Nierzadko zdarza się, iż sprawy wnoszone do różnych organów administracyjnych są opieszale rozpoznawane przez urzędników, albo długo zalegają bez żadnej decyzji.
Według przepisów kodeksu postępowania administracyjnego organ administracji publicznej obowiązany jest załatwiać sprawę bez zbędnej zwłoki. Niezwłocznie winny zostać załatwione sprawy, które nie wymagają przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, w innych przypadkach rozpoznanie powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym – w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. W niektórych sprawach terminy ich załatwienia są inne.
W przypadku gdy organ administracji publicznej nie może załatwić sprawy w terminie, ma obowiązek powiadomić strony; podać przyczyny zwłoki, wskazać nowy termin załatwienia sprawy oraz pouczyć o prawie do wniesienia ponaglenia. Uprawnienie do ponaglenia przysługuje stronie, jeżeli sprawa nie została załatwiona w terminie (bezczynność), albo gdy postępowanie jest prowadzone dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy (przewlekłość). Ponaglenie musizawierać uzasadnienie. Ponaglenie wnoszone jest za pośrednictwem organu, którego sprawa dotyczy do organ wyższego stopnia (właściwego ministra albo samorządowego kolegium odwoławczego), albo do tego samego organu, jeżeli sprawę rozpatruje organ stopnia wyższego. Przekazanie winno nastąpić w terminie 7 dni od daty wpływu, zaś rozpoznanie ponaglenia winno nastąpić w terminie 7 dni od daty przekazania organowi właściwemu do rozpoznania.
Rozpoznanie ponaglenia następuje w formie postanowienia w którym: wskazuje się czy organ rozpatrujący sprawę dopuścił się bezczynności lub przewlekłości oraz stwierdza się jednocześnie czy miałomiejsce z rażącym naruszeniem prawa, a w przypadku stwierdzenia bezczynności lub przewlekłości:
a) zobowiązuje organ rozpatrujący sprawę do załatwienia sprawy, wyznaczając termin do jej załatwienia, jeżeli postępowanie jest niezakończone,
b) zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających bezczynności lub przewlekłości w przyszłości.
Niezależnie od powyższego można skorzystać z instytucji skargi określonej w art. 227 kodeksu postępowania administracyjnego. Przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw.Organ właściwy do załatwienia skargi powinien załatwić skargę bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca.
Skargę rozpatruje organ właściwy, w zależności od tego czyich zadań albodziałalności dotyczy skarga, przy czym jeżeli organ, który otrzymał skargę, nie jest właściwy do jej rozpatrzenia, obowiązany jest niezwłocznie, nie później niż w terminie siedmiu dni, przekazać ją właściwemu organowi, zawiadamiając równocześnie o tym skarżącego, albo wskazać mu właściwy organ.O sposobie załatwienia skargi zawiadamia się skarżącego, odmowne załatwienie wymaga uzasadnienia faktycznego i prawnego.
Po wyczerpaniu drogi przed organami administracyjnymi istnieje również możliwość złożenia skargi na bezczynność organu do sądu administracyjnego, właściwego ze względu na miejsce siedziby organu, którego działania czy też precyzyjniej zaniechania skarga dotyczy.Skargę wnosi się za pośrednictwem organu i może być wniesiona w każdym czasie po wniesieniu ponaglenia do właściwego organu. Organ po wniesieniu takiej skargi, może ją uwzględnić w całości. Skarga do sądu musi spełniać wymagania formalne przewidziane dla pisma w postępowaniu sądowym oraz dodatkowo, między innymi, oznaczenie organu, którego działania, bezczynnościlub przewlekłego prowadzenia postępowania skarga dotyczy.
Sąd, uwzględniając skargę na bezczynnośćlub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy:
1) zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu, interpretacji albo do dokonania czynności;
2) zobowiązuje organ do stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa;
3) stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania.
4) sąd stwierdza, czy bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa.
5) może orzec o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowiązku, jeżeli pozwala na to charakter sprawy oraz niebudzące uzasadnionych wątpliwości okoliczności jej stanu faktycznego i prawnego.
6) może wymierzyć organowi grzywnę.
Podsumowując, przyjąć należy, iż każdy ma prawo do rozpoznania swojej sprawy w rozsądnym terminie, zaś niewątpliwie skorzystanie z uprawnień, które przyznaje kodeks postępowania administracyjnego, może zmobilizować urzędników do sprawniejszego działania.
adwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie