Joanna Nowak nie żyje

Wiesław Pawłat – gazeta w Lublinie

Wprawdzie o wieku kobiet nie należy za wiele mówić, a najlepiej wcale, ale Joanny Nowak to chyba nie dotyczy, bo nikt nie wierzy, że fruwająca jak fryga szefowa lubelskiego kolegium sędziów lekkoatletycznych niedawno skończyła… 80 lat.

Najlepszym tego dowodem jest reakcja mojego syna Piotra, który zna panią Joannę. Otóż na wieść o tym, że wybieram się na jej 80. urodziny, wzruszył tylko ramionami i z politowaniem rzucił – a ty chyba będziesz wkrótce obchodził 92., mógłbyś coś lepszego wymyślić. – Odwrócił się na pięcie i poszedł. Kiedy to opowiedziałem znakomitej przed laty sportsmence, ta śmiała się do rozpuku.

Bo naprawdę wygląda znakomicie. Imponuje młodzieńczą sylwetką, zawsze energiczna, wszędzie jej pełno i trzyma wszystko żelazną ręką. Właściwie nie można sobie bez niej wyobrazić zawodów. Nieważna jest ich ranga – z równą powagą traktuje mistrzostwa Polski, jak i czwartki lekkoatletyczne dla dzieci. Ona po prostu tym żyje. Na dodatek wszystkie zebrania kolegium sędziów odbywają się w jej mieszkaniu, przy świetnej kawie i znakomitym cieście, upieczonym oczywiście przez samą gospodynię. Dawniej jej mieszkanie było także często wykorzystywane jako… hotel, bo jak późno wracano z zawodów, to ci, którzy mieli daleko do domu, spali u niej, a także… szatnię. – U mnie się przebieraliśmy, a potem biegliśmy na trening, najczęściej do Starego Lasu – przyznaje. – Mieszkam w bardzo dobrym punkcie i po prostu tak było najwygodniej.

Gdzie ty Kajus, tam ja Kaja

– Nie urodziłam się w Lublinie, jestem „pyrka”, pochodzę z Poznania – mówi z humorem jubilatka. – Nad Bystrzycę trafiłam na zasadzie „gdzie ty Kajus, tam ja Kaja”. Mojego męża, który był oficerem wojska, przenieśli z Poznania do Orzysza. To było dla mnie nie do przyjęcia, bo na Mazurach nie miałam gdzie trenować. Musiałam wziąć sprawy w swoje ręce i po mojej interwencji trafiliśmy do Lublina. I tak w 1951 roku znalazłam się w lubelskim OWKS.

Trudno dziś rozstrzygnąć, czy reprezentacja Polski straciła wspaniałą siatkarkę, czy lekkoatletyka zyskała świetną zawodniczkę. Jest jeszcze trzecia możliwość, być może Joanna Nowak zdobywałaby medale na imprezach najwyższej rangi w… strzelectwie, bo i tę dyscyplinę sportu uprawiała. – Od dziecka zajmowałam się strzelaniem. Z ojcem chodziłam nawet na polowania – wspomina. – Strzelałam z kbks-u i pistoletu. Wywalczyłam nawet tytuł zrzeszeniowego mistrza Polski. Jednocześnie podczas okupacji zaczęłam z żołnierzami AK grać w siatkówkę. Potem trafiłam nawet do reprezentacji Polski i mało brakowało, a pojechałabym na olimpiadę do Helsinek. Podczas jednego z ostatnich przedolimpijskich zgrupowań okazało się jednak, że… za kilka miesięcy zostanę matką i igrzyska przeszły mi koło nosa.

Pani Joanna przez szereg lat grała w I-ligowej Unii Poznań. Potem jednak zrezygnowała z siatkówki i poświęciła się lekkiej atletyce. – Ta decyzja wywołała w klubie prawdziwą burzę – wraca do tamtych dni. – I jedni i drudzy chcieli, abym była ich zawodniczką. Trochę się wahałam, ale za namową dyrektora przedsiębiorstwa, w którym pracowałam, wybrałam królową sportu. Specjalizowałam się w biegach na 400 i 800 m. Na tym pierwszym dystansie w 1955 roku w Łodzi zdobyłam mistrzostwo Polski. Ze szczególnym sentymentem wspominam też bieg w memoriale Janusza Kusocińskiego, który odbył się w tym samym roku. Atmosfera fantastyczna, stadion Legii wypełniony do ostatniego miejsca. Startowałam na 800 m i miałam przeciwko sobie koalicję czterech Rosjanek. Walka była szalenie zacięta, wprawdzie z nimi nie wygrałam, ale zdołałam przynajmniej je rozdzielić i przybiegłam do mety jako trzecia.

Była „niebezpieczna”

Przez lata startów na bieżni odniosła sukcesów co niemiara. Szczerze przyznaje, że nie pamięta, ile zdobyła medali, pucharów i nagród rzeczowych. – Bywało tak, że z zawodów wracałam z dwoma… budzikami, dwiema torebkami i walizką – śmieje się. – Cóż…, takie były wtedy czasy. W osiągnięciu większych sukcesów na arenie międzynarodowej przeszkodziła mi… praca męża – oficera. Z tego powodu miałam kłopoty z wyjazdami za granicę, szczególnie na Zachód. Raz przed wyjazdem do Francji na słynny bieg L’Humanite, wycofano mnie już z lotniska, wymyślając jakiś idiotyczny powód. Często przed startami zagranicznymi wmawiano mi kontuzje, których nie miałam, albo w tajemniczych okolicznościach ginął mój paszport. Taka widać byłam niebezpieczna.

Po likwidacji OWKS Nowak przeszła do stołecznego CWKS, choć przez cały czas mieszkała w Lublinie, a potem do zakończenia kariery (1959) broniła barw lubelskiego Startu. W latach swoich występów na bieżni spotkała wielu trenerów, ale jak twierdzi, najwięcej zawdzięcza opiekującemu się nią w Lublinie Kazimierzowi Fariaszewskiemu oraz szkoleniowcom kadry Gerardowi Machowi i Tadeuszowi Kępce.

Trzy pokolenia

Daremne żale – próżny trud,
Bezsilne złorzeczenia!
Przeżytych kształtów żaden cud
Nie wróci do istnienia.

Świat wam nie odda, idąc wstecz,
Znikomych mar szeregu
Nie zdoła ogień ani miecz
Powstrzymać myśli w biegu.

Trzeba z żywymi naprzód iść,
Po życie sięgać nowe…
A nie w uwiędłych laurów liść
Z uporem stroić głowę.