We wtorek 8.10.2013 r. przed i w Hrubieszowskim Domu Kultury odbędzie się organizowana przez Towarzystwo Regionalne Hrubieszowskie wystawa plenerowa i promocja albumu Sonderlaboratorium SS. Zamojszczyzna „Pierwszy obszar osiedleńczy w Generalnym Gubernatorstwie” autorstwa Agnieszki Jaczyńskiej.
Ze strony internetowej IPN:
Sonderlaboratorium SS. Zamojszczyzna „pierwszy obszar osiedleńczy w Generalnym Gubernatorstwie”
W listopadzie 2012 r. przypadła 70. rocznica rozpoczęcia niemieckiej akcji wysiedleńczo-osadniczej na Zamojszczyźnie. Wydarzenia, które do dnia dzisiejszego dla mieszkańców Zamościa i regionu jest jednym z najtragiczniejszych wspomnień II wojny światowej. Trudno tu znaleźć miejscowość, która w mniejszym lub większym stopniu nie została boleśnie doświadczona ówczesnymi wydarzeniami.
Powszechnie rozpoznawalnym symbolem wysiedlanej Zamojszczyzny są „Dzieci Zamojszczyzny”, które tak jak jej dorośli mieszkańcy dostały się w tryby bezwzględnej niemieckiej machiny wysiedleńczej. Choć ludność tego regionu doświadczyła okrucieństw wojny od pierwszych dni jej trwania, to w pamięci mieszkańców Zamojszczyzny moment rozpoczęcia wysiedleń był początkiem szczególnie traumatycznych doświadczeń.
Wystawa Sonderlaboratorium SS. Zamojszczyzna „pierwszy obszar osiedleńczy w Generalnym Gubernatorstwie” przygotowana została z myślą o przypomnieniu tematu. Mamy nadzieję, że stanie się on głosem w dyskusji nad problemem opracowywania i wdrażania w życie nazistowskich planów budowania w Europie „nowego ładu etnicznego”. Jej zadaniem jest ukazanie szczególnego charakteru wydarzeń na Zamojszczyźnie oraz umiejscowienie ich w szerszym kontekście. Opowiada nie tylko o przygotowaniu, przebiegu, charakterze Aktion Zamosc, ale i o nieplanowanych przez okupanta zjawiskach, które ona wywołała: organizowaniu pomocy dla wysiedlanej ludności Zamojszczyzny, podjęciu cywilnego i zbrojnego oporu w obronie Zamojszczyzny przez struktury Polskiego Państwa Podziemnego, jak też o powojennych próbach osądzenia zbrodni niemieckich na Zamojszczyźnie, podjętych przez międzynarodowe i polskie sądownictwo. Integralną częścią tego obrazu jest los niemieckich osadników sprowadzonych na Zamojszczyznę w ramach budowania „bastionu niemieckości”.
Wystawa zawiera materiały ikonograficzne, pozyskane podczas szerokiej kwerendy w archiwach i muzeach oraz od osób prywatnych. Wykorzystane zostały również źródła normatywne, w tym faksymile dokumentów, a także relacje osób, które były uczestnikami lub świadkami opisywanych wydarzeń. Mamy nadzieję, że przyczyni się ona do upowszechnienia i utrwalenia wiedzy o wysiedleniach Zamojszczyzny i upamiętnienia losów tych, których one dotknęły.
Tekst: Agnieszka Jaczyńska i Magdalena Śladecka
Opracował – mak