Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt zmian w zasadach dziedziczenia. Zmiany dotyczą, między innymi: niegodności dziedziczenia, kręgu spadkobierców, odrzucenia spadku w imieniu małoletnich dzieci, wskazanie sposobu dziedziczenia.
Czym jest niegodność dziedziczenia?
Wyjaśnić należy, iż niegodność dziedziczenia to sytuacja prawna, w której dana osoba, która według testamentu albo przepisów ustawy, winna dziedziczyć spadek zostaje pozbawiona tego prawa.
Zgodnie z aktualnymi jeszcze zasadami:
- uznania niegodności dziedziczenia danego spadkobiercy może domagać się każdy, kto ma w tym interes prawny, zwykle są to inni spadkobiercy albo też osoby powołane do dziedziczenia w dalszej kolejności (np. dzieci spadkobiercy niegodnego), jednak mogą to być również osoby obce,
- z żądaniem niegodności można wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o przyczynie niegodności, jednak nie później niż przed upływem lat trzech od dnia otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).
Obecnie, zgodnie z art. 928 kodeksu cywilnego, spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy – pojęcie ciężkiego przestępstwa nie jest zdefiniowane, jednak przyjmie się, że chodzi tu o czyny określane przez kodeks karny, jako zbrodnie oraz występki, które w danym, indywidualnym przypadku będą oceniane, jako „ciężkie” np. z uwagi na nasilenie złej woli spadkobiercy, postępowanie okrutne, poniżające, upokarzające, z niskich pobudek, długotrwałe. Dotyczy to czynów przeciwko: życiu i zdrowiu, wolności, wolności seksualnej i obyczajności, rodzinie i opiece oraz czci i nietykalności cielesnej;
2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu ewentualnie groźbą lub podstępem przeszkodził spadkobiercy w dokonaniu jednej z tych czynności;
3) ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, sfałszował testament albo skorzystał z testamentu sfałszowanego przez inną osobę.
Skutkiem stwierdzenia przez sąd niegodności dziedziczenia jest traktowanie określonego spadkobiercy tak, jakby nie dożył śmierci spadkodawcy.
Nie będzie uznany za niegodnego dziedziczenia spadkobierca, któremu spadkodawca wybaczył. Jednak chodzi o wybaczenie określonego, znanego spadkodawcy zachowania którego dopuścił się spadkobierca.
Według projektowanych nowości znalazła się dodatkowa przyczyna uznania niegodności: „uporczywe niewykonywanie obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy lub uporczywe uchylanie się od sprawowania opieki nad spadkodawcą”. Propozycja ta ma na celu wyeliminowanie sytuacji, gdy spadek przypadał osobom postępującym nagannie względem spadkodawcy poprzez nie płacenie alimentów z jednej strony albo niewywiązującym się z obowiązku opieki nad spadkodawcą.
Dalsi krewni wyłączeni z dziedziczenia
Nowością będzie wyłączenie od dziedziczenia stryjecznego i ciotecznego rodzeństwa i ich dzieci. Aktualnie dziedziczenie w sytuacji niedożycia otwarcia spadku przez dziadków pozwala na dziedziczenie ich dzieciom (czyli wujkom i ciotkom zmarłego), a jeżeli wujkowie albo ciotki nie żyją to ich dzieciom czyli rodzeństwu ciotecznemu czy stryjecznemu.
Przyjęcie i odrzucenie spadku
W sytuacjach, gdy dla przyjęcia albo odrzucenia spadku, w szczególności odrzucenia spadku w imieniu małoletnich dzieci, wymagana jest zgoda sądu, w przepisach uregulowane ma być zawieszenie biegu terminu do czasu zakończenia sprawy w przedmiocie zgody na odrzucenie. Ta zmiana z praktycznego punktu widzenia nie ma znaczenia. Zwróci, bowiem należy uwagę na tę okoliczność, iż w orzecznictwie jest już przyjęte, iż złożenie do sądu rodzinnego wniosku o wydanie zezwolenia na odrzucenie spadku czyli na dokonanie czynność przekraczającą zwykły zarząd majątkiem dziecka skutkowało tym, iż termin sześciomiesięczny na złożenie oświadczenia nie mógł się skończyć przed prawomocnym zakończeniem postępowania o zezwolenie na złożenie przez małoletniego spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku. Po prawomocnym zakończeniu tego postępowania oświadczenie małoletniego powinno być złożone niezwłocznie, chyba że termin ten jeszcze nie upłynął. (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2018 roku w sprawie sygn. akt III CZP 102/17). Nowością jest jednak to, iż zgodę miałby wydawać sąd spadku, nie zaś sąd rodzinny. Więcej informacji na temat odrzucenia spadku w imieniu małoletnich dzieci znajdziecie Państwo w artykule: Porady prawne: Jak odrzucić spadek w imieniu małoletnich dzieci?
adwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie oraz
Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie
Zobacz też:
Porady prawne: Najważniejsze informacje na temat składki zdrowotnej od 2022 roku
Porady prawne: Najważniejsze informacje na temat składki zdrowotnej od 2022 roku
