Uzależnienie od alkoholu to problem skutkujący wieloma negatywnymi konsekwencjami dla osoby uzależnionej oraz jej otoczenia.
W związku z tym istotne może być poddanie uzależnionego leczeniu odwykowemu, nawet wówczas gdy nie jest on zainteresowany takim leczeniem czy też zaprzecza istnieniu jakiegokolwiek problemu.
Zgodnie z zasadami ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi skierować na badanie można osobę, która nadużywa alkoholu i w związku z tym powoduje:
- rozkład życia rodzinnego,
- demoralizację małoletnich,
- uchyla się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny albo
- systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny.
Wyjaśnić w tym miejscu należy, że, jak przyjmuje orzecznictwo Sądu Najwyższego: „Każda osoba może swobodnie decydować o swoim zdrowiu i postępowaniu, także jeśli ono wpływa destrukcyjnie na jej stan zdrowia.” (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 24 stycznia 2024 r., sygn. akt II CSKP 873/23). Władcze wkraczanie w sferę prywatności związaną z używaniem alkoholu uzasadnione będzie dopiero wówczas, gdy uzależnienie danej osoby ma negatywny wpływ na innych ludzi w jej otoczeniu a często również osób obcych. Inaczej rzecz ujmując samo używanie czy też nadużywanie alkoholu nie jest wystarczające do stosowania przymusu poddania się leczeniu, konieczne jest współistnienie dodatkowego problemu, który wpływa na inne osoby.
Czytaj: Prawo: Przepadek pojazdu za jazdę w stanie nietrzeźwości
Postępowanie odwykowe
Pierwszym krokiem jest wszczęcie postępowania przed Gminną Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, właściwą ze względu na miejsce zamieszkania, osoby której postępowanie dotyczy. Wniosek może złożyć każdy, w praktyce najczęściej są to członkowie rodziny, małżonek, instytucje i organy.
Komisja kieruje na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego.
Następnie Komisja, w niektórych przypadkach także prokurator, może skierować do sądu rejonowego wniosek o zastosowanie obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego. Do wniosku załączany jest cały zebrany w postępowaniu materiał dowodowy, w tym opinia biegłego. Jeżeli badanie nie zostało przeprowadzone skieruje na nie sąd rejonowy.
Sąd może również zarządzić obserwację w zakładzie leczniczym i przeprowadzenie przez kuratora sądowego wywiadu środowiskowego, celem ustalenia faktu nadużywanie alkoholu przez osobę, której postępowanie dotyczy, oraz zakłócania przez nią spokoju lub porządku publicznego, a także jej relacji w rodzinie, zachowania się w stosunku do małoletnich i stosunku do pracy. W postępowaniu mogą być przeprowadzane dowody z przesłuchania świadków i dokumentów mających związek ze sprawą.
W przypadku nieusprawiedliwionego niestawiennictwa na rozprawę lub uchylania się od zarządzonego poddania się badaniu przez biegłego albo obserwacji w zakładzie leczniczym sąd może zarządzić przymusowe doprowadzenie przez Policję.
Zobacz: Prawo: Niektóre obowiązki właściciela psa
Przebieg leczenia
Orzekając o leczeniu przymusowym sąd może ustanowić kuratora sądowego. W przypadku leczenia w stacjonarnym zakładzie poddany odwykowi nie może zakładu opuszczać, bez zgody kierownika. Jeżeli nie stawi się w terminie na leczenie może zostać doprowadzony.
Leczenia trwa tak długo, jak tego wymaga cel leczenia, nie dłużej jednak niż 2 lata od chwili uprawomocnienia się orzeczenia sądu. W szczególnych przypadkach osoba uzależniona może zostać ubezwłasnowolniona.
Zobacz też:
Prawo: Wypowiedzenie zmieniające warunki pracy i płacy
adwokatka Magdalena Kusik-Balicka
Stowarzyszenie Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
