Od tragicznych wydarzeń na Wołyniu minęło 65 lat, coraz częściej wysiedleni polscy mieszkańcy z tych terenów odchodzą na wieczną wartę. Poniżej, w omawianym okresie odeszli zasłużeni prezesi hrubieszowskiego Środowiska p. Ryszard Kasprowicz i p. Józef Han. Eksponaty Środowiska zostały przekazane do Muzeum, ale działalność nie została zaprzestana, przybywają również nowi członkowie.
***
Cześć 4 – Lata 2003 – 2009
2003 – 28/29 VI parafia pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Hrubieszowie m.in. w obecności licznych członków Środowiska 27 WDP AK uroczyście świętowała 100 – lecie kościoła, który został wybudowany przez władze carskie wraz z koszarami w latach 1903 – 1905
2003 – 30 VI stan członków zwyczajnych przedstawianego Środowiska wynosił 79 w tym kobiet 25, współdziałających 14. Przynależność organizacyjna: Zgromadzenie „Osnowa” – 41 członków, Zgromadzenia „Gromada” – 8, samoobrona – 19, konspiracja – 11.Miejsce zamieszkania: m. Hrubieszów – 25 osób, m. Zamość – 11, pow. Hrubieszów – 39, inne miej. – 4.
2003 – 13 VII na skwerze Wołyńskim u stóp pomnika 27 WDP AK w Warszawie delegacja Środowiska uczestniczyła w uroczystościach zorganizowanych w ramach ogólnopolskich obchodów 60. rocznicy eksterminacji ludności polskiej na Wołyniu. Odsłonięto i poświęcono kompleks pomnikowy poświęcony pamięci ofiar zbrodni nacjonalistów ukraińskich w 1943 r.
2003 – Został uprzątnięty cmentarz we Włodzimierzu Wołyńskim m.in. przez członków Środowiska i ich rodzin
2003 – 18 XII Dowódca 2 Hrubieszowskiego Pułku Rozpoznawczego im . mjr Henryka Dobrzańskiego „Hubal” płk. dypl. Andrzej Niekrasz złożył na pocztówce życzenia zdrowych i wesołych Świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego Nowego 2004 Roku dla członków Środowiska 27 WDP AK w Hrubieszowie
2003 – ponadto członkowie Środowiska brali udział w uroczystościach organizowanych przez JW. w Hrubieszowie (przysięga wojskowa, święto Pułku i święto WP) oraz władz miasta, brano udział w pielgrzymkach na Wołyń organizowanych przez kapelana WP ks. A. Puzona (Włodzimierz W., Kisielin, Werba, Bielin), były prowadzone dyskusje na tematy „Trudne pytania, Polska – Ukraina), odbyły się spotkania towarzyskie „opłatek” i z okazji Świąt Wielkanocnych, zebrano 630 zł na budowę drugiej części Pomnika na Żoliborzu
2004 – 4 V prezes Środowiska Józef Han wręczył dyplomy uznania i wyróżnienia za wieloletnią współpracę na rzecz Środowiska m.in. kol. Tadeuszowi Bartnikowi, Franciszkowi Malickiemu, Ferdynandowi Kaweckiemu, Kazimierzowi Kasprowiczowi, Stanisławowi Piwkowskiemu, ks. Andrzejowi Puzonowi, Zbigniewowi Malcowi
2004 – 30 IX p. J. Han został zaproszony na Święto Patrona Liceum Ogólnokształcącego im. 27 WDP AK w Dubience
2004 – decyzją RP z 25 X p. Ryszard Kasprowicz były wieloletni przew. Środowiska w Hrubieszowie odznaczony został Krzyżem Zesłańców Sybiru
2004 – Udział żołnierzy 27 WDP AK Władysława Matysa, Józefa Hana i Kotwickiego oraz prezesa ZIWiW Tadeusza Koksanowicza w odpuście w Lubomlu na Ukrainie
2005 – W kronice Środowiska 27 WDP AK wklejono informację o śmierci 20 I Jana Nowaka – Jeziorańskiego, żołnierza AK – „Cichociemni”, legendarnego „Kuriera z Warszawy”, sprawozdawca Radia „Wolna Europa”
2005 – Po śmierci Karola Wojtyły – Papieża 2 IV, został dokonany wpis żałobny oraz wklejono wiersz poświęcony Papieżowi Tadeusza Bartnika do Kroniki Środowiska 27 WDP AK w Hrubieszowie
2005 – udział delegacji Środowiska w 23 Ogólnopolskim Zjeździe 27 WDP AK w Rembertowie. Odbyło się również poświęcenie kamiennych tablic z nazwiskami żołnierzy i złożenie wieńców
2005 – 8 IX zmarł prezes przez trzy kadencje Środowiska 27 WDP AK w Hrubieszowie p. Józef Han ps. Kruk” , urodził się 5 III 1925 r. we Włodzimierzu Wołyńskim. W styczniu 1943 r. rozpoczął działalność konspiracyjną, Czynnie walczył z UPA i Niemcami. Po wojnie ukrywał się. W ramach repatriacji Polaków z Wołynia przyjechał do Hrubieszowa. Nauczyciel, prowadził harcerstwo, wielokrotnie odznaczony medalami państwowymi, wojennymi, resortowymi. Pośmiertnie otrzymał Medal „Pro Memoria” za wybitne zasługi w utrwalaniu pamięci o ludziach i ich czynach w walce o niepodległość Polski podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu.
2005 – 13 XI w Kościele św. Katarzyny w Warszawie odbyła się uroczystość wmurowania Tablicy Pamiątkowej poświęconej dramatowi polskiej ludności na kresach wschodnich. „Riazańczyk” Ryszard Kasprowicz z racji wieku na uroczystość delegował syna Ryszarda, który godnie Go reprezentował o czym informowała gazeta „Nasza Polska”
2005 – Zapaleniem zniczy i złożeniem kwiatów w miejscach bitew, kaźni i na cmentarzach wojennych uczczono w dniu Wszystkich Świętych pomięć poległych żołnierzy, także 13 – tu , którzy ponieśli śmierć od września 2003 r. w Iraku.
2006 – Środowisko Żołnierzy 27 WDP AK w Hrubieszowie przy współpracy z Klubem Garnizonowym zaprosili gości na spotkanie członkowskie, które odbyło się w budynku Klubu Garnizonowego w Hrubieszowie
2006 – 6 VI odbyło się zebranie sprawozdawczo – wyborcze Środowiska, które prowadził sekretarz Środowiska p. T. Bartnik. Sprawozdanie z działalności przygotował ustępujący wiceprezes (po. prezes po śmierci prezesa J. Hana) p. F. Malicki. Wybrano Zarząd: prezes – porucznik mgr Józef Domański, sekretarz – por. Tadeusz Bartnik, skarbnik – por. Ferdynand Kawecki, członkowie – ppor Franciszek Marszał i st. chor. sztab. Kazimierz Kasprowicz. Komisja Rewizyjna: przew. por. Świstowski Eugeniusz, członkowie ppor Zieliński Henryk, Komisja Socjalna: przew. ppor. Wojtak Zdzisław, członkowie ppor. Zieliński Henryk, Komisja Historyczna: przewodniczący kpt. Ryszard Kasprowicz (honorowy prezes Środowiska), członkowie st. chor. szt. Kazimierz Kasprowicz. Delegatami na zjazd żołnierzy 27 EDP AK w Skrobowie wybrano: Franciszka Marszała, Eugeniusza Świstowskiego, Romana Witwickiego.
2006 – Biuro Środowiska mieściło się w Klubie Garnizonowym i było czynne w pierwszy wtorek każdego miesiąca. Kazimierz Kasprowicz przejął wszelką dokumentację i prowadzi różne sprawy do dzisiaj
2006 – 30 VI spotkanie z ambasadorem USA m.in. delegatami Środowiska 27 WDP AK w Hrubieszowie
2006 – 15 VIII udział członków Środowiska ze Sztandarem w Święcie Wojska Polskiego, była msza św. oraz złożono wieńce i kwiaty na cmentarzu wojskowym
2006 – 5 IX odbyło się zebranie członków Środowiska, na którym zapoznano z pismem Okręgu z dn. 27 VI, omówiono Zjazd 27 WDP AK w Skrobowie, odczytano memoriał, omówiono wrześniowe spotkania patriotyczno – religijne
2006 – wrzesień, tradycyjny udział członków Środowiska w uroczystościach Patriotyczno – Religijnych w 67 Rocznicę Napaści na Ziemie Polskie przez wojska niemieckie (1 IX) i Armię Czerwoną we wrześniu 1939 r. odbył się Apel poległych, odsłonięcie i poświęcenie tablicy pamiątkowej na obelisku bohaterskim obrońcom Ojczyny poległym podczas II wojny światowej (14 IX), złożono wieńce i kwiaty, był montaż słowno – muzyczny w wykonaniu Zespołu „Lechici”, Mszę św. w intencji poległych za Ojczyznę celebrował ks. prał. kap. mgr ppłk A. Puzon. Udział w przecinaniu wstęgi brali: Franciszek Suchecki – burmistrz miasta i z-ca dowódcy 2. pułku rozpoznawczego – ppłk dypl. Oleszczak, Ryszard Kasprowicz b. żołnierz wojny obronnej 1939 r.
2006 – Udział przedstawicieli w dn. 14 – 16 IX w Skrobowie i Firleju gdzie odbył się XXVI Zjazd Żołnierzy 27 WDP AK
2006 – 17 IX Klub Garnizonowy w Hrubieszowie zaprosił na patriotyczne popołudnie wspomnień kombatantów 27 WDP AK, był montaż słowno – muzyczny „Był taki wrzesień – Jest taki wrzesień”. Zorganizowano okolicznościową wystawę pamiątek Weteranów walk narodowo – wyzwoleńczych, wystawa „Historia Godła Polskiego” i wystawa „Piechota Królestwa Polskiego”
2006 – LO w Dubience zaprosiło członków Środowiska na obchody Święta Patrona Szkoły czyli 27 WDP AK
2006 – 3 X odbyło się zebranie członków Środowiska, podczas którego delegaci 26 Zjazdu WDP AK w Skrobowie zdali sprawozdanie z jego przebiegu, zapoznano ze sprawozdaniem Zarządu Głównego z lat 2003/06, w tym okresie udział członków Środowiska w pielgrzymce na Wołyńskie Cmentarze we Włodzimierzu, Bielinie, Kisielinie i inne
2006 – 20 X tradycyjnie odbyła się z ks. prał. A. Puzonem i członkami Środowiska pielgrzymka na polskie groby rozsiane na Wołyniu: Włodzimierz, Kisielówka, Kisielin, Bielin, Werby, Kalinówka, Siedliska i Porycka
2006 – 10 XI miało miejsce w Hrubieszowie odsłonięcie tablicy pamiątkowej z nazwiskami 15. poległych tu „Czwartaków” (4. Pułk) w bitwie z armią konną Budionnego w 1920 r. pod Hrubieszowem. Burmistrz Hrubieszowa p. F. Suchecki otrzymał pierścień czwartacki. Organizatorem uroczystości był p. Alfred Przybysz i z-ca burmistrza p. Andrzej Wołowski. Mszę św. polową celebrowali: ks. kap. A. Puzon i ks. prał. Kazimierz Gawlik. Tablicę ufundowali p. Alicja i Marek Adamczakowie z Cedzyny i UM z Hrubieszowa.
2006 – Komitet organizacyjny XI Festiwalu Pieśni Patriotycznej i Religijnej WP w Hrubieszowie zaprosił prezesa J. Domańskiego na Koncert Galowy, który odbędzie się w dn. 5 XI w HDK. Zaproszenie podpisali ks. ppłk A. Puzon i Dowódca Garnizonu w Hrubieszowie płk. dypl. Piotr Wałęga
2006 – 5 XII odbyło się zebranie Środowiska m.in. złożono sprawozdanie z obchodów wojny Polsko – bolszewickie, w 1920 r., odczytano życzenia świąteczne od ks. Marka Gmitruka
2007 – 2 I zorganizowano „Opłatek” w Biurze Środowiska, gościem był mjr rez. Henryk Kawala z Zamościa, który w 1967 r. brał udział w misji pokojowej w Wietnamie
2007 – Środowisko 27 WDP AK w Hrubieszowie oraz Klub Garnizonowy zwrócili się z prośbą do wszystkich Wołyniaków i żołnierzy 27 WDP AK o nadsyłanie lub dostarczenie pamiątkowych zdjęć, medali, książeczek wojskowych, odznaczeń itp. w celu planowanego utworzenia Sali Tradycji WDP AK w Hrubieszowie
2007 – 14 II z okazji 65 rocznicy powstania Armii Krajowej w holu biblioteki KG zorganizowano wystawę książek AK i udział 27 WDP AK w walce z Niemcami bandami UPA na Wołyniu, Polesiu i Lubelszczyźnie
2007 – Podczas zebrania 5 III Zarząd podjął decyzję o prenumeracie czasopisma „Kombatant” , kierowniczka klubu p. Anna Jasińska wręczyła prezesowi dyplom z okazji 65 rocznicy powstania AK
2007 – 3 IV podczas zebrania podjęto uchwałę w sprawie otworzenia Sali Tradycji 27 WDP AK w Klubie Garnizonowym w Hrubieszowie. Powołano Komitet Organizacyjny w składzie: przew. mgr Anna Jasińska, z-ca mgr J. Domański, członkowie: T. Bartnik, Janusz Bieńko, F. Kawecki, Edyta Biszczot, Kazimierz Kasprowicz (główny inicjator)
2007 – Zdrowych i wesołych Świąt Wielkanocnych oraz wspaniałego dyngusa życzyło dla Środowiska dowództwo, kadra zawodowa i żołnierze 2 Hrubieszowskiego Pułku Rozpoznawczego
2007 – 5 VI podczas zebrania Środowiska nawiązano do 63 rocznicy przeprawy przez Prypeć, która kosztowała życie 136 żołnierzy WDP AK (utonęli w rzece, zginęli na polu, strzelali do nich Niemcy i Rosjanie)
2007 – 27 VI w Sobowie, przedstawiciele Środowiska wzięli udział w pogrzebie por Jana Romana Szewczuka żołnierza 27 WDP AK z Koła Tarnobrzeg
2007 – 15 08 udział w uroczystościach święta WP w kościele Garnizonowym członków Środowiska oraz delegatów w Zjeździe 27 WDP AK w Warszawie
2007 – 17 IX Udział w uroczystościach patriotyczno – religijnych na cmentarzu wojennym w Hrubieszowie w związku 68 Rocznicą Września 1939 r
2007 – Burmistrz Miasta Hrubieszowa p. Zbigniew Dolecki przysłał ekipę do pomalowania pomieszczeń przeznaczonych na sale tradycji
2007 – WIELKA STRATA !!! – 15 X przeżywszy 88 lat zmarł (urodził się 13 XI 1919 r. we Włodzimierzu Wołyńskim) kpt. rez. Ryszard Kasprowicz ps. „Lwie Serce”, pierwszy prezes i współzałożyciel Środowiska 27 WDP AK w Hrubieszowie. Uczestnik wojny obronnej w 1939 r., walczył w bitwie nad Bzurą, Dowódca Kompanii 50 – PP – 27 WDP AK Obwód Włodzimierz Wołyński, działacz ruchu oporu 1941 – 1944 na Wołyniu, więzień obozu w Waldenbergu w Niemczech (zbiegł), więzień polityczny NKWD na Majdanku. Łagry w ZSRR do 1947 r. Licznie odznaczony. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 17 X w Kościele Matki Boskiej Sokalskiej w Hrubieszowie. Nad trumną pochyliły się sztandary 2 Pułku Rozpoznawczego i Środowiska 27 WDP AK (trzymali go: p. Świstowski i p. Marszał), żołnierze trzymali poduszki, na których leżały odznaczenia zmarłego. Mszę św. celebrował i Homilię dotyczącą życia i działalności zmarłego wygłosił ks. ppłk prałat A. Puzon (który na tą okoliczność przybył z leczenia w Sanatorium w Nałęczowie), na cmentarzu przemówił p. Kazimierz Kasprowicz (brat stryjeczny zmarłego). Kompania oddała salwę honorową, grób pokryły wieńce i kwiaty.
2007 – 12 XI z okazji 20 lat hrubieszowskiego Środowiska 27 WDP AK odbyło się uroczyste otwarcie Sali Tradycji 27 WDP AK w Klubie Garnizonowym, którym kierowała mgr Anna Jasińska z udziałem żołnierzy środowiska, ich rodzin, wojska, władz miasta Hrubieszowa i powiatu. Sala Tradycji została wspaniale wykonana przez Komitet Organizacyjny (szczególnie przez st. chor. sztab. Kazimierza Zbigniewa Kasprowicza). Był również montaż słowno – muzyczny przygotowany i wykonany przez dzieci (SP 2) oraz dorosłych (zespół „Promień” działający przy HSM) w obecności m.in. Burmistrza Hrubieszowa p. Zbigniewa Doleckiego i d-cy garnizonu płk dypl. Piotra Wałęgi, przew. Związku Emerytów i Rencistów p. Jana Rybaka, prof. Mieczysława Sawczuka z Lublina, przew. Fundacji Polsko – Francuskiej p. Mariana Pawlaka, Środowiska 27 Lublin p. Eugeniusza Pindycha. Poświęcenia Sali dokonał i przedstawił obecne działania na ziemi wołyńskiej ks. prał. ppłk. Andrzej Puzon. K. Kasprowicz przedstawił rys historyczny walk 27 WDP AK oraz 20 – lecia Hrubieszowskiego Środowiska. Dekorację Sali gdzie odbywała się akademia dokonał plastyk klubu Janusz Bieńko. Były honorowe dyplomy – podziękowania m.in. dla działających na rzecz Środowiska i Sali Tradycji.
2007 – prezes Środowiska p. J. Domański został zaproszony przez Komitet Organizacyjny XII Festiwalu Pieśni Patriotycznej i Religijnej WP w Hrubieszowie na koncerty festiwalowe, które odbyły się w dn. 16 – 18 XI w HDK
2007 – Udział członków Środowiska w pogrzebie, zmarłego 18 XI kolegi Henryka Małeckiego, który został pochowany w Moniatyczach
2007 – 18 XII wzięto udział w uroczystościach nadania imienia patrona Horodelskiej placówce Straży Granicznej – mjr Tadeusza Persza , żołnierza września oraz 27 WDP AK, który walczył na Wołyniu i przebijał się przez niemieckie okrążenie w okolicach Horodła. Została też poświęcona tablica pamiątkowa oraz sala z pamiątkami udostępnionymi przez rodzinę patrona.
2007 – Członkowie Środowiska otrzymali życzenia z okazji świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku 2008 od: przew. RM p. Grażyny Temporowicz i Burmistrza Miasta Zb. Doleckiego, Mariana Pawlaka przew. Zarządu Fundacji Kultury i Przyjaźni Polsko – Francuskiej im Stefania i Krystyny Du Chateau, Dowódcy 2 HPR w Hrubieszowie płk. dypl. P. Wałęgi
2008 – 8 I podczas odbytego zebrania Środowiska omówiono sprawy bieżące oraz podzielono się opłatkiem
2008 – 5 II podczas zebrania członków Koła Środowiska omówiono sprawy bieżące, zebrano składki za rok 2008
2008 – 24 02 zmarł członek Środowiska p. Aleksander Puzio, pochowany na cmentarzu w Hrubieszowie
2008 – 4 III zebranie odbyło się w lokalu Fundacji Francusko – Polskiej w Hrubieszowie, niestety w związku z tym, że budynek gdzie znajdowała się Sala Tradycji 27 WDP AK został przeznaczony na sprzedaż przez Agencję Mienia Wojskowego, postanowiono o przekazaniu eksponatów do Muzeum w Hrubieszowie
2008 – 12 08 zmarł członek Środowiska p. Zygmunt Chaber s. Karola i Franciszki, pochowany na cmentarzu w Hrubieszowie
2008 – 28 09 zmarła członek Środowiska p. Wanda Nieczyporowska c. Józefa i Karoliny i została pochowana na cmentarzu w Hrubieszowie
2008 – 7 X odbyło się uroczyste przekazanie zbiorów i Sztandaru Środowiska Żołnierzy 27 WDP AK w Hrubieszowie na ręce p. dyr. mgr Barbarę Wlizło (która wygłosiła przemówienie o 27 WDP AK) do Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie w obecności m.in. Burmistrza Miasta p. Zb. Doleckiego. Sekretarz Środowiska p. T. Bartnik przedstawił historię powstania 27 WDP AK oraz szlak bojowy, walki na Wołyniu, Polesiu i Lubelszczyźnie aż do wyzwolenia Firleja i Lubartowa. Przemówienie okolicznościowe przygotowała i wygłosiła kierownik KG p. Edyta Biszczat. Prof. Mieczysław Sawczuk podziękował kol. Z. Kasprowiczowi za zorganizowanie tak wspaniałej uroczystości i wręczył p. dyr. książkę pt. „Polskie Państwo Podziemia 1939 – 1945” z dedykacją. Kol. Tadeusz Bartnik i Franciszek Malicki w asyście pocztu sztandarowego umieszczają Sztandar w gablocie przy dźwiękach hymnu państwowego śpiewanego przez zespół „Promień” i zgromadzonych członków uroczystości. Dzieci z SP nr 1 w Hrubieszowie recytowały wiersze o 27 WDP AK. Obecny był również p. Czesław Stawicki, który nad Prypecią został ranny i uratowany przez żołnierza polskiego i rosyjskiego.
2008 – 24 X pod kier. ks. prałata ppłk A. Puzona odbyła się pielgrzymka z okazji święta zmarłych na groby bliskich i żołnierzy 27 WDP AK na Wołyniu z udziałem członków Środowiska p. T. Bartnika, Zb. Kasprowicza i Leona Laskowskiego. Odwiedzono groby w Uściługu, Włodzimierzu, Bielinie. Wydarzenie było filmowane przez TV Lublin i Radio Lublin
2008 – 9 XI ks. prałat Andrzej Puzon otrzymał w dowód uznania za patriotyczną postawę wobec żołnierzy 27 WDP AK i posługę pasterską Medal Pamiątkowy 27 WDP AK
2008 – 2 XII podczas zebrania członków Środowiska omówiono sprawy bieżące oraz dokonano wręczenia dyr. Muzeum p. Barbary Wlizło oraz p. Justynie Nowak Medali Pamiątkowych 27 WDP AK. Po wnikliwej analizie ewidencyjnej ustalono stan członków; zwyczajnych – 26, wspierających – 5, podopiecznych – 6 = 37
2008 – Na adres Środowiska przyszedł list z podziękowaniami od ks. Marka Gmitruka z Rzymu za wspieranie finansowe podczas studiów doktoranckich w tym Wiecznym Mieście
2009 – 6 I na zebraniu omówiono sprawy bieżące, przyjęto w poczet członków wspierających p. Tadeusza Opałę, uczczono minutą ciszy zmarłych w 2008 r., podzielono się opłatkiem kombatanckim. M.in. gośćmi byli: dyr. muzeum p. B. Wlizło, kier. KG p. Edyta Biszczat, prezes ZEiR w Hrubieszowie p. Jan Rybak
2009 – 7 II podczas zebrania omówiono różne pisma dotyczące członków i przesłanie do Zarządu Okręgu. Kol. K. Kasprowicz omówił w skrócie powstanie 27 WDP AK oraz walki z Niemcami i bandami UPA w latach 1939 – 1945. W dyskusji udział wzięli: T. Bartnik, Laskowski i Świstowski
2009 – 3 III odbyło się zebranie przy słodyczach, kawie i herbacie z okazji Dnia Kobiet. Wręczono legitymację członka nadzwyczajnego p. T. Opale. Uczczono minutą ciszy zmarłych członków p. Marii Han i Władysława Siedleckiego. Po zebraniu kol. K. Kasprowicz odwiedził chorych członków Środowiska.
2009 – 3 IV Przedstawiciele Środowiska 27 WDP AK w Hrubieszowie p. Tadeusz Bartnik, Kazimierz Kasprowicz i Marek Kitliński wzięli udział w zorganizowanych przez Komitet Organizacyjny Obchodów Jubileuszu Powiatu Hrubieszowskiego w Hrubieszowskim Pułku Rozpoznawczym im. mjr H. Dobrzańskiego „Hubala” w warsztatach historycznych pt. „ Miejsce i znaczenie wojska w życiu publicznym powiatu hrubieszowskiego”. Ciekawą prelekcję w głównym temacie wygłosił Burmistrz Miasta p. Zbigniew Dolecki. Natomiast temat „Wczoraj i dziś 2 Hrubieszowskiego Pułku Rozpoznawczego im. mjr H. Dobrzańskiego „Hubala” przedstawił mjr Jerzy Baj. Ks. kapelan A. Puzon przypomniał walkę jaką trzeba było stoczyć aby jednostka wojskowa została w Hrubieszowie i przez to duża grupa ludzi cywilnych również ma pracę. Głos zabierali także: z – ca dowódcy ppłk P. Oleszczak oraz sekretarz Środowiska 27 WDP AK p. T. Bartnik. Zostały wręczone koszyki wigilijne dla jednostki i ks. kapelana A. Puzona (które przygotowała młodzież z ZS nr 4 w Hrubieszowie). Następnie na dworze, przy pięknej, słonecznej pogodzie, między budynkami wybudowanymi przez wojska carskie w latach 1903 – 1906 można było zapoznać się z najnowocześniejszym wyposażeniem hrubieszowskiej jednostki (m.in. Quady, Polaris, Scorpion 3, HAMMWV, spadochrony), a demonstrowali je bardzo przystojni i wysportowani żołnierze, wzbudzając duże zainteresowanie szczególnie wśród dziewcząt. Niektóre z nich z kolegami deklarowali się, że mają chęć w przyszłości na pracę w mundurach. Na koniec uczestnicy warsztatów posilili się wojskową grochówką.
2009 – 3 IV Po zakończeniu w/w warsztatach członkowie Środowiska 27 WDP AK i Związku Sybiraków odwiedzili Bibliotekę działającą na terenie jednostki, zapoznając się z ich rodzajem działalności, jak się okazało jest ona również otwarta dla osób cywilnych. W pomieszczeniach są demonstrowane prace plastyczne z konkursu młodzieżowego, natomiast na korytarzu w gablotach i na ścianach są przedstawione eksponaty dotyczące różnego rodzaju wojsk jakie stacjonowały w Hrubieszowie.
2009 –7 IV w siedzibie Muzeum w Hrubieszowie odbyło się spotkanie wielkanocne. Zebranie – spotkanie otworzył sekretarz Środowiska p. Tadeusz Bartnik, a prowadził p. Z. Kasprowicz. Gościem był prof. Mieczysław Sawczuk, który przedstawił nam nową koncepcję działania naszego Środowiska, która została zaakceptowana przez obecnych członków. Zapoznał również obecnych z materiałami dotyczącymi tematyki interesującej słuchaczy. Prof. M. Sawczuk ostatnio wydał książkę p.t. „Polskie Państwo Podziemne na Wołyniu w latach 1939 -1944, którą jak widziałem można kupić m.in. w księgarni w Hrubieszowie. Profesor przekazał również pewną kwotę na dalszą działalność Środowiska. Poruszono również sprawy bieżące. Zgodnie z tradycją nastąpiły życzenia wielkanocne i dzielenie się poświęconym jajkiem przywiezionym przez profesora Sawczuka. Miłym akcentem, były życzenia dla członków Środowiska złożone przez panie pracujące w Bibliotece Garnizonowej w Hrubieszowie. Odczytano również życzenia świąteczne jakie zostały przesłane na kartkach świątecznych. Zaakceptowano również kolejną pomoc pieniężną dla księdza kończącego studia doktoranckie w Rzymie. Należy nadmienić miłe przyjęcie przez panie pracujące w Muzeum, które częstowały obecnych kawą czy herbatą, były również ciasteczka.
2009 – 3 V przedstawiciele Środowiska wzięli udział w mszy św. z okazji uchwalenia Konstytucji 3 – Maja i złożyli wieniec na grobie legionisty przy kościele św. Mikołaja.
2009 – 5 V tradycyjnie w pierwszy wtorek każdego miesiąca odbyło się zebranie hrubieszowskiego Środowiska 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, podczas której głównym tematem były przygotowania z Klubem Garnizonowym do uroczystej konferencji pt. „Wydrzeć prawdę – w Wołyniu miłości zbawienie”. Jednocześnie zaproszono do współpracy Jednostkę Strzelecką z Hrubieszowa w zakresie pocztu sztandarowego naszego Środowiska. Została też wręczona legitymacja nowemu członkowi Środowiska Markowi Kitlińskiemu. Omówiono również udział w uroczystościach 3 – Majowych oraz sprawy bieżące, których skrupulatnie pilnuje p. Kazimierz Zbigniew Kasprowicz.
2009 – 2 VI na terenie Jednostki Wojskowej w Hrubieszowie odbyła się bogata programowo, uroczysta konferencja poświęcona Polakom walczącym o własne życie i wolność Ojczyzny a zorganizowana przez miejscowy Klub Garnizonowy oraz Środowisko Żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Początek konferencji posiadającej motto „Wydrzeć prawdę – w Wołyniu miłości zbawienie” rozpoczął się od wysłuchania hymnu 27 WDP AK, minutą ciszy za tych, którzy zginęli walcząc o wolną Polskę oraz wręczeniem kwiatów dla najstarszego obecnego członka Środowiska Żołnierzy 27 WDP AK w Hrubieszowie p.płk. Franciszka Malickiego. Przy licznie zgromadzonych, oficjalnie konferencję otworzyła kierująca Klubem Garnizonowym w Hrubieszowie p. Anna Jasińska, która przywitała m.in.: gospodarza miejsca konferencji dowódcę 2 Pułku Rozpoznawczego płk. dypl. Sławomira Dudczaka, komendanta Oddziału Straży Granicznej płk Mariana Pogodę, posła i jednocześnie prezesa okręgu AK w Zamościu p. Sławomira Zawiślaka, przedstawiciela UM w Hrubieszowie p. Szymona Patkowskiego, wice przewodniczącego SP w Hrubieszowie p. Stanisława Sitarza, sekretarza UG w Hrubieszowie p. Tomasza Zająca, p. dyr. Muzeum w Hrubieszowie Barbarę Wlizło, p. dyr. HDK Emilię Feliksiak, prezesa TRH p. Jerzego Krzyżewskiego, Jednostkę Strzelecką 2020 z Hrubieszowa z dowódcą Jakubem Zachajem, prof. Mieczysława Sawczuka z asystentami z UMCS w Lublinie, delegacje innych związków, bibliotek i szkół (w tym szkoła z Dubienki nosząca imię Dywizji), a przede wszystkim członków Środowiska Żołnierzy 27 WDP AK w Hrubieszowie, którzy uczestniczyli w tych dramatycznych wydarzeniach.
Po oficjalnej części wspaniale zaprezentowała się grupa dzieci ze SP nr 2 w Hrubieszowie współpracującej z Klubem Garnizonowym w montażu słowno – muzycznym pt. „Pamięć trwa …”, przygotowanej pod kierunkiem nauczycielki tej szkoły p. Katarzyny Szczepańskiej na podstawie scenariusza przygotowanego przez kierownika Biblioteki KG p. Edyty Biszczat. Całość występu była nawiązaniem do tragicznych wydarzeń, który wystąpiły podczas II Wojny Światowej na Wołyniu w latach 1943 – 1944.
Po występie, p. Żuk w imieniu żołnierza, który dostał się do niewoli i cierpiał przez całą wojnę w obozach koncentracyjnych wręczył na ręce p. ppłk rezerwy p. Franciszka Malickiego pismo święte, które w tych strasznych warunkach dodawało mu sił i wiary, że przetrwa oraz brązowy medal zasługi.
W kolejnym punkcie przedstawiono obecnym obszerny fragment filmu dokumentalnego pt. „Pożoga”, zawierał on nakręcone tragiczne wydarzenia wołyńskie i wypowiedzi naocznych świadków. Było to wstrząsające, kiedy wypowiedzi zawierały opisy śmierci wielu Polaków np. poprzez: skręcenie w kieratach, odrąbywanie kolejno różnych kończyn, dzieci były poprzybijane siekierami, widłami do ścian czy słupów, spalenie żywcem, rozrywanie końmi. Wiele miejscowości zniknęły na zawsze. Niestety, robili to najczęściej, podpuszczeni przez Niemców – faszyści ukraińscy, którzy działali m.in. według hasła „Będzie polska krew po kolana – będzie wolna Ukraina”.
Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu ustaliła 935 miejscowości, w których wymordowano tylko na Wołyniu ponad 60 tys. Polaków. Z rąk UPA poniosło śmierć 118 kapłanów, braci i sióstr zakonnych. Na dodatek przez dziesiątki lat trwało na ten temat milczenie władz Polski, które zostało dopiero przerwane w 2001 r. po przez ogłoszenie Ogólnopolskich Obchodów 60 rocznicy Tragedii Wołyńskiej.
Następnie zabrał głos poseł S. Zawiślak, który pogratulował organizatorom tak wspaniałej konferencji i zaprosił na podobną do Tyszowiec.
Nastąpiła przerwa, podczas której można było posilić się żołnierską grochówką, kawą czy herbatą, ciasteczkami i owocami, przypomnieć stare znajomości lub nawiązać nowe.
Po przerwie poetka hrubieszowska p. Małgorzata Skowron przedstawiła nam swój wiersz pt. „Za wrotami Bugu”. Zabierali również głos d-ca JW. w Hrubieszowie, który wręczył dla Środowiska 27 WDP AK z szacunku i w dowód uznania List Gratulacyjny z zobowiązaniem 2 Hrubieszowskiego Pułku Rozpoznawczego do krzewienia historii i tradycji 27. oraz komendant Straży Granicznej.
W związku z przypadającą 65 rocznicą operacji „Burza” realizowaną przez 27 WDP AK wydarzenia naświetlił regionalista, historyk, wieloletni nauczyciel LO im. St. Staszica w Hrubieszowie, znany opozycjonista z lat osiemdziesiątych p. Janusz Woźnica. Było to gorące z wykorzystaniem mapy wystąpienie.
Tuż po nim wystąpił por. rezerwy, sekretarz tegoż Środowiska, uczestnik tych walk p. Tadeusz Bartnik, który obecnym przedstawił to co widział i jak w tym uczestniczył.
Ziemia wołyńska została splamiona krwią niewinnie pomordowanych. Pomimo tego zachowała swoje piękno, które przedstawił na ekranie geograf, nauczyciel ZS nr 3 w Hrubieszowie p. Jan Pawłowski.
Cóż warte byłoby wojsko bez dowódców, a było ich wielu, przedstawił ich szczegółowo kpt. tutejszej Jednostki Wojskowej p. Dariusz Ziółkowski.
Prezes TRH p. J. Krzyżewski uzupełnił wiadomości o współpracy jednostek AK z Hrubieszowa (szczególnie Stefana Kwaśniewskiego ps. „Wiktor”) i okolic z oddziałem 27 WDP AK.
Do obszernej prezentacji multimedialnej o działalności obecnego Środowiska Żołnierzy 27 WDP AK w Hrubieszowie zaprosiła kierownik Biblioteki KG p. Edyta Biszczat. Można było przekonać się, że ci co zostali przy życiu nie zapomnieli o tych, którzy zginęli, byli po wojnie prześladowani, pod kierunkiem m.in. kpt. rezerwy ś. p. Ryszarda Kasprowicza ps. „Lwie Serce” i ks. p.płk Andrzeja Puzona wiele dobrego uczynili dla ich pamięci po stronie ukraińskiej jak i polskiej, i jest to kontynuowane.
Prowadząca całą konferencję przy pomocy mikrofonu kierownik KG p. A. Jasińska przedstawiła dziedziczenie tradycji oraz miejsc na ziemi lubelskiej, w których znajdują się pomniki oraz tablice świadczące o nieprzemijalności ludzi i czynu zbrojnego 27 WDP AK.
Na zakończenie głos zabrał prof. M. Sawczuk, który napisał i wydał książkę na temat omawianych wypadków a był również świadkiem wielu tych wydarzeń, jak i powojennych oraz obecnych.
Pod koniec konferencji nastąpił dla mnie miły moment, ponieważ d-ca JS 2020 w Hrubieszowie Jakub Zachaj w asyście zastępców Grzegorza Flunta i Łukasza Słupnego, którzy stanowili poczet sztandarowy omawianej Dywizji podczas tej konferencji wręczyli mi dyplom – podziękowanie za pomoc w odbudowie ruchu strzeleckiego w Hrubieszowie. Za taki gest jeszcze raz serdecznie im dziękuję.
Na zakończenie p. A. Jasińska podziękowała za udział w konferencji wszystkim uczestniczącym oraz tym, którzy podzielili się swoją wiedzą, umiejętnościami, czasem, p. dyr. Muzeum w Hrubieszowie za udostępnienie pamiątek, p. Kazimierzowi Kasprowiczowi za rady i bezpośrednią pomoc, JS z Hrubieszowa za udział w poczcie sztandarowym.
Konferencji towarzyszyła wystawa różnych wydawnictw książkowych na temat 27 WDP AK.
W montażu słowno – muzycznym wystąpili: Joanna Brudnowska, Dominika Mroczkowska (obie z 3 b), Magdalena Bielecka, Patrycja Tabuła, Dominika Stasiuk, Miłosz Stelmach, Bartłomiej Wawrzaszek (wszyscy z kl. 4 b), Kaja Kogut, Iga Rybak, Monika Bajurko, Julita Smal, Anna Smalej, Aleksandra Hospod, Zuzanna Łuka, Karolina Mil, Małgorzata Łukasiewicz (wszyscy z 5 a).
Jednym słowem, warto było uczestniczyć w tej super konferencji ponieważ przez wiele lat ludzie wysiedleni z terenów wołyńskich nie mieli prawa nawet mówić o tym, że pochodzą stamtąd i co tam się działo, trochę późno, bo świadków ubywa (czas robi swoje), ale lepiej późno niż nigdy. Sekretarz zarządu Środowiska jednocześnie poeta p. Tadeusz Bartnik w jednej ze strof napisał:
„Czasem miło zamknąć oczy
Wtedy przyjdą wspomnień roje
Czas niech wtedy wolno kroczy
I zatrzyma życie twoje.”
2009 – Pan Kazimierz Zbigniew Kasprowicz uczestniczył na zaproszenie w Święcie 2 Pułku Rozpoznawczego w Hrubieszowie, gdzie wręczył obecnemu dowódcy Pułku płk. dypl. Sławomirowi Dudczakowi honorowe wyróżnienie Dywizji.
2009 – 7 VII w Muzeum w Hrubieszowie odbyło się spotkanie członków Środowiska Żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej w Hrubieszowie. Zebranie otworzył sekretarz Zarządu p. Tadeusz Bartnik, serdecznie witając przybyłych członków. W związku ze śmiercią jednego z członków Środowiska p. Wiktora Studzińskiego z Jarosławca, członek Zarządu p. Zbigniew Kasprowicz zaproponował ku pamięci zmarłego minutę ciszy, co uczyniono.
Następnie kierownik Klubu Garnizonowego w Hrubieszowie p. Anna Jasińska poinformowała o organizacji Sali Tradycji Pułku w Hrubieszowie, gdzie również znajdą się eksponaty 27 WDP AK, za co szczególnie członkowie Środowiska pochodzący z Wołynia są bardzo wdzięczni, że pamięć o Dywizji nie zaginie.
Okazuje się, że nie tylko odchodzą członkowie Środowiska na wieczną wartę, ale są i tacy, którzy włączają się do jego stanu i takim miłym momentem było wręczenie legitymacji dla p. Jana Gajewskiego i co najważniejsze są następni chętni kandydaci.
Zostało odczytane przez p. Kazimierza Zbigniewa Kasprowicza szczegółowe sprawozdanie przygotowane przez kierownika Biblioteki Klubu Garnizonowego w Hrubieszowie p. Edytę Biszczat z konferencji „Wydrzeć prawdę – w Wołyniu miłości zbawienie”, które zostanie przesłane do wyższych instancji i umieszczone w kronice naszego Środowiska, wspaniale prowadzonej przez czytającego. Pan Zbigniew zdał nam również relację z uczestnictwa na zaproszenie w Święcie 2 Pułku Rozpoznawczego w Hrubieszowie, gdzie wręczył obecnemu dowódcy Pułku płk. dypl. Sławomirowi Dudczakowi honorowe wyróżnienie Dywizji.
Z kolei dla Marka A. Kitlińskiego został wręczony Dyplom – Podziękowanie od Klubu Garnizonowego w Hrubieszowie oraz Środowiska Żołnierzy 27 WDP AK za podjęcie dzieła pisania na łamach portalu internetowego lubiehrubie o przedsięwzięciach wspomnieniowych i patriotycznych tych jednostek. Wręczono również Dyplom – Podziękowanie dla Jednostki Strzeleckiej 2020 w Hrubieszowie za natychmiastową gotowość ich dowództwa do współpracy i uczestniczenia w Poczcie Sztandarowym, przez co konferencja „Wydrzeć prawdę – w Wołyniu miłości zbawienie” miała jeszcze bardziej podniosły, uroczysty ceremoniał wojskowy. Bardzo podobało mi się motto w dyplomach: „Wiedza sama w sobie nie ma żadnej wartości. Cenną czyni ją jej stosowanie. Innymi słowy, świat nie odpłaca Ci za to, co wiesz. Świat odpłaca Ci za to, co robisz” – Les Giblin
Pan Zb. Kasprowicz odczytał zaproszenia dla prezesa p. Józefa Domańskiego lub członków Środowiska na różne uroczystości i tak np.:
– 25 VII odbędzie się Zjazd w Skrobowie k. Lubartowa z okazji rozbrojenia tam 65 lat temu przez Armię Czerwoną 27 WDP AK
– natomiast 2 VIII Starostwo Powiatowe w Hrubieszowie zaprasza na Jubileusz 580 – lecia powiatu hrubieszowskiego. Udzielono również informacje organizacyjne, m.in. o korespondencji i przedłużającej się odpowiedzi od władz wyższych.
2009 – Na zakończenie w/w zebrania uczestników spotkała miła niespodzianka ponieważ Dyrektor Muzeum p. Barbara Wlizło zaprosiła nas do zwiedzenia aktualnych wystaw i wszyscy byli pod wrażeniem ponieważ sale są wypełnione wszelakimi eksponatami szczególnie dotyczącymi Ziemi Hrubieszowskiej m.in. w ramach wystawy pt. „Powiat Hrubieszowski na przestrzeni dziejów”.
2009 – Po miłej okazji zwiedzenia Muzeum M. Kitliński z p. Henryką Czerską udali się w odwiedziny do prezesa naszego Środowiska p. mgr Józefa Domańskiego, który powoli wraca do zdrowia po ciężkiej chorobie. Miejmy nadzieję, że stan zdrowia pozwoli mu na udział w następnych zebraniach i uroczystościach.
2009 – cdn.
***
Dotychczasowi prezesi hrubieszowskiego Środowiska 27 WDP AK:
Ryszard Kasprowicz w latach: 1987 – 1995;
Józef Han 1995 – 2005,
Franciszek Malicki 2005 – 2006,
Józef Domański 2006 – ?
***
Pozostali członkowie Zarządu Środowiska:
Bartnik Tadeusz – sekretarz
Kawecki Ferdynand – skarbnik
Kasprowicz Kazimierz Zbigniew – członek
***
Rys historyczny
27 Wołyńska Dywizja Piechoty Armii Krajowej
Największy partyzancki związek taktyczny na ziemiach polskich. Sformowana z istniejących wcześniej oddziałów partyzanckich i zmobilizowanych żołnierzy konspiracji Inspektoratów AK: Kowel, Łuck i Równe. Organizowana od stycznia do marca 1944 z zadaniem przeprowadzenia akcji “Burza” na Wołyniu. Po zakończeniu mobilizacji 27. WDP liczyła 7300 oficerów i żołnierzy.
Wg. publikacji “Polskie Państwo Podziemne na Wołyniu w latach 1939-1944″ dywizją dowodzili kolejno:
płk. K. Bąbiński “Luboń” (na zdjęciu po lewej )
ppłk. J. Kiwerski “Oliwa”
mjr. T. Sztumberk-Rychter “Żegota”, szef sztabu
płk. J. Kotowicz “Twardy”
kpt. Tadeusz Klimowski “Klon”, “Ostoja”, cichociemny, szef sztabu od maja 1944.
Dywizja wspomagała lokalną samoobronę ludności polskiej w walce z oddziałami Ukraińskiej Powstańczej Armii [UPA], walczyła z niemieckimi siłami przeciw partyzanckimi i regularnymi oddziałami niemieckich wojsk frontowych …
Po wkroczeniu Armii Czerwonej dywizja została zmuszona do złożenia broni w Skrobowie 25 lipca 1944r. Część oficerów 27. WDP AK zesłano do łagrów w ZSRR lub uwięziono. Większość zamieszkałych na Wołyniu i Polesiu Polaków została zmuszona, tracąc wszelki dobytek do przeniesienia się na tereny Polski. Duża grupa zamieszkała w Hrubieszowie lub okolicach.
Na podstawie kroniki Środowiska udostępnionej przez Muzeum w Hrubieszowie, księgi protokółów, ksiąg akt, Biuletynów Środowiska, różnej dokumentacji, dyplomów i licznych zdjęć udostępnionych przez obecnego członka zarządu Środowiska p. Z. Kasprowicza oraz osobistej obecności w 2009 r.
Uwaga !
Następne zebranie Środowiska 27 WDP AK w Hrubieszowie odbędzie się we wtorek 4 sierpnia 2009 r. od godz. 9.00 w Muzeum. Zapraszamy członków i sympatyków!
opracował: Marek Ambroży Kitliński (mak)
Hrubieszow LubieHrubie 2009