Moja ciężko chora i w podeszłym wieku mama padła ofiarą oszustwa. Pomagający mojej mamie od czasu do czasu sąsiad podsunął jej dokument, w którym wydzierżawiła mu ona ponad 5 ha pola na okres 10 lat, z zastrzeżeniem bardzo niskiego czynszu i bez możliwości wypowiedzenia.
Pytanie:
Moja ciężko chora i w podeszłym wieku mama padła ofiarą oszustwa. Pomagający mojej mamie od czasu do czasu sąsiad podsunął jej dokument, w którym wydzierżawiła mu ona ponad 5 ha pola na okres 10 lat, z zastrzeżeniem bardzo niskiego czynszu i bez możliwości wypowiedzenia. Czy można jakoś wzruszyć taką niekorzystną umowę?
W zaistniałej sytuacji może w grę wchodzić kilka instytucji prawa, które należy odrębnie wymienić i omówić, a są nimi brak świadomości lub swobody w składaniu oświadczenia woli, a także błąd, być może nawet kwalifikowana postać błędu w postaci podstępu.
Przepisy kodeksu cywilnego wskazują, że nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. W praktyce podaje się, że za stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli uznać można np.: stany depresyjne, uwiąd starczy, alkoholizm, czy długotrwałą, obłożną chorobę.
Z błędem mamy do czynienia natomiast wówczas jeżeli osoba składająca oświadczenie woli znajduje się w mylnym, ale uzasadnionym okolicznościami przekonaniu, że dokonuje czynności, która w rzeczywistości ma odmienne skutki od tych założonych (np. sprzedaje rzecz myśląc, że ją jedynie oddaje w najem). Błąd wystąpi również wtedy, jeżeli składający oświadczenie woli myślał w istocie inaczej niż postąpił, co też musi być obiektywnie sprawdzalne i uzasadnione.
Podstęp, jako kwalifikowana forma błędu, występuje wówczas, jeżeli osoba składająca oświadczenie woli została celowo wprowadzona w błąd przez inną osobę, która korzysta na tym oświadczeniu, albo robi to z korzyścią dla osoby trzeciej.
Od złożenia oświadczenia woli pod wpływem błędu jak i podstępu można uchylić się na piśmie w terminie 1 roku od dnia, w którym osoba składająca wadliwe oświadczenia dowiedziała się o błędzie.
W takich sytuacjach należy żądać uznania tak zawartych umów za bezwzględnie nieważne, a także wnosić o zwrot świadczeń jeśli takie istnieją i należne odszkodowanie, o ile takie przysługuje.
EWENTUALNE PYTANIA CZYTELNICY MOGĄ KIEROWAĆ BEZPOŚREDNIO NA ADRES E-MAIL:prawnik-chelm@wp.pl
Tomasz Gabrylewicz – prawnik
Pl. Kupiecki 10, 22 – 100 Chełm
e-mail: prawnik-chelm@wp.pl
tel.: 883 001 676