Czy w sytuacji, gdy spadkodawca jeszcze za życia przekazał całe gospodarstwo rolne np. jednemu z dzieci to osoby uprawnione do zachowku (pozostałe dzieci, rodzice, małżonek spadkodawcy) mogą dochodzić od obdarowanego zachowku? To zależy….
Co do zasady, jeżeli osoby uprawnione do zachowku nie mogą otrzymać należnego im zachowku od spadkobiercy, mogą żądać zachowku od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku.
Istotne jest więc to, w jakiej formie zostało przekazane gospodarstwo rolne przez spadkodawcę, czy była to forma darowizny czy tez umowa o przekazanie gospodarstwa rolnego.
Wbrew pozorom, umowa darowizny i umowa przekazania gospodarstwa rolnego w zamian za emeryturę rolniczą, to nie są tożsame umowy. I to jest szczegół, który decyduje o tym, czy wartość otrzymanego gospodarstwa rolnego należy doliczyć do spadku czy też nie.
W sytuacji gdy doszło do zawarcia klasycznej umowy darowizny gospodarstwa rolnego to roszczeń o zachowek można śmiało dochodzić od osoby obdarowanej. Często jednak zdarza się, że całe gospodarstwa rolne były przenoszone najczęściej na dzieci, w zamian za emerytury rolnicze, zgodnie z ustawami o ubezpieczeniu społecznym rolników. W takim przypadku przy ustalaniu zachowku nie dolicza się do spadku:
– wartości gospodarstwa nabytego na podstawie umowy o przekazanie gospodarstwa , zawartej na podstawie ustawy z 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym i innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin,
– umowy o przekazanie gospodarstwa rolnego zawartej na podstawie ustawy z 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
– umowy z następcą zawartej na podstawie ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Oznacza to, że w razie zawarcia umowy przekazania gospodarstwa rolnego, nabywca gospodarstwa nie jest zobowiązany do zapłaty zachowku.
Jak widać kwestia możliwości dochodzenia zachowku od osoby, która otrzymała gospodarstwo rolne wymaga analizy na podstawie czego owo przekazanie miało miejsce. Należy ocenić, czy ewentualne roszczenia są zasadne czy też nie, bowiem wszczęcie sprawy sądowej o zachowek wiąże się z koniecznością zapłaty kosztów sądowych.
radca prawny Małgorzata Dąbek
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie oraz
Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie