Przypomnijmy, iż od 2016 roku, na podstawie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 roku o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej rozpoczął swoje funkcjonowanie system bezpłatnej pomocy prawnej realizowany przez Starostwa Powiatowe przy współpracy z: izbami adwokatów, izbami radców prawnych oraz z organizacjami pozarządowymi.
Program skierowany jest do osób które :
1) w okresie 12 miesięcy poprzedzających zwrócenie się o udzielenie nieodpłatnej pomocy prawnej zostało przyznane świadczenie z pomocy społecznej i wobec której w tym okresie nie wydano decyzji o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia,
2) posiadają ważną Kartę Dużej Rodziny,
3) posiadają status kombatanta, ofiar represji wojennych i okresu powojennego
4) posiadają ważną legitymację weterana
5) nie ukończyły 26 lat,
6) ukończyły 65 lat,
7) w wyniku wystąpienia klęski żywiołowej, katastrofy naturalnej lub awarii technicznej znalazła się w sytuacji zagrożenia lub poniosła straty,
8)które są w ciąży.
Nieodpłatne pomoc prawna, według w/w ustawy obejmuje:
1)poinformowanie osoby uprawnionej o obowiązującym stanie prawnym, o przysługujących jej uprawnieniach lub o spoczywających na niej obowiązkach lub
2)wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego, lub
3)udzielenie pomocy w sporządzeniu projektu pisma w sprawach, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowoadministracyjnym, lub
4)sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowo-administracyjnym.
Od nowego roku obok nieodpłatnej pomocy prawnej wprowadzone zostanie również nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, które świadczyć będą tzw. doradcy.
Różnica pomiędzy bezpłatnymi poradami prawnymi, a bezpłatnymi poradami obywatelskimi nie została w ustawie precyzyjnie określona. Niewątpliwe jest to, że porad prawnych może udzielać wyłącznie: adwokat, radca prawny (albo aplikant adwokacji, radcowski) albo prawnik, przy czym ten ostatni musi posiadać co najmniej trzyletnie doświadczenie w wykonywaniu wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związanych ze świadczeniem pomocy prawnej.
Według nowelizacji ustawy nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu, w tym, w razie potrzeby, sporządzenie wspólnie z osobą uprawnioną planu działania i pomoc w jego realizacji. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje również nieodpłatną mediację.
Tak ustalona definicja nie pozwala, w sposób jednoznaczny określić roli doradcy. Niewątpliwie osoba taka może udzielać porad i prowadzić mediacje, jednakże trudno wyobrazić sobie poradę z zakresu spraw mieszkaniowych, która nie będzie obejmowała praw i obowiązków osób, albo podmiotów biorących udział w danej sprawie. Status doradcy zawieszony jest gdzieś pomiędzy: psychologiem, mediatorem, prawnikiem, pomocą społeczną, przyjaciółką, sąsiadką. Trudno jednak przyjąć, iż osoba doradcy jest w stanie zastąpić podmioty czy instytucje państwowe posiadające odpowiednie kompetencje i możliwości do udzielania odpowiedniego wsparcia osobom pomocy potrzebującym.
Zgodnie z nowym brzmieniem ustawy nieodpłatne poradnictwo obywatelskie może świadczyć osoba, która:
1)posiada wykształcenie wyższe,
2)ukończyła z oceną pozytywną szkolenie z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego, zwane dalej „szkoleniem”, albo posiada doświadczenie w świadczeniu poradnictwa obywatelskiego i uzyskała zaświadczenie potwierdzające posiadanie wiedzy i umiejętności w tym zakresie wydane przez podmiot uprawniony do prowadzenia szkolenia oraz kursu doszkalającego,
3)korzysta z pełni praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych,
d)nie była karana za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe.
Szkolenie przygotowujące doradcę ma obejmować co najmniej 70 godzin zajęć z zakresu poradnictwa obywatelskiego, z których co najmniej 15 godzin przeznacza się na zajęcia z zakresu metodyki pracy doradcy oraz co najmniej 20 godzin na zajęcia z zakresu poradnictwa dla osób zadłużonych. Szkolenie kończy się oceną wiedzy i umiejętności z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego. Po zakończeniu szkolenia podmiot prowadzący szkolenie wydaje zaświadczenie potwierdzające ukończenie szkolenia osobom, które ukończyły je z oceną pozytywną.
Szczególną uwagę zwrócić wypada na tą kwestię, iż podmiotem uprawnionym do prowadzenia wyżej opisanego szkolenia jest wyłącznie związek stowarzyszeń, który zrzesza co najmniej siedem organizacji pozarządowych świadczących poradnictwo obywatelskie nieprzerwanie w okresie co najmniej siedmiu lat bezpośrednio poprzedzających złożenie do Ministra Sprawiedliwości wniosku o uznanie za podmiot uprawniony do prowadzenia szkolenia oraz kursu doszkalającego.
W zasadzie brak jest jakiegoś racjonalnego wyjaśnienia z jakich względów musi to być tak szczególna konstrukcja, jakie przyczyny legły u podstaw wprowadzenia zasady siedmiu lat i siedmiu organizacji, jakie szczególne kwalifikacje posiada taki związek. Uprawnień do prowadzenia szkoleń i kursów nie posiadają, z przyczyn zupełnie niezrozumiałych, placówki i instytucje szkoleniowe posiadające akredytacje, albo certyfikaty. Aktualnie, decyzją zdnia 9 sierpnia 2018 roku ( przepisy obowiązują zaś od 02 sierpnia 2018 roku) Minister Sprawiedliwości uznał wyłącznie jeden podmiot za podmiot uprawniony do prowadzenia szkolenia oraz kursu doszkalającego, o którym mowa w art. 11a ust. 2 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2017 r. poz. 2030, zm. Dz. U. z 2018 r. poz. 1467).
Niewątpliwie warto korzystać ze specjalistycznego wsparcia, jednak zawsze należy upewnić się, kto udziela nam pomocy i czy osoba doradzająca ma odpowiednie uprawnienia i doświadczenie, bowiem skutki nieodpowiedniej porady, zwłaszcza porady prawnej często są niemożliwe do odwrócenia.
a
dwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie i Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
