Komendant Główny SG na wniosek Komendanta Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej, wspólnie z Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, są inicjatorami projektu dotyczącego badań mogił żołnierzy KOP oraz WP poległych we wrześniu 1939 r. na Wołyniu.
Od 26 maja do 21 czerwca 2014 r. w okolicach Szacka prowadzony był pierwszy etap prac terenowych. Funkcjonariusze Straży Granicznej z oddziałów: Nadbużańskiego, Śląsko-Małopolskiego oraz Nadwiślańskiego uczestniczyli, w ramach wolontariatu, w badaniach wspólnej polsko-ukraińskiej ekspedycji, w skład której wchodzili również historycy, archeolodzy, antropolog oraz wolontariusze z Fundacji Niepodległości i Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Miejsca badań wybrano na podstawie materiałów zgromadzonych przez Anatola Sulika, który ratował od zapomnienia polskie groby na Wołyniu.
Weryfikowano dane historyczne oraz relacje okolicznych mieszkańców dotyczące mogił żołnierzy KOP oraz WP poległych lub rozstrzelanych w czasie wydarzeń związanych z bitwą pod Szackiem (Ukraina) oraz wojną obronną z września 1939 roku. Prace poszukiwawcze i rekonesansowe prowadzono w Mielnikach, Położewie, Zaglinkach, Piszczy, Szacku i Grabowie. Ekshumowano pięć grobów, w których znaleziono szczątki 8 osób, w tym żołnierzy KOP, WP oraz jednego funkcjonariusza Polskiej Policji Państwowej. Przy szczątkach znaleziono elementy wyposażenia i oporządzenia wojskowego oraz przedmioty osobiste.
Wszystkie przedmioty zostały zabezpieczone i zadokumentowane. Czynione są starania o to, aby można je zaprezentować na wystawie w Centralnym Ośrodku Szkolenia Straży Granicznej w Koszalinie. Odkryte szczątki kostne poddano specjalistycznej ekspertyzie antropologicznej. Pobrano również próbki materiału do badań DNA.Pochówek odnalezionych szczątków planuje się dokonać we wrześniu 2014 r. w mogile wojennej położonej w Mielniku. Potwierdzenie tożsamości poległych żołnierzy wymaga prowadzenia dalszych analiz, studiów i poszukiwań archiwalnych. Wyniki badań zostaną opracowane i przedstawione w formie dokumentacji zawierającej część opisową, fotograficzną oraz kartograficzną i rysunkową.
Najważniejszym celem podjętego projektu jest upamiętnienie mogił Polaków poległych na Kresach Wschodnich w okresie II wojny światowej. Istotne jest zachowanie pamięci o poległych obrońcach II Rzeczypospolitej oraz przekazanie wiedzy o tym kolejnym pokoleniom, aby kształtować postawy patriotyczne, będące wartościami uniwersalnymi służącymi identyfikacji narodowej i kulturowej. Prowadzone badania dają podstawy do rozszerzania i uzupełnienia części tragicznej i bolesnej dla narodu polskiego historii. Dla wszystkich uczestników udział w projekcie stanowił wyjątkowe doświadczenie i zaszczyt.
Planuje się prowadzenie dalszych prac na Ukrainie, w tym w miejscowości Tynne k.Sarn oraz w Piszczy.
Info i fot. NOSG
