Po zebranych materiałach do książki „Antologia Sportu Hrubieszowskiego – Historia i Współczesność Sportu na Terenie Powiatu Hrubieszowskiego” wynika, że aktywność sportowa mieszkańców Hrubieszowa i powiatu w ramach klubów sportowych została ujęta w 1922 roku po przez powołanie Wojskowego Koła Sportowego przy 2 Pułku Strzelców Konnych i Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Hrubieszowie.
W związku z powyższym z mojej inicjatywy powstał Komitet Organizacyjny obchodów „90lat hrubieszowskiego sportu”, który będzie miał zaszczyt przygotować we współpracy z samorządami, klubami sportowymi i innymi, ten ważny Jubileusz w sposób wielce uroczysty!!!
Tak się zaczęło!
Wojskowe Koło Sportowe przy 2. Pułku Strzelców Konnych w Hrubieszowie
Powołanie Wojskowego Koła Sportowego
W październiku 1920 roku miejscowość Hrubieszów stała się stałym garnizonem 2. Pułku Strzelców Konnych. Pierwszym dowódcą Pułku został płk Bohdan Aleksander Rudolpf, ale od lutego 1921 r. do stycznia 1928 r. był nim ppłk kawalerii Antoni Długoborski, który ze sztabem, zgodnie z instrukcjami dowódcy Okręgu Korpusu Nr II Lublin gen. dywizji Wojska Polskiego Jana Edwarda Romera, oprócz stałych zadań Pułku, postawił na w celu podniesienia sprawności fizycznej i poziomu wyszkolenia propagowanie wśród żołnierzy zwłaszcza sportu jeździeckiego, strzelectwa i szermierki.
Na początku roku 1922 powołano przy 2 Pułku Strzelców Konnych Wojskowe Koło Sportowe (w skrócie WKS). Treningi konne przeprowadzano w ujeżdżalni koni wybudowanej przez wojska carskie w 1904 r. i na placu konnym przy tej hali. Dodatkowo na terenie jednostki wybudowano boisko piłkarskie z wąską bieżnią okólną o podłożu ziemnym, zainstalowano urządzenia gimnastyczne, tor sprawnościowy dla żołnierzy, nieco później boisko do siatkówki. Następnie przedzielono ujeżdżalnię koni, by w jednej części urządzić salę sportową, w której do dziś uprawia się różne dyscypliny sportowe, organizowane są zawody sportowe oraz sprawdziany dla kadry oficerskiej, podoficerskiej i szeregowców.
Pierwszy start
Pierwszy start hrubieszowskiej ekipy jeździeckiej nastąpił 29.03.1922 r. w Lublinie, które wyłoniły mistrzów okręgu w sportach jeździeckich. W biegu myśliwskim na dystansie 8 km por. B. K. Sawicki na koniu „Quivive” wśród 11 rywali zajął 2. miejsce, następnego dnia, jadąc na tym samym koniu wygrał bieg dystansowy na 15 km z dwiema przeszkodami. W konkursie zwykłym dla szeregowców zwyciężył chor. Wojciechowski na koniu „Ever” przed wchm. Józefem Władoniem na koniu Fajka. W konkursie ciężkim dla oficerów i dżentelmenów, w którym startowały 23 konie, por. Edward Garbolewski uplasował się na miejscu drugim, z tym samym czasem, co zwycięzca. W gymkhanie (czyt. dżymkanie – wyścig konny ze sztucznymi, niecodziennymi przeszkodami) dla oficerów i dżentelmenów nagrodę podzielili mi8ędzy sobą por. E. Garbolewski i rtm Stefan Plantonoff, a w konkursie zachęty (10 przeszkód,1,10 m wysokości i 3 metry szerokości) przy udziale 19 koni, por. E. Garbolewski na koniu Goniec wywalczył lokatę drugą.
Dalsze sukcesy
Trzy lata później, czyli 1925 r. w zawodach o pierwszeństwo szwadronów 4 DK jazdę maneżową w skokach przez przeszkody wygrał 1. szwadron, a woltyżerkę 2. szwadron, 2 miejsca WKS 2 PSK zajął we władaniu bronią białą i musztrze formalnej.
W tym samym roku 12.07. podczas mistrzostw dywizji bieg myśliwski dla podoficerów wygrał wchm. J. Władoń, a u oficerów por. T. Wdziękoński był 5. artm. S. Platonoff 5.
Dnia 19.07. wśród jeźdźców służby zasadniczej 2. był st. szer. Chojnacki. Natomiast 25.07. w strzelaniu z karabinka – w dyscyplinie dla oficerów – na najwyższym podium stanął mjr Wrześniowski, w steeplechase 2. był por. Franciszek Hermanowicz a 3. S. Platonoff, w biegu do celu na 2 miejscu uplasował się por. E. Garbolewski a 3. por. F. Hermanowicz, zaś kpr. Sternik w biegu dla podoficerów był 3.
Nowy dowódca i kolejne osiągnięcia sportowe
Od 1.01.1928 r. dowódcą 2 psk został płk kawalerii Romuald Niementowski, funkcję tę pełnił do 29.08.1939 r., który kontynuował sportowe tradycje pułku.
W dniach 12-14.07.1932 r. w rejonie Starego Zamościa odbyły się zawody hippiczne pułków o nagrodę przechodnią Srebrną Lancę, które wykazywały sprawność w wyszkoleniu bojowym. Tam indywidualnie 1. miejsce zajął patrol nr 7 z plutonu łączności 2 PSK pod dowództwem wchm. Stanisława Czujkowskiego, natomiast drużynowo wywalczono 2. miejsce. Zawody oficerskie składające się z próby jazdy na czworoboku, władaniu bronią białą i palną (szabla, lanca i pistolet) oraz próby wytrzymałości w biegu na 6000 m był popisem hrubieszowskich oficerów, którzy zajęli trzy pierwsze miejsca w kolejności: por. R. Sulimir, por. Leon Jurkowski i por. S. Glasser.
Bardzo ważnymi zawodami wojskowymi były zawody konne o mistrzostwo armii zwane Militarii, poprzedzone zawodami na szczeblu brygady. W 1932 r. 2 PSK z Hrubieszowa po wygraniu zawodów kwalifikacyjnych, wystartował w rywalizacji centralnej w dalekim Lubiniu. Pułk reprezentowali: rtm. Michał Radzimiński na wałachu Linoskok, por. Teodor Karwowski na klaczy Okazała, por. Franciszek Woliński na wałachu Tragik, por. L. Jurkowski na wałachu Skorpion.
Dwa lata później sportowcy 2 PSK w zawodach o pierwszeństwo 17 BK w walce o prestiżowy Buńczuk, wywalczyli 1. miejsce, deklasując rywali otrzymali nagrodę im. Prezydenta Rzeczpospolitej Polski prof. Ignacego Mościckiego. Rywalizacja składała się z: skoków przez przeszkody, woltyżerkę, władaniu bronią białą, marszu podróżnego z wysłaniem gońców, przeprawy przez rzekę oraz strzelania szkolno – bojowego. Natomiast 3 szwadron 2psk pod dowództwem por. T. Wdziękońskiego otrzymał nagrodę specjalną „Grot na lancę”. Zawody wygrali również oficerowie, otrzymując statuetkę pomnika Ks. J. Poniatowskiego, a byli to: por. Stanisław Glasser, ppor. Jarosław Suchorski, por. Ryszard Ignacy Kwiatkowski. W konkursie skoków wygrał por. Tadeusz Gierasiński. W konkursie skoków przez przeszkody zwycięstwo przypadło por. Tadeuszowi Izydorowi Kierasińskiemu, a trzecie miejsce zajął ppor. J. Suchorski.
W dniach 26-29.06.1932 r. w Lublinie oficerska grupa „Militari” reprezentująca 2 psk wygrała konkurs kwalifikacyjny w składzie: rtm. Michał Radzimiński na wałachu Linoskok, por. Teodor Karwowski na klaczy Okazała, por. Franciszek Woliński na wałachu Tragik, por. L. Jurkowski na wałachu Skorpion.
Mistrzostwa Armii „Militari” w Hrubieszowie
W dowód uznania za dotychczasowe osiągnięcia główny sztab wojskowy Armii Wojska Polskiego w Warszawie przydzielił 2 Pułkowi Strzelców Konnych w Hrubieszowie zadanie zorganizowania najbardziej prestiżowej konkurencji w jednostkach broni jezdnych Mistrzostw Armii Militarii, które odbyły się w dn. 26 – 29.07.1934 r. Startowało w nich aż 86 zawodników. Indywidualnie wygrał por. Michał Gutowski z 17 puł. Sędziami m. in. było aż pięciu generałów, wśród nich: gen. bryg. Jerzy Dobrodzicki, gen. bryg. Sergiusz Zahorski, gen. brygady Jan Kruszewski, gen. bryg. dr Bolesław Wieniawa – Długoszewski, gen. bryg. Marian Przywłocki.
Nagrodę przechodnią Prezydenta Rzeczypospolitej „Buńczuk” 2psk wywalczył również za rok szkoleniowy 1935/36 pod dowództwem ppłk. Romualda Niementowskiego i I zastępcy dowódcy pułku mjr dypl. Witolda Sawickiego oraz szwadrony tegoż pułku pod dowództwem por. Stanisława Glassera, rtm. Bohdana Dobrzańskiego, por. Tomasza Wdziękońskiego, rtm. Fryderyka Kornela Filipowskiego, rtm. Romana Sulimira i por. Ludwika Aleksandra Tarasiewicza.
Mjr Henryk Dobrzański „Hubal”
Największe osiągnięcia jeździeckie WKS 2 PSK zdobył w latach 1934 – 1936, kiedy służbę na stanowisku kwatermistrza pełnił Henryk Dobrzański – znany pod nieśmiertelnym pseudonimem z czasów II wojny światowej – „Hubal”. Sam Dobrzański w przeszłości był wyśmienitym jeźdźcem światowej czołówki, reprezentantem Polski, zawodnikiem rezerwowym podczas Igrzysk Olimpijskich w Amsterdamie w 1928 r. we wszechstronnym konkursie konia wierzchowego, zdobywcą Pucharu Narodów na koniu Mumm extra dry. W Londynie zdobył złotą papierośnicę – nagrodę księcia Walii z napisem „Najlepszemu wojskowemu jeźdźcowi świata”. Posiadał konie Ixor i Nic ci do tego, które udostępniał hrubieszowskim jeźdźcom. Mjr Dobrzański był instruktorem oficerskiej grupy sportu konnego, czemu poświęcał cały swój wolny czas, swoje umiejętności i pasję sportową. Osobiście robił zakupy koni dla pułku, organizował wyścigi, polowania i biegi myśliwskie.
Ponadto z inicjatywy Dobrzańskiego na terenie 2 PSK wybudowano korty tenisowe i organizowano na nich zawody, m.in. z tenisistami Sokoła z Hrubieszowa. Późniejszy „Hubal” uczestniczył również w spływach kajakowych po Huczwie i Bugu.
Jednym z podopiecznych mjr. Dobrzańskiego był rotmistrz Michał Radzimiński, brał on np. udział w zawodach oficerskich Militari 12.08.1934 r. w Komarowie, zajmując 1. miejsce. Takie samo miejsce wywalczył w konkursie „Pokaz Konia” w maju 1938 r. w Łucku, otrzymując kryształową paterę.
Bieg myśliwski „Za lisem”
Bardzo popularną imprezą 2 PSK był bieg myśliwski „Za lisem”, organizowany w Dzień św. Huberta – patrona sportu konnego. W imprezie uczestniczyli oficerowie pułku i zaproszeni goście (oficerowie rezerwy i okoliczni ziemianie). Trasa z różnymi przeszkodami wynosiła 5 – 6 kilometrów. Podczas biegu, po sygnale należało dogonić osobę, która na lewym ramieniu miała przypięty ogon lisa (np. w 1937 r. „lisem” był ppor. Otto Marian Saxl), by zerwać i zdobyć ten ogon. Zwycięzca w nagrodę otrzymywał na własność zdobyte trofeum, opatrzone skuwką z wyrytą na niej datą biegu. Pozostali uczestnicy współzawodnictwa jak i widzowie, otrzymywali z rąk dowódcy pułku na pamiątkę upominki z datą biegu. Były to miniatury strzemion, lanc, wędzideł i innych akcesoriów kawaleryjskich.
Oni również się wyróżniali
Do najlepszych zawodników oprócz w/w należeli jeszcze m.in.: por. Michał Gutowski, rtm. Stefan Plantonoff, rtm. Bohdan Dobrzański, rtm. Fryderyk Filipowski, por. Ludwik Tarasiewicz, ppor. Alfons Braun, ppor. Tadeusz Teleżyński, por. Stefan Suchodolski, który rywalizował m.in. w Grudziądzu w konkurencji „Ścinanie łozy” i inni.
Inne sporty również
Żołnierze WSK systematycznie uczestniczyli w zawodach miejscowych jak i na wyjazdach w popularnych w Hrubieszowie dyscyplinach sportowych, czyli: piłce nożnej, siatkówce, biegach przełajowych, boksie, tenisie ziemnym i lekkiej atletyce. Urządzano pokazy jazdy konnej dla mieszkańców Hrubieszowa na Wygonie lub w miejscu, w którym wybudowano później „Hakon” (Krasnolen), prezentowano woltyżerkę, pokazy kawaleryjskie, ścinanie łozy itp.
Gazetka szkolna Pąki podaje, że w 1923 r. WKS przy 2 PSK rozegrał 2 mecze w piłkę nożną z drużyną działającą przy I Drużynie Harcerskiej Gimnazjum im. Ks. St. Staszica Orlęta wygrywając 3:2 i remisując 1:1.
Natomiast miejscowa gazeta „Wiadomości Hrubieszowskie” podała, że 8.03.1936 r. w hrubieszowskim garnizonie odbyły się walki bokserskie. Ozdobą tych zawodów była walka pokazowa sławnych polskich zapaśników: „Zbyszka” – Stanisława Jana Cyganiewicza – trzykrotnego mistrza świata – z Kornackim.
Ta sama gazeta poinformowała, że 3.05.1936 r. podczas Biegów Narodowych, w których zawsze masowo uczestniczyli członkowie WKS, Starosta Stanisław Marek wręczył nagrodę przechodnią za największą ilość zdobytych Powszechnych Odznak Sprawnościowych (w skrócie P.O.S.) dla 2 Pułku Strzelców Konnych.
Działacze sportowi
Od 1928 roku zaczął działać w Hrubieszowie Powiatowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego (PU WF i PW), oczywiście nie mogło tam zabraknąć żołnierzy 2 PSK i WKS, którzy organizowali i sędziowali zawody sportowe oraz sprawdziany w celu zdobycia Powszechnej Odznaki Sportowej czy Odznaki Strzeleckiej.
W 1932 roku powstała Hrubieszowska Liga Morska i Kolonialna i tutaj dominowali wojskowi, członkowie WKS. Na czele zarządu stał prezes płk. Stefan Hauke – Kulesza, natomiast starszy wachmistrz Antoni Radzik był kierownikiem własności tej ligi.
W 1936 roku w Hrubieszowie został zawiązany Hrubieszowski Klub Jeździecki, prezesem został Jan Bielski, ale wiceprezesem – dowódca pułku płk. Romuald Niementowski, a funkcję sekretarza pełnił por. Franciszek Woliński.
Ściśle współpracowali ze Związkiem Strzeleckim a następnie i Klubem Sportowym Strzelec w Hrubieszowie, pomagając przy przygotowaniu miejsca współzawodnictwa (najczęściej na Targowicy), organizacji zawodów i sędziowaniu, rywalizowali w tych zawodach.
Żołnierze 2 psk pomagali przy różnych pracach w poprawie bazy sportowej, m.in. wybudowali most z kołowrotkiem na rzece Huczwie, w celu przejścia na boisko szkolne Gimnazjum im. ks. Stanisława Staszica (obecnie HOSiR).
Niestety,
wybuch II wojny światowej zmienił bieg wydarzeń, w tym także sportowych. M.in. zginęli sportowcy – oficerowie: rtm Bohdan Dobrzański, rtm Roman Sulimir, rtm Tomasz Wdziękoński, por. Stefan Suchodolski, mjr Henryk Dobrzański „Hubal”.
***
Na podstawie
– Henryk. Sobierajski, Andrzej Dyszyński – „Hubal” mjr Henryk Dobrzański, Warszawa
1997.
– Leonid Bujan – 2 Pułk Strzelców Konnych „Ziemi Hrubieszowskiej” , Warszawa 2000.
– Jeździec i Hodowca – centralna gazeta z lat trzydziestych.
– Wiadomości Hrubieszowskie – gazeta z okresu międzywojennego.
– Pąki – gazetka szkolna Gimnazjum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie.
– Kronika I Drużyny Harcerskiej Gimnazjum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie.
– Wywiadów z p. Marią Ciesielczuk z Radzimińskich, z p. Janem Wróblewskim, Teresą Zuzanną Kitlińską i innymi.
– Materiały własne.
***
Działalność Komitetu Organizacyjnego
…
Protokół
I Zebranie 29.06.2011 r.
W środę w dniu 29.06.2011 r. o godz. 14.00 w siedzibie biura obsługi ruchu turystycznego mieszczącego się w UM (stary budynek), które prowadzi Marek Watras rozpoczęło się zebranie kandydatów do Komitetu Organizacyjnego zwołane z inicjatywy Marka Ambrożego Kitlińskiego dotyczące obchodów „90-lecia hrubieszowskiego sportu w latach 1922 – 2012” oraz uroczystego otwarcia przebudowanego stadionu w Hrubieszowie.
Na jego zaproszenie w zebraniu uczestniczyli:
Małgorzata Muzyczuk,
Krzysztof Brudnowski,
Bogusław Lachowicz,
Zbigniew Krawczuk,
Mirosław Dąbrowski,
Maciej Łyko,
Mieczysław Śliwiński,
Marek Watras
Marek Ambroży Kitliński
Zebranie otworzył gospodarz biura Marek Watras, dalsze prowadzenie spotkania przekazując Markowi A. Kitlińskiemu, który przedstawił, cele i projekt przewidywanych za rok uroczystości. Po tym wystąpieniu, wszyscy obecni zadeklarowali gotowość wejścia w skład Komitetu Organizacyjnego, padły również nazwiska osób, które by ten Komitet uzupełniły, i że należy zaprosić ich na następne zebranie. Po drobnych uzupełnieniach przyjęto dalsze plany działania. Ustalono w większości odpowiedzialnych za poszczególne zadania. Przeanalizowano częściowo, co należy poczynić, aby te zadania doszły do skutku. Marek A. Kitliński przekazał o przychylności Naczelnika Edukacji, Kultury, Kultury Fizycznej i Turystyki Starostwa Powiatowego w Hrubieszowie p. Dariusza Czujkowskiego, co do obchodów Jubileuszu. Maciej Łyko udał się do Burmistrza Miasta i ustalił spotkanie z władzami miejskimi na wtorek, 5.07.2011 r. w celu pozyskania poparcia wspomnianych w projekcie zadań.
Następne zebranie Zespołu ustalono na 9.08.2011 r. (wtorek) na godz. 10.00 w tym samym miejscu.
Protokołował – Marek Kitliński
***
Cdn.
***
Opracował
– Marek Ambroży Kitliński (mak)
