Od 15 sierpnia 2023r. wejdą w życie nowe zasady związane z walką ze zjawiskiem przemocy w rodzinie czy też przemocy domowej.
Według nowej definicji: przemocą domowa jest jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności:
a) narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,
b) naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,
c) powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę,
d) ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,
e) istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Podkreśleniem zmian jakie następują jest zmiana nazwy ustawy na nazwę: „ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej”. Nowością, bowiem jest zmiana kręgu osób chronionych. Dotychczas chodziło tylko o najbliższych, wspólnie zamieszkujących członków rodziny. Aktualnie będzie chodziło również o niezamieszkujących razem byłych partnerów (małżonków, konkubentów), ale również o zamieszkujące wspólnie osoby niespokrewnione. Niezwykle ważne jest uwzględnienie w kręgu szczególnej ochrony małoletnie dzieci będących świadkami przemocy domowej. Ta zmiana uzyskuje dużą aprobatę, bo zwraca uwagę na traumę i konsekwencje psychiczne, a często również fizyczne (próby samobójcze) małoletnich dzieci, które nie są bezpośrednimi ofiarami agresji fizycznej czy psychicznej.
Zakaz zbliżania się i kontaktowania
Od sierpnia względem sprawcy przemocy będzie można stosować (mogą być stosowane łącznie):
- nakaz opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia,
- zakaz zbliżania się do tego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia,
- zakaz zbliżania się sprawcy do ofiar na określoną odległość czy obszar,
- zakaz kontaktowania się (telefonowania, prowadzenia korespondencji, w tym za pomocą środków komunikacji elektronicznej, przekazywania informacji przez inne osoby)
- zakaz wstępu na teren miejsca pracy, nauki czy innych aktywności (naukowej, artystycznej czy sportowej) osoby dotkniętej przemocą.
Nakazy/zakazy będą wydawane tymczasowo na 14 dni przez Policję, Żandarmerię Wojskową (wobec stosujących przemoc odbywających służbę wojskową), sąd. Policjant może wydać nakaz opuszczenia mieszkania, zakaz zbliżania się i inne zakaz (mogą być stosowane łącznie) podczas interwencji podjętej we wspólnie zajmowanym mieszkaniu lub jego bezpośrednim otoczeniu lub w związku z powzięciem informacji o stosowaniu przemocy w rodzinie, w szczególności zgłoszenia przez: osobę dotkniętą przemocą w rodzinie lub kuratora sądowego lub pracownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, w związku z wykonywaniem ustawowych obowiązków.
Złamanie zakazów (nakazów) będzie stanowiło wykroczenie za, które sprawca podlegał będzie karze: aresztu (wymierzana w dniach może trwać od 5 do 30 dni), ograniczenia wolności (obowiązek wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary, zakaz zmiany miejsca pobytu bez zgody sądu), albo grzywna do 5000 złotych.
Pomoc dla osób dotkniętych przemocą
Osobom doznającym przemocy domowej zapewnia się: schronienie, pomoc specjalistów: psychologów, pedagogów, pracowników socjalnych, prawników i terapeutów, inną pomoc i wsparcie dostosowane do sytuacji życiowej.
Osoba stosująca przemoc w rodzinie, wobec której Policja lub Żandarmeria Wojskowa wydała nakaz opuszczenia mieszkania ma prawo wyłącznie w obecności policjanta lub żołnierza Żandarmerii Wojskowej, po wcześniejszym uzgodnieniu terminu z osobą dotkniętą przemocą zabrać ze wspólnie zajmowanego mieszkania i z jego bezpośredniego otoczenia: przedmioty osobistego użytku i przedmioty niezbędne do wykonywania osobistej pracy zarobkowej lub zwierzęta domowe będące jej własnością niezbędne do codziennego funkcjonowania lub pracy zarobkowej. Jednak w przypadku sprzeciwu osoby dotkniętej przemocą te przedmioty lub zwierzęta domowe pozostawia się we wspólnie zajmowanym mieszkaniu lub w jego bezpośrednim otoczeniu. Decyzję o takich rzeczach czy zwierzętach podejmie sąd.
Osoba, wobec której Policja lub Żandarmeria Wojskowa wydały zakazy ma prawo złożyć zażalenie do sądu rejonowego, do którego należy rozpoznawanie spraw z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej.
Osoba dotknięta przemocą w rodzinie może wystąpić do sądu z wnioskiem o wydanie nakazów i zakazów wyżej wskazanych (tylko niektórych albo wszystkich). Sąd rozpoznaje sprawę w postępowaniu nieprocesowym i orzeka po przeprowadzeniu rozprawy. Sprawa ma być rozpoznania w ciągu miesiąca, w takim też czasie powinna być rozpoznana apelacja od wyroku pierwszej instancji.
Wobec osoby stosując przemoc mogą być stosowane programy korekcyjno-edukacyjne lub psychologiczno-terapeutyczne.
Informuję, że publikacja odzwierciedla opinię autora, NIW-CRSO nie jest odpowiedzialne za sposób wykorzystania zawartych w nich informacji.
adwokatka Magdalena Kusik-Balicka
Stowarzyszenie Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
zadanie publiczne finansowane ze środków NIW-CRSO
