Przed dniami – Wszystkich Świętych i Zaduszek, jak na sportowca przystało, nauczycielka wf w ZS nr 4 w Hrubieszowie Małgorzata Muzyczuk, razem z uczniami tej szkoły od kilku lat opiekują się przedwojennym grobem p. Jana Pawłowicza, niezwykle zasłużonego działacza sportowego, współzałożyciela w 1922 r. i Prezesa Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
***
Prace polegają na wycinaniu chwastów i przekwitłych kwiatów rosnących wokół grobu, zmieceniu kurzu i umyciu płyty nagrobnej oraz przystrojeniu w ozdoby, jakie to miejsce wymaga.
***
Warto pokreślić i jeszcze raz podziękować, że na zlecenie Społecznego Komitetu Ratowania Zabytków Cmentarza w Hrubieszowie magister sztuk cmentarnych – rzeźbiarz Janusz Szczekan w bieżącym roku odrestaurował ten grób, który został m.in. wyprostowany, wzmocniony i ogrodzony. Na płycie nagrobnej znajduje się napis „… Tu leży założyciel i prezes Towarzystwa Sokół …”. Warto podkreślić, że również zostało poprawione przez miejskie przedsiębiorstwo wejście na cmentarz, więc tylko od Twojej woli czytelniku zależy, czy zapalisz znicz na grobie prezesa przedwojennego TG Sokół w Hrubieszowie Jana Pawłowicza.
—
Jan Pawłowicz (1878 – 1935)
– współzałożyciel i Prezes TG „Sokół” w Hrubieszowie
Rok 1922 jest datą powstania Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Hrubieszowie. Gniazdo Hrubieszów im. ks. Stanisława Staszica należało do okręgu IV Dzielnicy Mazowieckiej. Działacze i członkowie musieli wykazywać się sporą działalnością, ponieważ już 3 lata później, w 1925 r. otrzymało wspaniały sztandar, który znajduje się w Muzeum w Hrubieszowie.
Członkowie Zarządu posiadali piękne stroje reprezentacyjne, które prezentowali podczas uroczystości państwowych czy lokalnych. Natomiast członkowie zwyczajni obowiązkowo posiadali jednolite stroje ćwiczebne, w których brali udział w systematycznie organizowanych zawodach sportowych (również lekkoatletycznych) i pokazach gimnastycznych.
Druh Jan Pawłowicz herbu Przyjaciel był jednocześnie wiceprezesem w Zarządzie Wojewódzkim TG „Sokół” w Lublinie, a w codziennej pracy pełnił funkcję wicedyrektora Oddziału Banku Zjednoczonych Ziem Polskich, razem z Zarządem „Sokoła” w Hrubieszowie zachęcił ziemian, braci Kazimierza i Władysława Pohoreckich do ofiarowania placu pod budowę siedziby Towarzystwa Gimnastycznego i to się udało. Budynek był budowany szczególnie ze środków Ziemiaństwa Hrubieszowskiego.
Dnia 29 lipca 1928 r. został uroczyście otwarty murowany budynek parterowy z obszernymi piwnicami tzw. „Dom Sokoła” przy ul. Rydza Śmigłego (obecnie ul. mjr H. Dobrzańskiego „Hubala” – siedziba Sądu), ogrodzony dość wysokim płotem. W domu tym mieściła się kręgielnia, sala gimnastyczna z urządzeniami gimnastycznymi, w której szczególnie uprawiano gimnastykę i szermierkę, oraz salony i biuro, obok budynku znajdowały się korty tenisowe o nawierzchni trawiastej oraz plac do ćwiczeń na powietrzu służący do doskonalenia marszów ozdobnych, piramid oraz masowych układów gimnastycznych.
Jan Pawłowicz nie tylko udzielał się w „Sokole”, ale Np. w 1927 r. był inicjatorem i wspomógł pieniężnie renowację Krzyża i Gałki miedzianej na wieżyczce Kościoła Parafialnego, dodatkowo na koszt własny pozłocił.
Jan Pawłowicz, zmarł 8 09 1935 r. – mając zaledwie 57 lat. Grób znajduje się na cmentarzu w Hrubieszowie, można do niego trafić wchodząc na cmentarz od targowiska (ul. Kolejowa) pierwszą furtką, skręcając w lewo w kierunku kaplicy, parę kroków i po prawej jest płyta z napisem „Tu leży założyciel i prezes Towarzystwa Sokół” w Hrubieszowie.
„Sokół” w Hrubieszowie działał do wybuchu II Wojny Światowej. Jego członkowie walczyli w różnych oddziałach z naszymi wrogami o wolną Polskę. Po wojnie, jak w całym kraju, miał zakaz dalszej działalności przez wiele, wiele lat, a „Dom Sokoła” został przeznaczony do innych celów. W wielu miejscowościach „Sokoły” zostały reaktywowane, może ktoś pokusi się o to w Hrubieszowie?
***
Opracował
– Marek Ambroży Kitliński (mak)