Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość, Koło ŚZŻAK w Suścu reprezentowane przez głównego inicjatora poniższego wydarzenia Prezesa mjr. Bronisława Malca oraz Gmina Susiec organizują uroczystości poświęcone pamięci Żołnierza Wyklętego Jana Leonowicza ps. „Burta”, które odbędą się 16 września br., o godz. 9.00, w miejscowości Nowiny.
Jan Leonowicz ps. „Burta” urodził się 15 stycznia 1912 r. w majątku Żabcze, gm. Poturzyn, pow. Tomaszów Lubelski. Służbę wojskową odbył w 2. Pułku Strzelców Konnych w Hrubieszowie.
We wrześniu 1939 r. walczył w szeregach macierzystej jednostki, ranny, powrócił z frontu w październiku 1939 r. i wstąpił do SZP. Już 25 grudnia 1939 r. wziął udział w rozbiciu posterunku tzw. granatowej policji w okolicach Łaszczowa. Prawdopodobnie od 1942 r. był dowódcą sekcji szturmowej „Poturzyn” (jednej z dziewięciu grup bojowych) odcinka „Wschód” Obwodu AK Tomaszów Lubelski. Dnia 1 marca 1943 r. wziął udział w akcji na posterunek policji ukraińskiej w Poturzynie, w trakcie której placówkę tę rozbito. Na przełomie 1943/1944 przebywał w sztabie obwodu znajdującym się na skraju Puszczy Solskiej, w pobliżu leśniczówki Rebizanty nad Tanwią. W 1944 r. żołnierz „Kompanii Leśnej” ppor. rez. Witolda Kopcia, a także dowódca jednego z patroli plutonu lotnego żandarmerii polowej sierż. rez. Wacława Kaszuckiego. W ostatnich dniach lutego w Poturzynie oraz 5 i 9 IV 1944 r. na odcinku Podlodów – Żerniki – Rokitno, w rejonie Sieniatynia i Posadowa, brał udział w walkach z atakującymi te rejony oddziałami UPA. Od wiosny 1944 służył jako zwiadowca w dowodzonej przez sierż. Andrzeja Dżygałę „Kompanii Żelaznej”. Podczas operacji „Sturmwind II” razem z kilkoma partyzantami przebił się przez trzy pierścienie niemieckiej obławy. W ramach akcji „Burza” znalazł się w szeregach odtwarzanego przez Inspektorat Zamość 9. pp AK.
Po wkroczeniu na Zamojszczyznę wojsk sowieckich i polskiej administracji komunistycznej – por. Jan Leonowicz ps. „ Burta” nie złożył broni. Od grudnia 1944 r. działał w strukturach Obwodu Tomaszów Lubelski, Inspektoratu Zamość AK-DSZ-WiN, a następnie w latach 1947 – 1951 w strukturach samodzielnego obwodu WiN Tomaszów Lubelski. W stopniu porucznika pełnił funkcję dowódcy patrolu leśnego, który w latach 1947 – 1949 liczył 3 -7 ludzi, a w końcu 1950 r. rozrósł się do rozmiarów kompanii szkieletowej (ok. 30 – 40 żołnierzy). Oddział „Burty” walczył ze szczególnie aktywnymi agentami UB, działaczami PPR i PZPR, jak również represjonującymi ludność miejscową bandytami.
Jan Leonowicz ps. „Burta” zginął 9 lutego 1951r. w zasadzce zorganizowanej przez UB w Nowinach w okolicach szkoły. Zginął jako jeden z ostatnich dowódców oddziałów leśnych Okręgu Zamojskiego WiN, jeden z najbardziej zasłużonych i najdłużej walczących żołnierzy antykomunistycznego podziemia w powojennej Polsce.
Jednocześnie chcemy poinformować, iż staraniem członków Prezydium Zarządu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość m.in. przygotowano wniosek o rehabilitację kolejnego Żołnierza Wyklętego ppor. Romana Szczura ps. „Urszula” -uczestnika kampanii wrześniowej, który to m.in. w maju 1946 dowodził akcją na zamojskie więzienie, w wyniku czego ponad 300 więźniów zostało uwolnionych, w tym wielu członków AK, ujętych przez UB i NKWD. W złożonym do Sądu Okręgowego wniosku rodzina Romana Szczura będzie wnosić o uznanie za nieważny wyroku Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu w sprawie o sygn. Sr. 714/49, wydanego w dniu 21 września 1949 r. na sesji wyjazdowej w Nowej Soli, na podstawie którego trzy dni później „Urszulę” przewieziono do więzienia nr 1 przy ul. Kleczkowskiej we Wrocławiu i wykonano na nim orzeczony wyrok śmierci.
Przy tej okazji, za Państwa pośrednictwem, zwracamy się z apelem do mieszkańców regionu o zgłaszanie do Związku miejsc pochówku Żołnierzy Wyklętych, przypadków osób zapomnianych historycznie.
Sekretariat
Światowego Związku Żołnierzy
Armii Krajowej Okręg Zamość