Zachęcam do odwiedzenia Tablicy Pamiątkowej hrubieszowskiego Sokoła!

Podczas wspomnianej Sesji świetnym pomysłem okazał się występ na deskach Sali widowiskowej Hrubieszowskiego Domu Kultury grupy gimnastycznej z Zespołu Szkół Miejskich nr 2 z Hrubieszowa przygotowanej przez nauczyciela wychowania fizycznego tej szkoły mgr Roberta Jóźwiaka, ponieważ nawiązywał on do priorytetowych zajęć przedwojennego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Hrubieszowie.

 

Po w/w występie uczestnicy Jubileuszu przeszli pod budynek Sądu Rejonowego, na którym za wcześniejszym zezwoleniem prezesa sądu p. Andrzeja Lachowskiego na jego najstarszej części, czyli tzw. „Domie Sokoła” odsłonięto tablicę pamiątkową ufundowaną przez Radę Miejską Hrubieszowa i Burmistrza Miasta.

Aktu odsłonięcia dokonali Poseł na Sejm RP p. Sławomir Zawiślak, Zastępca Burmistrza Miasta Hrubieszowa p. Paweł Perelmuter i Przewodniczący Rady Miejskiej p. Eugeniusz Paczała. Tablicę poświęcił uprawiający do dzisiaj biegi w barwach Unii Hrubieszów, a pochodzący z Poraja k/Horodła, piłkę nożną i tenis stołowy ksiądz Tomasz Szady.

Tablicę Pamiątkową wykonał p. Łukasz Niemczyk – Usługowy Zakład Kamieniarsko – Betoniarski z Werbkowic. Napis, jaki widnieje na niej ułożył były lekkoatleta Unii Hrubieszów, obecnie polonista w ZS nr 3 w Hrubieszowie mgr Robert Szwanc.

Widniejący napis na Tablicy Pamiątkowej:

Najstarsza część tego budynku została wybudowana w 1928 r.

dla Towarzystwa Gimnastycznego„Sokół” w Hrubieszowie,

które czynnie działało od 1922 r. do wybuchu II wojny światowej.

 

– Wizerunek lecącego Sokoła – i niżej

 

Ku pamięci jego członków i ich działalności,

w dowód wdzięczności za wychowanie patriotyczne

oraz krzewienie kultury fizycznej

 wśród mieszkańców Ziemi Hrubieszowskiej.

 

Z okazji Jubileuszu

90-lecia sportu na Ziemi Hrubieszowskiej 1922 – 2012

 

Rada Miejska w Hrubieszowie

Burmistrz Miasta

Hrubieszów – 5 VI 2012 r.

 

Nieco z historii

„Dom Sokoła” w Hrubieszowie

Z inicjatywy prezesa Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Hrubieszowie druha Jana Pawłowicza oraz Zarządu Towarzystwa z pomocą hrubieszowskich mieszkańców i okolic poczyniono starania o budowę siedziby dla Towarzystwa.

Teren pod budowę budynku w 1925 r. ofiarowali ziemianie bracia Kazimierz i Władysław Pohoreccy. Wmurowano kamień węgielny pod budowę siedziby organizacji w Hrubieszowie i dnia 29 lipca 1928 r. został uroczyście poświęcony przez ks. Henryka Blicharskiego murowany budynek parterowy z obszernymi piwnicami, poddaszem i tarasem opartym na kolumnach osłaniających schody i wejście, tzw. „Dom Sokoła” przy ul. Rydza Śmigłego (obecnie ul. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” – siedziba Sądu Rejonowego).

 

Budynek był wybudowany szczególnie ze środków Ziemiaństwa Hrubieszowskiego.

– Roboty murarskie wykonane były przez Kajetana Lenarda.

– Nad pracami budowlanymi czuwał Komitet Wykonawczy w składzie:

kierownik budowy dr Czesław Sędzimir Dobrowolski,

doradca techniczny inż. Lucjan Bach,

Aleksander Kurdziel,

inż. Witold Żmijewski,

Kazimierz Janiszewski

Piotr Pohorski.

Zarządcą placu budowy był dr Stefan Gołębiowski.

 

Patronat nad prowadzonymi pracami budowlanymi objęli:

hrabia Adam Zamoyski z Kozłówki,

hrabina Maria Ordynatowa Zamoyska z Klemesowa

druh Feliks Moskalewski.

 

Na członków Komitetu Honorowego budowy wybrano:

starościnę Maciejową Łach,

Franciszkę Spotowską,

Marię Kulikowską,

rejenta Zygmunta Zawadzkiego,

druha Juliusza di Chateau (prezesa Centralnego Towarzystwa Rolniczego w Hrubieszowie,

druha Jana Bielskiego (prezesa Hrubieszowskiego Związku Ziemian)

 

oraz członków honorowych Gniazda:

ks. Prałata Melchiora Juścińskiego i adwokata Feliksa Czarkowskiego.

 

W domu tym mieściła się: kręgielnia, sala gimnastyczna z urządzeniami i przyborami gimnastycznymi, oraz salony i biuro, obok budynku znajdowały się korty tenisowe o nawierzchni ziemno – trawiastej, które służyły również w okresie letnim, jako plac ćwiczeń dla gimnastyków, marszów ozdobnych, musztry i umiejętności szermierczych. Budynek i plac ogrodzono wysokim, drewnianym płotem z bramą.

 

Działacze

W okresie budowy i oddania do użytku „Domu Sokoła” (1928) prezesem Gniazda w Hrubieszowie był druh Jan Pawłowicz herbu Przyjaciel (pełnił również funkcję wiceprezesa „Sokoła” Lubelskiego). Ponadto Zarząd w 1928 r. reprezentowali:

wiceprezes Piotr Makarewicz (Burmistrz Hrubieszowa),

sekretarz Kazimierz Janiszowski,

skarbnik Adam Zalewski,

Naczelnik Marian Mycek,

chorąży Michał Grabowski,

kapelan gniazda ks. Henryk Blicharski,

członkami (druhami):

dr med. Ludomir Dubiszewski (lekarz gniazda),

rachmistrz Wacław Racinowski,

Witold Kulikowski,

Michał Jagoszewski

i druhny wydziału Sokolic:

Janina Pawłowicz,

Irena Janowa Lipnicka

Alicja Kernówna. 

Patronat nad nimi sprawował ks. Prałat Melchior Juściński herbu Ślepowron z parafii rzymsko – katolickiej św. Mikołaja.

Starostą hrubieszowskim był wówczas dr Maciej Łach, a po nim Stanisław Marek.

Członkowie „Sokoła” posiadali piękne stroje reprezentacyjne. Strój panów składał się z czapki – krakuski z piórem, żakietu kroju wojskowego z rabatami spiętego pasem, spodni o zwężonych nogawkach wpuszczonych w wysoko sznurowane buty oraz peleryny noszonej na lewym ramieniu. Prezentowali je szczególnie podczas uroczystości państwowych, lokalnych czy sportowych. Do bezpośrednich ćwiczeń czy zawodów sportowych, zarówno panie i panowie obowiązkowo posiadali jednolite stroje ćwiczebne. Panie np. ćwiczyły w białych bluzkach i spodenkach do kolan tzw. szarawarach, włosy często przytrzymywały opaski, na stopy zakładały tzw. baletki lub ciżemki, także tenisówki.

Koniec działalności

Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Hrubieszowie sportowo i reprezentacyjnie działało do wybuchu II Wojny Światowej. Jego członkowie w trakcie tej wojny walczyli (m.in. i Burmistrz Miasta Piotr Makarewicz rozstrzelany w Katyniu) w różnych formacjach z naszymi wrogami o wolną Polskę. Po wojnie, większość członków Sokoła, która nie zginęła w czasie wojny przeżywała prześladowania, większości ziemianom odebrano posiadłości, wielu opuściło nasze tereny, wyjeżdżając nawet za granicę (niektórzy na Syberię). Hrubieszowski „Sokół” jak w całym kraju miał zakaz dalszej działalności przez wiele, wiele lat a „Dom Sokoła” został przeznaczony dla innych celów. Początkowo był siedzibą Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, na który 28.05.1946 r. nastąpił udany atak oddziałów WiN i UPA, którzy uwolnili aresztowanych za działalność polityczną. Budynek uległ znacznemu zniszczeniu.

Uwaga!

Pomysłodawca i inspirator Jubileuszu „90 lat sportu na Ziemi Hrubieszowskiej 1922 –2012” i Tablic Pamiątkowych, serdecznie dziękuje za szybkie, skuteczne i z pełnym zaangażowaniem poparcie pomysłu oraz wykonanie prac z tym przedsięwzięciem związanych.

Tym … którzy mogli o tym zadecydować!!!

 

Zapraszam do odwiedzenia w/w Tablicy Pamiątkowej, jak i zachęcania do tego przyjezdnych!

 

Marek Ambroży Kitliński (mak)

Na zdjęciu – Tablica Pamiątkowa TG Sokół w Hrubieszowie, tuż przed odsłonięciem.