Październik roku 2018, zapewne zapisze się z niektórych hrubieszowskich wydarzeń w naszej pamięci, jak z poprzednich lat. Poniżej prezentuję kilkanaście wiadomości, jakie wydarzyły się w latach dawnych i bliższych w dniach od 13 do 16 tego miesiąca z tzw. obszaru „Ziemia Hrubieszowska”. Czy były inne, dla wielu ważniejsze, na pewno, dlatego można a nawet trzeba o nich pamiętać i podzielić się tą wiedzą z innymi.
Co nieco z hrubieszowskich wydarzeń – październik od 13 do 16
13.10.1705 r. – zmarł w Gdańsku Radziejowski Michał Stefan herbu Junosza, właściciel Kryłowa, prymas Polski i Litwy od 1687 r.
13.10.1918 r. – w Małkowie gmina Mircze urodził się Edward Rożek wybitny politolog, doradca amerykańskich prezydentów, Honorowy Obywatel Tyszowiec. Za swoje czyny wojenne trzykrotnie został odznaczony Krzyżem Walecznych. Wojnę zakończył w stopniu majora. W 1948 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Skończył Harvard, przez 25 lat był dyrektorem Instytutu Studiów Słowiańskich na Uniwersytecie w Colorado. Działał w „Radiu Wolna Europa”. Był przyjacielem i doradcą wielu amerykańskich prezydentów, m.in. Johna Kennedyego i Ronalda Reagana. W 1991 roku, jako ostatni przewodniczący emigracyjnej Rady Narodowej RP wraz z Ryszardem Kaczorowskim, ostatnim prezydentem RP na uchodźstwie wręczał insygnia władzy prezydentowi Lechowi Wałęsie. Był też członkiem delegacji, która w 1992 roku przywiozła do Polski prochy Ignacego Padarewskiego.” Zmarł 18.02.2009 r. w USA. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
13.10.1920 – Urodził się w podhrubieszowskiej Brodzicy Edward Padkowski. Był synem nauczyciela, kierownika miejscowej szkoły powszechnej. W 1938 r. ukończył gimnazjum humanistyczne w Hrubieszowie. Żołnierz AK, uciekinier z obozu koncentracyjnego w Auschwitz, po wojnie więzień ubeckich katowni. Zmarł 7 sierpnia w Bytomiu, w wieku 96 lat.
13.10.1923 r. – w Hrubieszowie urodził się Henry Orenstein. Szef firmy Toy Topper w USA wytwarzającej zabawki. Uzyskał ponad 100 patentów w przemyśle zabawkarski, ale nie tylko. Uwielbia grać w tenisa stołowego, szachy i pokera (jeden z najlepszych w świecie, jego nazwisko widnieje w Poker Hall of Fame). Wspiera charytatywnie. Napisał książki: „I Shall Live” i „Abram” (o Abramie Silberstein, który przed wojną mieszkał w Hrubieszowie. W czasie wojny był oficerem armii brytyjskiej, później walczył o państwo Izrael).
13.10.1949 r. – Zmarł ks. Prałat Melchior Juściński, długoletni proboszcz par. Hrubieszów
1961 – w październiku ukazał się Biuletyn nr 3 Towarzystwa Regionalnego Hrubieszowskiego- nakład 300 egz., str. 40 dwustronnie. Zawierał protokoły z posiedzeń Zarządu, I Wystawa Regionalna TRH, T. Staniszewski napisał o Samorządach gminnych w TRol. Hr. w l. 1822 – 1864, III lista członków (w sumie 289). 26 XI 1961 r. została otwarta I wystawa TRH i był to I etap organizacji „Muzeum Regionalnego w Hrubieszowie”. Zawierała eksponaty w dziale archeologii, etnografii, sztuki ludowej, numizmatyki oraz dział historyczno – literacki
13.10.1996 r. – promocja tomiku poezji p. Stanisławy Burdy z Hrubieszowa pt. „Przystań nad Huczwą” z inicjatywy w Fundacji Polsko – Francuskiej
13.10.2017 – zmarła Janina Ewa Kitlińska, lat 66. Mgr wychowania Fizycznego, nauczyciel dyplomowany, instruktor i sędzia lekkoatletyczny. Nauczyciel wf i wychowawca w latach 1971 – 2007 w Szkole Podstawowej nr 1 w Hrubieszowie, metodyk wf w Kuratorium Oświaty i Wychowania w Zamościu. Ze swoimi uczniami wielokrotnie awansowała do zawodów rejonowych i wojewódzkich w zawodach lekkoatletycznych, koszykówce, siatkówce i biegach przełajowych. Skutecznie zachęciła wiele uczennic i uczniów, aby podjęli treningi w „Unii” Hrubieszów, odnosząc sukcesy na arenie ogólnopolskiej. Działacz sportowy szczególnie w ramach Szkolnego Związku Sportowego. Przeprowadziła tysiące zawodów w różnych dyscyplinach sportowych dla szkół miejskich, powiatowych, rejonowych i wojewódzkich. Za osiągnięcia wielokrotnie odznaczana medalami, odznakami i dyplomami zarówno szkolnymi, resortowymi i państwowymi.
***
14.10.1973 r. – na budynku Liceum Ogólnokształcących dla pracujących odsłonięto tablicę pamiątkową: „W 200 rocznicę Komisji Edukacji Narodowej uczniowie Liceum Ogólnokształcącego Dla Pracujących w Hrubieszowie”. Tablicę wykonał uczeń tej szkoły Bogdan Bałdyga.
14.10.1984 r. – w Hrubieszowie urodził się dr Marek Poznański polski archeolog i polityk, poseł na Sejm VII kadencji od 2011 r. z ramienia „Ruch Palikota”, przemianowanego w październiku 2013 na „Twój Ruch”. Pełnił funkcję przewodniczącego zarządu woj. lubelskiego. W Sejmie został członkiem Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży, objął funkcję zastępcy przewodniczącego sejmowej podkomisji stałej ds. młodzieży. Był badaczem i odkrywcą wczesnośredniowiecznych obiektów archeologicznych domniemanej stolicy Grodów Czerwieńskich w Czermnie. Należy do Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich, od 2011 uczestniczy w pracach Międzynarodowej Organizacji Archeologii Eksperymentalnej EXARC. Obecnie jest głównym specjalistą ds. zabytków archeologicznych.
14.10.2007 – Najważniejszy mecz derbowy V ligi zakończył się wygraną Kryształu. Kryształ Werbkowice-Unia Hr. 3:1 (1:0); Bramki dla Kryształu zdobyli: Mac (10 min.), Śmiałko (72), Brzozowski (81), dla Unii Suduł (87), ponadto w Krysztale grali: Suchodolski, Paweł Musiał, Krupa, Pomykała, Wyszyński, P. Kaczoruk, Wójtowicz (81`B.Juszczuk), Reszczyński, Brzozowski (85`Hadło); W Unii wystąpili: Kozicki, Flisiak (84`Barszcz), Bednarz, Ślązak, Kalaciński, Przeworski, Onkiewicz, M. Lebiedowicz, Bednarek (46`Błaszczyński), Suduł, Oleszczuk
14.10.2014 r. – w Centrum Informacyjno-Szkoleniowym Lubelskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Końskowoli odbyła się uroczysta gala podsumowania etapu regionalnego VI edycji Konkursu „Przyjazna Wieś”. Pierwsze miejsce w zakresie infrastruktury społecznej zajął projekt Gminy Hrubieszów „Wioska Gotów w Masłomęczu”.
***
15.10.1939 r. – okupant niemiecki zorganizował w Hrubieszowie filię chełmskiego Urzędu Pracy.
15.10.1969 r. – w Hrubieszowie odbyły się Drużynowe Korespondencyjne Zawody Szkół Średnich o Puchar Przeglądu Sportowego w LA, wśród dziewcząt i chłopców wygrał LO Hrubieszów, najcenniejsze wyniki, dz.: 56 pkt. S. Sokal100 m. – 14,2, po 48 pkt. I. Krawczuk100 m. – 14,7, B. Dąbrowska800 m. – 3:03,0, G. Kaszuba wzwyż – 1.25, nl M. Jakubiak, u chł. 89 pkt. E. Paczała trójskok 13.27 i w dal 5.68, 79 pkt. K. Szychowski kula 14.50 i dysk 36.82, 75 pkt. L. Michaluk100 m. 11,9, W. Watras400 m. 56,8, nl A. Weremko, dyr. mgr Irena Skrobiszewska.
15.10.2007 – przeżywszy 88 lat zmarł (urodził się 13 XI 1919 r. we Włodzimierzu Wołyńskim) kpt. rez. Ryszard Kasprowicz ps. „Lwie Serce”, pierwszy prezes i współzałożyciel Środowiska 27 WDP AK w Hrubieszowie. Uczestnik wojny obronnej w 1939 r., walczył w bitwie nad Bzurą, Dowódca Kompanii 50 – PP – 27 WDP AK Obwód Włodzimierz Wołyński, działacz ruchu oporu 1941 – 1944 na Wołyniu, więzień obozu w Waldenbergu w Niemczech (zbiegł), więzień polityczny NKWD na Majdanku. Łagry w ZSRR do 1947 r. Licznie odznaczony. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 17 X w Kościele Matki Boskiej Sokalskiej w Hrubieszowie. Nad trumną pochyliły się sztandary 2 Pułku Rozpoznawczego i Środowiska 27 WDP AK (trzymali go: p. Świstowski i p. Marszał), żołnierze trzymali poduszki, na których leżały odznaczenia zmarłego. Mszę św. celebrował i Homilię dotyczącą życia i działalności zmarłego wygłosił ks. ppłk prałat A. Puzon (który na tą okoliczność przybył z leczenia w Sanatorium w Nałęczowie), na cmentarzu przemówił p. Kazimierz Kasprowicz (brat stryjeczny zmarłego). Kompania oddała salwę honorową, grób pokryły liczne wieńce i kwiaty.
15.10.2013 r. – na hrubieszowskim cmentarzu, w obecności pocztów sztandarowych Polskiego Stronnictwa Ludowego i Zespołu Szkół nr 2 w Hrubieszowie (Staszic) oraz hrubieszowskiego starosty Józefa Kuropatwy dokonano odsłonięcia pamiątkowej tablicy na grobie Lucjana Świdzińskiego (1890 -1963). Był wieloletnim działaczem PSL na ziemi hrubieszowskiej. Został pierwszym komendantem Komendy Powiatowej Związku Strzeleckiego w Hrubieszowie, jednocześnie nauczyciel matematyki w Gimnazjum im. St. Staszica w Hrubieszowie (1919 – 1948) Komendant (do 1927 r.) okazał się bardzo operatywny, ponieważ razem z innymi członkami Zarządu Komendy Powiatowej w krótkim czasie zorganizował prawie 40 oddziałów terenowych, uzyskując znakomite wyniki szkoleniowe i wychowawcze. W czasie wojny pełnił stanowisko komendanta hrubieszowskiego obwodu Batalionów Chłopskich, jak również prowadził tajne nauczanie. W PRL represjonowany i zmuszony do wyjazdu na Ziemie Zachodnie, gdzie pracował, jako nauczyciel w woj. wrocławskim. Powrócił do Hrubieszowa w roku 1958.
***
16.10.1939 r. – w Hrubieszowie osadzają się Niemcy na prawie pięć lat krwawej okupacji. W tym dniu rozpoczęły się lekcje w hrubieszowskich szkołach, ale nie ich w budynku przy Żeromskiego, ponieważ został on zajęty przez niemiecką żandarmerię.
16.10.1999 r. – Podczas Mistrzostw Polski Weteranów w Kaliszu Małgorzata Muzyczuk z Unii Hrubieszów zdobyła srebrny medal w supermaratonie (100 km) – 9.46:21 godz. w kategorii K 35.
16.10.2009 r. – Ewa Mizdal zdobyła złoty medal w dwuboju wagi69 kgw rozgrywanych we Władysławowie I. Młodzieżowych Mistrzostwach Europy. Zawodniczka Unii Hrubieszów uzyskała214 kg(98+116) i wyprzedziła Marynę Szkermankową (Białoruś) 199 (90+109) oraz Alonę Kirijenko (Ukraina) 195 (87+108). Polka była również bezkonkurencyjna w rwaniu i podrzucie.
16.10.2015 r. – W Gimnazjum nr 3 im. Jana Pawła II w Hrubieszowie odbyła się uroczystość obchodów 15. rocznicy nadania szkole imienia „Hubala” i 16. rocznicy powstania gimnazjum.
Opracował – Marek Ambroży Kitliński (mak)
Fot. archiwum 27 WDP Środowiska Hrubieszów
Zobacz też:
WIADOMOŚCI – Co nieco z hrubieszowskich wydarzeń – październik od 9 do 12
WIADOMOŚCI – Co nieco z hrubieszowskich wydarzeń – październik od 5 do 8
WIADOMOŚCI – Co nieco z hrubieszowskich wydarzeń – październik od 5 do 8
WIADOMOŚCI – Co nieco z hrubieszowskich wydarzeń – początek października