W polskich przepisach prawa występują dwa rodzaje dziedziczenia: testamentowe i ustawowe.
Jeśli zmarły zostawił testament, to sprawa jest dość prosta. To testament rozstrzyga, kto dostanie spadek. Jeśli więc małżonek pozostawił testament, w którym do spadku powołał w całości swojego małżonka, to on dziedziczy cały spadek po zmarłym. Pominięte w testamencie dzieci zmarłego lub w przypadku gdy małżonkowie dzieci nie posiadali, rodzice zmarłego mają prawo do tzw. zachowku czyli żądania od spadkobiercy testamentowego zapłaty kwoty pieniężnej stanowiącej równowartość określonej części spadku, który dostaliby, gdyby spadkodawca nie zostawił testamentu.
W przypadku natomiast gdy zmarły małżonek nie pozostawił testamentu, dochodzi do tzw. dziedziczenia ustawowego, którego zasady reguluje kodeks cywilny.
Jeśli zmarły pozostawił małżonka i dzieci, to dziedziczenie po małżonku wygląda następująco:
- małżonek i dzieci dziedziczą w równych częściach
- małżonek musi dostać co najmniej ¼ spadku
- dzieci zmarłego dziedziczą niezależnie od tego, czy są z małżeństwa, czy nie i nie muszą to być wspólne dzieci zmarłego i jego małżonka.
Sytuacja komplikuje się jednak gdy małżonkowie nie posiadali dzieci. W takim przypadku, gdy zmarły nie pozostawił testamentu, spadek po nim jest dzielony pomiędzy małżonka i rodziców zmarłego. Małżonek dziedziczy wówczas połowę masy spadkowej, a rodzice, każde z nich po ¼ części, drugą połowę spadku.
Jeśli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, to wówczas udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych, jeśli zaś któreś z rodzeństwa nie dożyło otwarcia spadku, ale pozostawiło swoje dzieci, to udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom.
Jeśli więc spadkodawca chce, żeby cały spadek dostał jego małżonek, to musi sporządzić testament i jako jedynego spadkobiercę wskazać małżonka.
A jeśli testamentu nie było? Małżonek tylko w jednym przypadku będzie dziedziczyć cały spadek. Muszą być łącznie spełnione następujące warunki:
- brak potomków spadkodawcy (dzieci, wnuków, prawnuków itd.)
- brak rodziców spadkodawcy
- brak rodzeństwa spadkodawcy
- brak potomków rodzeństwa spadkodawcy.
Małżonek rozwiedziony nie dziedziczy po byłym małżonku. Dziedziczenie po małżonku ma tylko wtedy miejsce, gdy małżeństwo istniało w momencie śmierci. A jak wygląda sytuacja, gdy zmarły co prawda miał małżonka, ale sąd orzekł separację? Małżonek w separacji nie dziedziczy. Dotyczy to separacji orzeczonej przez sąd. Jeśli sąd nie orzekł separacji, to małżonkowie nadal po sobie dziedziczą, nawet, jeśli nie mieszkają razem, są w faktycznej separacji.
Dziedziczenie po małżonku w separacji czy rozwodzie jest natomiast możliwe na podstawie testamentu.
Publikacja odzwierciedla opinię autora, NIW-CRSO nie jest odpowiedzialne za sposób wykorzystania zawartych w nich informacji.
radczyni prawna Małgorzata Dąbek
Stowarzyszenie Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
Zobacz też:
Hrubieszów: Mediacja sposobem na konflikt [ZDJĘCIA]
