraz na początku XX w., Żydzi stanowili zdecydowaną większość mieszkańców Hrubieszowa, skupiając w swoich rękach niemal cały handel, przemysł i rzemiosło i wywierając tym samym decydujący wpływ na gospodarczo-ekonomiczny rozwój miasta. W 1818 r. rabinem został chasyd Mordechai Kacenelenbogien – Hrubieszów stał się ośrodkiem chasydyzmu.
Wśród znanych żydowskich mieszkańców Hrubieszowa należy wymienić Bolesława Leśmiana, Abrahama Sterna (wynalazcy maszyny do liczenia, pradziadka A. Słonimskiego), psychologa Miltona Rokeacha, członka Knesetu Yosefa Almogiego (Karlenboima). Hrubieszowskie korzenie mieli również dramaturg David Mamet i trzeci prezydent Izraela Zalman Shazar.
W 1939 r. Hrubieszów zamieszkiwało 7500 Żydów, co stanowiło prawie 70 % populacji miasta.Po wybuchu wojny, część żydowskich mieszkańców Hrubieszowa (ok. 1400 osób) uciekła za Bug, na tereny ZSRR. Pozostałych mieszkańców uwięziono w getcie utworzonym 15 VI 1940 r.Większość hrubieszowskich Żydów zginęła w obozach w Sobiborze, Budzyniu, Sokalu i Dołhobyczowie.
Przed wojną w Hrubieszowie funkcjonowała murowana synagoga, 2 domy modlitwy, cmentarz z domem pogrzebowym, szpital, przytułek dla starców, dom sierot, bezprocentowa kasa pożyczkowa, sklep kahalny, łaźnia, stowarzyszenia dobroczynne: „Linas ha-Cedek” i „Bejs Lechem”, a także szkoły religijne, liczne partie i organizacje społeczne i polityczne.
Uczniowie zapewne uwzględnią miejsca, w których znajdowały się wymienione wyżej obiekty w przygotowanej przez siebie trasie spaceru. Po zakończeniu cyklu warsztatów będą mieli okazję poprowadzić wycieczkę po raz drugi, dla samodzielnie określonej grupy mieszkańców Hrubieszowa. Sprawozdanie z niej, weźmie udział w konkursie, którego zwycięzcy zostaną ogłoszeni na początku stycznia 2015 r. podczas uroczystej Gali Szkoły Dialogu.
Terminy warsztatów: 10 III, 17 III, 14 IV, 28 IV
Więcej informacji o fundacji i programie Szkoła Dialogu: www.dialog.org.pl
Fundacja Forum Dialogu Między Narodami jest organizacją pozarządową zajmującą się od piętnastu lat działalnością na rzecz zbliżenia pomiędzy Polakami a Żydami, przeciwdziałaniem przejawom antysemityzmu i ksenofobii, a także edukacją na rzecz tolerancji.
