Zdarza się, że firmy skupujące wierzytelności żądają zapłaty należności przedawnionych. W rozmowach telefonicznych informują dłużnika, iż jest to zobowiązanie naturalne, powołują się na przepis art. 117 § 2 kodeksu cywilnego i nakłaniają do zapłaty takiej należności.
Przedawnienie, zobowiązanie naturalne, o co w tym chodzi?
W pierwszej kolejności przypomnieć należy, iż wierzyciel może dochodzić swojej należności w określonym przez przepisy prawa cywilnego czasie. Jeżeli tego nie uczyni w terminie wówczas nastąpi przedawnienie należności. Oznacza to, że powstaje tzw. zobowiązanie naturalne, którego cechą charakterystyczną jest to, że wierzyciel może żądać zapłaty należności, ale tylko od nie konsumenta, bowiem nie przestaje ona istnieć, jednak dłużnik uzyskuje możliwość skutecznego i zgodnego z prawem uchylenia się od płacenia takiej należności chyba, że zrzekł się zarzutu przedawniania.
Obecnie należność przedawniona nie powinna zostać zasądzona przez sąd, bowiem od dnia 9 lipca 2018 roku sąd musi brać pod uwagę przedawnienie z urzędu, jako okoliczność skutkującą oddaleniem powództwa. Przed zmianą przepisów kodeksu cywilnego sąd badał przedawnienie wyłącznie wówczas, gdy żądał tego pozwany (albo inny uczestnik postępowania), dlatego też należności przedawnione były zasądzane i było to zgodne z przepisami prawa. Aktualnie jest to niedopuszczalne, choć trzeba mieć na względzie to, że pomyłki w obliczeniach terminów, czy też wątpliwości kiedy nastąpiła wymagalność należności mogą się pojawić i w związku z tym może zapaść nieprawidłowy wyrok, albo nakaz zapłaty. Nie mniej jednak, w przypadku nieprawidłowego rozstrzygnięcia, stronie niezadowolonej przysługuje wówczas prawo jego zaskarżenia, również gdy strona uzyska informację o rozstrzygnięciu z opóźnieniem, już na etapie postępowania przed komornikiem.
Często dzieje się tak, że przedawnione należności są egzekwowane, przez komorników sądowych. Jednak w takich przypadkach dłużnikowi przysługują skuteczne środki ochrony np. w postaci powództwa przeciwegzekucyjnego, które pozwalają na obalenie prowadzonej egzekucji.
Terminy przedawnienia
Aktualnie podstawowym terminem przedawnienia jest termin 6 letni, liczony od daty wymagalności zobowiązania, albo też uprawomocnienia się wyroku sądu (nakazu zapłaty) zasądzającego należność. W przypadku przedsiębiorców (podmiotów prowadzących indywidualną działalność gospodarczą, spółek cywilnych, spółek prawa handlowego) czyli w przypadkach w których należność związana jest z działalności gospodarczą, oraz co do roszczeń okresowych( np. odsetki) jest to termin krótszy i wynosi 3 lata, chyba, że należność została ustalona wyrokiem sądu (nakazem zapłaty). Szczegóły na temat przedawnienia dostępne są w artykule: Porady prawne: Dług szybciej przestanie istnieć, czyli nowe zasady przedawnienia.
Warto jednak wspomnieć, iż przedawnienie może ulec zawieszeniu albo przerwaniu, w sytuacjach ściśle określonych przez przepisy prawa cywilnego (zarówno w regulacjach kodeksowych, jak i ustawach szczególnych). Okoliczności takie wpływają na bieg przedawnienia i liczenie terminów w ten sposób, że przerwanie skutkuje rozpoczęciem liczenia terminu od nowa, zaś zawieszenie powoduje wstrzymanie liczenia terminu przedawniania, na czas trwania przeszkody.
adwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie oraz Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie